Kapalı Çıkmalarda (Betonarme) Çerçeve Oluşturma Şartları

12 Mayıs 2023 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan “Planlı Alanlar İmar Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” hükümlerince, Zemin+4 katı geçmeyen binalarda kapalı çıkma yapılması durumunda; çıkmayı teşkil eden konsolun mesnetlendiği/bağlantılı olduğu kolonların, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğinin eki Esasların 7.5.1 maddesinin (a) bendi kriterlerine uygun kirişler ile birbirine bağlanması suretiyle çerçeve teşkil edilmesi zorunlu hale getirildi. Daha yüksek binalarda ise çıkma yasaklandı.

Zemin + 4 katı geçmeyen binalarda, konsolun başladığı kolonların her iki yönde birbirine bağlanarak çerçeve oluşturulması gerekliliği böylece yönetmeliğe girmiş oldu. Bu durum yönetmelikte yer almasa bile bina deprem güvenliği anlamında uygulanması gerekli bir durumdu. Ancak gerek müteahhitler, gerek mal sahipleri, gerekse mimarlar/mühendisler oda içerisinde sarkık kiriş görmemek adına kapalı çıkmaların olduğu yerdeki kolonları kirişlerle bağlayıp çerçeve oluşturmaktan imtina ediyorlardı.

Adı geçen yönetmelik iyi incelendiğinde kapalı çıkmanın başladığı kolonları kirişlerle bağlayıp çerçeve oluşturmanın tek başına yeterli olmadığı görülmekte. Yönetmelik kapalı çıkmanın başladığı yerdeki kolonların TBDY2018 ‘ in 7.5.1 maddesinin (a) bendi kriterlerine uygun kirişler ile birbirine bağlanması suretiyle çerçeve teşkil edilmesini istemekte. Yani bu kolonların KUŞATILMIŞ KOLON haline getirilmesini zorunlu kılmakta. Kuşatılmış kolon ise, kolona 4(dört) taraftan kirişler bağlanarak ve her bir kiriş eninin bağlandığı kolon kenarının uzunluğunun en az 3/4′ ü kadar olması şeklinde yapılabilir. Dolayısıyla Kapalı çıkmaların başladığı kolonlar mümkünse (kenar kolon değilse) hem 4(dört) taraftan bağlanacak hem de bu kirişler geniş olacak. Örnek olarak 40cm/60cm ebatlarında bir kolondan sonra kapalı çıkma başladığı düşünülürse, bu kolonun 4 (dört) kenarına da kiriş bağlanacak ( bunların bir tanesi kapalı çıkmanın konsol kirişi) ve bu kirişlerin her birinin genişliği de, bağlandığı kolon kenarının 3/4’ünden küçük olmayacak. Örnek verilen 40/60 betonarme kirişin 40 cm’ lik kenarlarına bağlanacak kirişlerin genişliği 40 x (3/4)=30cm olması ve kolonun 60 cm’lik diğer iki kenarına bağlanan kirişlerin genişliği ise 60 x (3/4)=45 cm olması gerekmekte. Kapalı çıkma bina köşesinden başladığında ilgili kolon en fazla 3(üç) taraftan da bağlansa, kiriş genişlikleri ile kısıtlamalara uymak gerekmekte. Eğer kapalı çıkmalar perdeden itibaren başlıyorsa, yani herhangi bir konsol, perdeye mesnetli ise kiriş genişliği ile ilgili herhangi bir şart bulunmamakta.

Sonuç olarak:

Kapalı çıkmaların başladığı kolonlar mutlaka her iki yönde ve mümkün olan tüm kolon yüzeylerine kirişler bağlanarak çerçeve oluşturulmalı ve bağlanan bu kirişlerin genişliği de o kolonu KUŞATILMIŞ KOLON durumuna sokmalı.