Peyzaj Nedir? | Peyzaj Mimarlığı | Peyzaj Proje Süreci

Peyzaj Nedir?

Peyzaj kelimesi ‘görünüm, manzara’ anlamını taşır. Peyzaj mimarisi ise doğal elemanların, işlevsellik ve estetik kaygılar çerçevesinde düzenlenmesidir.

İnsanoğlunun doğaya olan özlemiyle başlayan bu süreçte çevreyi ekolojik değerlere göre biçimlendirerek planlama ve uygulama çabası oluşmuştur. Bu bağlamda insan ve çevre uyumunu, doğal ve kültürel kaynakları, sanatı ve yaratıcılığı bir araya getiren çok önemli bir tasarım alanı olan peyzaj mimarlığı disiplini ortaya çıkmıştır.

Peyzaj Mimarlığı Ve Görev Tanımı

ASLA’nın (Amerika Peyzaj Mimarlığı Topluluğu) tanımına göre Peyzaj Mimarlığı ‘ Doğal ve kültürel kaynakları koruma temelinde, kültürel ve bilimsel birikimin (oluşturulacak fiziksel çevrenin işlevsel ve yaşam kalitesini arttırma yönünde) yeryüzünde uygulanması kapsamında, doğal ve kültürel elemanların düzenlenmesi, arazinin planlanması, tasarlanması ve yönetimi sanatıdır.’

Peyzaj mimarlığının en önemli noktası kuşkusuz doğal peyzajın korunmasını sağlayarak işlevsel bir kentsel peyzaj planlamaktır. Peyzaj dinamik ve değişkendir, mimarlık ise statik ve durağandır. Bir peyzaj mimarı bu iki zıt kavramın yani insan yapımı çevre ve doğal çevreyi bir araya getirerek bu ikisinin birbiriyle maksimum uyumunu yakalamayı hedefler.

Peyzaj Proje Ve Faaliyet Alanları

• Bahçe, park, piknik alanları, kültürel ve tarihi peyzajların onarımı ve restorasyonu
• Çevre bilincinin arttırılması için uygulama ve teoriler geliştirme
• Özel kamusal açık alanların ( spor salonları, hayvanat bahçeleri, çiftlikler vs.) tasarımı ve planlanması
• Proje alanının iklim, toprak, yer altı suları gibi faktörlerinin gözlem ve analizinin yapılması.
• Yollar, barajlar ve büyük kalkınma projeleri gibi alt yapıların korunması ve fonksiyonel tasarımı
• Konut peyzajı, doğal milli parklar, botanik, akademik ve askeri yerleşkeler gibi alanların tasarım ve projelerinin planlanması
• Turizm sektörü kapsamındaki projelerin peyzaj tasarımları ( otel, golf alanları, tatil köyleri vs.)

Peyzaj Proje Süreci

1. İhtiyaç ve talepler belirlenerek imar durumu, kadastral durum, teknik alt yapı- üst yapı ve alanın özellikleri saptanarak veriler elde edilir.
2. Çeşitli etüt ve değerlendirmeler yapılır( araç trafiği, yaya sirkülasyonu, iklim, mevcut ve önerilen kotlar gibi) ve sonra bilgisayar ortamında somut projeye dönüştürülür.
3. İsimler, kotlandırmalar belirlenir ve tüm yapısal elemanlar, mobilya ve aydınlatma sistemlerinin yerleri tespit edilir. Havuz ve sulama sistemleri ayarlanır.
4. Bitkisel düzenlemeler yapılır. İğne yapraklı ağaçlar, su içi ve kıyısı bitkileri, sarmaşıklar vs. projede semboller ile belirtilir. Daha sonra belirli kodlar ile isim ve adetleri yazılır.
5. Tasarımın kesit ve görünüş detayları gibi tüm sistem detayları hazırlanır.
6. Hazırlanan projeye göre kapsamlı metraj çalışmaları hazırlanır ve ilgili resmi kurumların birim fiyatlarına göre keşif hazırlanır.

Bu aşamalar doğrultusunda proje tasarımında arazi karakteristikleri, iklim koşulları, manzara , koku, duman, egzoz dumanı kaynakları ve insana ilişkin unsurlar, tasarımı başlıca etkileyen faktörlerdendir.

Peyzaj Tasarım Örnekleri Ve Mimarları

Central Park New York

Barok tarzı (simetrik olmayan, doğala yakın) etkisiyle tasarlanan Central Park dünyadaki ilk peyzaj çalışmasıdır. Frederick Law Olmsted bu çalışma sonucu peyzaj mimarlığı ve peyzaj mimarı kavramlarını dünyaya tanıtmıştır. “Peyzaj Mimarı” ismini ilk defa kullanan Frederick Law Olmsted en önemli ve etkili peyzaj mimarlarından biridir. Bu nedenle peyzaj mimarlığının babası olarak kabul edilir.

High Line New York (2014)

High Line Park James Corner tarafından tasarlanan, yükseltilmiş endüstriyel demir yolu hattının kullanılmamasıyla birlikte parka dönüştürülen kamusal bir alandır. James Corner bir yarışma sonucu 52 mimar arasından seçilmiştir. Zaha Hadid Architect, Steven Holl gibi önemli isimler de bu yarışmada bulunmuştur.

Versay Sarayı Fransa (1661)

André Le Nôtre. Kendisi bir bahçıvandır. Le Nôtre’un tarzından birçok kişi etkilenmiş ve geometrik tasarımlar yapmayı sürdürmüştür. Bahçenin oluşturulma süresi 40 yılı bulmuştur. Aynı zamanda dünyanın en büyük açık hava heykel müzesidir ve içerisinde 221 heykel bulunmaktadır.

Çeşme Marina -Sunay Erdem

Sunay Erdem kardeşi Günay Erdem ile 1998 yılında Erdem Mimarlar firmasını kurdular. 90’lı yıllardan günümüze 40’tan fazla ülkede proje geliştirip, 50’ye yakın ödül almışlardır. Sunay Erdem günümüzün mimarlık alanında serbest el kullanan nadir tasarımcılardandır. Sunay Erdem’in 1992’den itibaren bu zamana kadar 700’e yakın serbest el perspektifleri bulunmaktadır. Günümüzde az kullanılan el çizimini canlandırmak ve daha çok kullanılmasını sağlamak için atölye çalışmaları yürütmektedir.

Kaynaklar / References

• Peyzaj İle İlgili Tanımlar Ve Peyzaj Tasarımı Örnekleri, Ankara Üniversitesi

• GÜL A. , Peyzaj - İnsan İlişkisi Ve Peyzaj Mimarlığı, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 2000

• KADER Ş. , KUPİK M. , Peyzaj Mimarisinde Tasarım Ve Proje Uygulama

• ASLAN H. , Peyzaj Tasarım Projeleri Ve Projelendirme Süreci,