• Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Reklam
  • Mobil Uygulamalarımız
  • Şikayet/İletişim
  • İndirimli Eğitimler
  • Giriş
  • Kaydol
Sanal Şantiye
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Fiyatlar
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Fiyatlar
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
Sanal Şantiye
Anasayfa Blog Mühendislik Harikaları

Bir Mühendis Gözüyle Ayasofya

Zülfü Yetkin - Zülfü Yetkin
16 Mayıs 2021
Kategori: Mühendislik Harikaları
Süre:5 dakika
1
208
PAYLAŞIM
2.1k
OKUNMA
Facebookta PaylaşTwitterda PaylaşWhatsApp'da Paylaş

Bu yazımızda yeni statüsüyle, Ayasofya Cami’nin teknik özelliklerini bir mühendis gözüyle, sizlerle beraber incelemeye çalışacağız.

“Ayasofya” Ne Anlama Gelmektedir?

Eski Yunanca’da “sofya” sözcüğü bilgelik anlamında kullanılmakta olup “Aya Sofya” olarak birleşince “Kutsal Bilgelik” anlamını vermektedir.

Ayasofya
Ayasofya Camii

Ayasofya’nın İnşa Süreci

MS 532-537 yılları arasında Bizans İmparatoru I.Justinyen tarafından tarihi yarımadaya inşa ettirilmiş olan Ayasofya, İstanbul’un fethinin ardından Fatih Sultan Mehmed tarafından camiye dönüştürülmüştür.

  • 1935 yılında müze olarak hizmet vermeye başlayan Ayasofya, 24 Temmuz 2020 tarihiyle beraber Ayasofya Camii olarak tekrardan ibadete açılmıştır.
  • İmparator Justinyen’in bu yapı için büyük servet harcadığı ve inşasında yaklaşık 10.000 kişinin çalıştığı belirtilmektedir.
  • Yapının bazı sütun, kapı ve taşları o zamanın eski yapı ve özellikle tapınaklarından getirtilmiştir.

Fethin Ardından Ayasofya

Kilisenin camiye dönüştürülmesinin ardından insan figürü içermeyen mozaiklere dokunulmamış, diğerlerine ise ince bir sıva vurularak tahribata uğraması engellenmiştir. Müze olarak hizmet vermeye başlayınca bu sıvaların bir kısmı çıkarılarak bu mozaikler tekrardan gün ışığına çıkarılmıştır.

Şu anda ziyaret edilen yapı aslında aynı yere inşa edilen 3. yapıdır. Bu nedenle yapı 3. Ayasofya olarak da adlandırılmaktadır. Öncelikle 1. ve 2. Ayasofya’yı kısaca inceleyelim.

Bir Mühendis Gözüyle Ayasofya
Fethin Ardından Ayasofya

Birinci Ayasofya

İlk yapı Roma İmparatoru I.Constantinus tarafından inşa ettirilmiş ve 360 yılında yapımı tamamlanmıştır. Yapının çatısında malzeme olarak ahşap kullanılmıştır.

İlginiziÇekebilir

Dünyanın En Bükümlü Kulelerinden Biri: Işığın Dansı

Cumhuriyet Döneminde Yapılmış Birbirinden Muhteşem Binalar

Dünya’nın En Yüksek Gökdeleni Burj Khalifa

Türkiye’nin Asma Köprüleri | Önemli 6 Asma Köprü Örneği

Çıkan isyanların ardından Birinci Ayasofya yakılmış ve büyük ölçüde tahrip olmuştur.

İkinci Ayasofya

Aynı yere II.Theodosius tarafından 415 yılında inşa ettirilmiştir. Bazilika planlı, 5 adet nefe sahip ve yine ahşap çatı kullanılan bu yapı 532’de çıkan Nika Ayaklanması sonucu yakılmıştır.

İkinci Ayasofya
İkinci Ayasofya’nın Girişi

Üçüncü Ayasofya’nın İnşa Süreci

Tekrardan inşa edilmesine karar verilen yapının inşa sürecindeki yapı malzemeleri büyük çoğunlukla o bölgedeki tapınaklardan hazır olarak imal edilmiş ve bu şekilde inşaat süresi büyük ölçüde kısaltılmıştır.

Yapı, böylesine geniş bir mekanı sağlamak için devasa bir kubbeye sahip olacak şekilde tasarlanmıştır ancak daha sonra meydana gelen çeşitli depremler nedeniyle özellikle ana kubbede çatlaklar belirmiştir.

Ana Kubbenin Çökmesi Ve Yapının Restorasyonu

558 yılında meydana gelen depremde ana kubbe tamamen çökmüş ve ardından yapıda restorasyon çalışmaları başlamıştır. Bu restorasyonda önceki depremlerden ders alınarak hafif malzeme kullanımına gidilmiş ve kubbe 6,25 metre daha yükseğe inşa edilmiştir.

Restorasyonun tamamlanmasının ardından Ayasofya, 562 yılında tekrar açılmıştır.

Bir Mühendis Gözüyle Ayasofya
Ayasofya Ana Kubbesi

Haçlılar’ın Ayasofya’yı Yağmalaması Ve Yapının Tekrar Restorasyonu 

4.Haçlı Seferi sırasında Haçlılar İstanbul’u ele geçirmiş ve Ayasofya’yı yağmalamışlardır. Birçok malzeme yerinden sökülmüş ve yapıya büyük zarar verilmiştir.

1261’de Ayasofya tekrar Bizans’ın kontrolüne geçince II.Andronikos yapının kuzey ve doğu kısımlarına istinat duvarları ekletmiştir.

1300’lü yıllarda yaşanan çeşitli depremlerin ardından yapının belirli kısımları çökmüş ve yapının tekrar restorasyona girmesi zorunlu hale gelmiştir.

Osmanlı Dönemi İçerisinde Ayasofya

Fethin ardından Fatih Sultan Mehmed, harap bir halde bulunan Ayasofya’nın derhal temizlenip camiye dönüştürülmesini emretmiştir.

  • Cami’nin ilk minaresi Fatih Sultan Mehmed tarafından inşa ettirilmiştir. Osmanlı zamanında minareler genellikle taştan imal edilmesine rağmen, minarenin hızlı tamamlanması için yapımında tuğla kullanılmıştır.
  • Minarelerden bir diğeri de Sultan II. Bayezid tarafından eklenmiştir.
  • Günümüzde mihrabın iki yanında yer alan kandiller Kanuni Sultan Süleyman tarafından Macaristan’dan getirtilmiştir.
Bir Mühendis Gözüyle Ayasofya
Ayasofya’nın İlk Minaresi

Mimar Sinan’ın Ayasofya Üzerindeki Çalışmaları

  • Yapının dayanıksızlık belirtileri göstermesi sonucu Dünya’nın ilk deprem mühendislerinden sayılan Mimar Sinan, yapının dış tarafına eklediği payandalarla yapıyı depreme karşı büyük oranda sağlamlaştırmıştır. Yapıda yer alan 24 payandanın bir kısmı bu dönemde inşa edilirken geri kalanları Bizans Döneminde inşa edilmiştir.
Bir Mühendis Gözüyle Ayasofya
Mimar Sinan’ın Eklemiş Olduğu Payandalar
  • Ana kubbeyi sağlamlaştırmak için kubbeyi taşıyan payeler(ana kolonlar) ile yan duvarlar arasına kemerler inşa eden Mimar Sinan olası depremlere karşı ana kubbeyi de bu şekilde sağlamlaştırma yoluna başvurmuştur.
  • Mimar Sinan yapıya ayrıca, padişahın namaz kılabilmesi için Hünkar Mahfili, yapının batı kısmına iki adet minare ve güneydoğu kısmına II. Selim Türbesi’ni eklemiştir.
Bir Mühendis Gözüyle Ayasofya
Ayasofya Hünkar Mahfili

Fossati Kardeşler’in Ayasofya Üzerindeki Çalışmaları

Sultan Abdülmecit’in emriyle İtalyan Fossati Kardeşler’in Ayasofya üzerinde çeşitli restorasyon çalışmaları olmuştur. Asıl dikkat çeken çalışmalar şunlardır:

  • Kubbe, tonoz(kemerleri birleştiren tavan örtüsü) ve sütunları sağlamlaştırmışlardır.
  • Minareleri aynı boya getirmişlerdir.
  • Yapının iç ve dış dekorasyonunu elden geçirmişlerdir.
  • Tahrip olan mozaikleri sıvayla kapatıp bu mozaikleri sıvaların üzerine resmetmişlerdir.
Bir Mühendis Gözüyle Ayasofya
Ayasofya’da Kemer,Tonoz,Kubbe Kullanımları

Ayasofya’nın Teknik Özellikleri

  • Yapı 72 metre genişliğinde ve 95 metre uzunluğunda olup 6840 m² alana sahiptir.
  • Kubbe dört büyük kemere, kemerler de dört büyük ayağa oturur.
  • Yapıyı 40 tane altta 67 tane üstte olmak üzere 107 adet sütun ayakta tutar.
  • Yapının ana taşıyıcı duvarları, minare ve kemerleri tuğladan, ayakları ve hatılları ise kesme taştan imal edilmiştir.
  • Kubbenin üstten görünümü elips şeklindedir. Kuzey-güney doğrultusundaki çapı 32,87 metre, doğu-batı doğrultusundaki çapı 30,86 metredir.
  • Kubbenin düşey yükü merkezde ana kolonlara(payelere) taşıttırılırken, yatay yükler ise sırasıyla Marmara-Yerebatan yönündeki iki yarım kubbeye, bu yarım kubbeleri taşıyan küçük yarım kubbelere ve mihrabın yanındaki iki kolon ile imparator kapısının yanında yer alan diğer iki kolona taşıttırılmıştır.

Yazar Yorumu

Teknolojinin olmadığı devirlerde böyle devasa yapıların olağanüstü matematik hesaplarıyla inşa edilip çeşitli süreçler geçirerek yüzyıllar boyu ayakta kalması bizler için saygı duyulması gereken bir konu olmalıdır.

Bir başka yazıda tekrar görüşmek dileğiyle…

Diğer yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz.

 

 

 

 

 

Kaynak: Mühendislik Harikaları : Ayasofya, Medeniyet Ufku, 2015
Etiketler: Ayasofyaistanbulmimar sinanZülfü Yetkin
Paylaş83Tweet52Gönder
Önceki İçerik

Emlaktaki KDV ve stopaj indirimi kiracılara nefes aldıracak

Sonraki İçerik

4. kattan düşen inşaat işçisi hayatını kaybetti

Zülfü Yetkin

Zülfü Yetkin

Editör / İnşaat Mühendisi / Yüksek Lisans Öğrencisi (Ulaştırma Anabilim Dalı)

Sonraki İçerik
4. kattan düşen inşaat işçisi hayatını kaybetti

4. kattan düşen inşaat işçisi hayatını kaybetti

Yorumlar 1

  1. Mehmet Toprak says:
    3 sene Önce

    Harika bir çalışma olmuş. Eline, emeğine sağlık Zülfü hocam:)

    Cevapla

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Güncel Fiyatlar

  • Fiyatlar

2023 Güncel Demir Fiyatları – Donatı Çeliği Fiyatları

2023 Çimento Fiyatları – Güncel Çimento Fiyatları

2023 Birim Fiyatları – Tüm Bakanlıklar | Güncel Listeler

2023 Yılı Birim Fiyatları – Çevre, Şehircilik Ve İklim Değişikliği Bakanlığı

2023 Güncel Gazbeton Fiyatları – Güncel Ytong Fiyatları | 1 Palet Ytong Fiyatı – 1 Palet Gazbeton Fiyatı

2022 Birim Fiyatları – 2022/2 Birim Fiyatları | Tüm Bakanlıklar | Güncel Listeler

Popüler İçerikler

  • Hazır Beton Fiyatları 2023 - İllere Göre Güncel Fiyatlar

    Hazır Beton Fiyatları 2023 – İllere Göre Güncel Fiyatlar

    18597 paylaşım
    Paylaş 7438 Tweet 4649
  • 2023 Çimento Fiyatları – Güncel Çimento Fiyatları

    5822 paylaşım
    Paylaş 2328 Tweet 1455
  • 2023 AutoCAD Komutları ve Detaylı Olarak Tanımları

    7080 paylaşım
    Paylaş 2831 Tweet 1770
  • 2022 Birim Fiyatları – 2022/2 Birim Fiyatları | Tüm Bakanlıklar | Güncel Listeler

    3335 paylaşım
    Paylaş 1334 Tweet 834
  • 2023 Güncel Demir Fiyatları – Donatı Çeliği Fiyatları

    7970 paylaşım
    Paylaş 3185 Tweet 1991

Önemli İçerikler

İnşaat Mühendisliği Staj Defteri Örnekleri – 2022

Mühendislik Öğrencileri Laptop Alırken Nelere Dikkat Etmeli? | Tavsiye ve Öneriler

Kimler Şantiye Şefi Olabilir? – 2022

İnşaat Terimleri Sözlüğü | PDF Dökümanı | 2022

İnşaat Mühendisleri ve Mimarlar için En İyi Online Eğitimler

Son Yorumlar

  • Kamuda Çalışan Mühendis, Mimar ve Şehir Plancılarının Dilekçesinde İmza Sayısı 15.000’i Aştı! için Slm
  • Yıkım Müteahhitliği Nedir? Nasıl Olunur? Y1, Y2, Y3 Yetki Grupları için emir TOPAL
  • Kimler Şantiye Şefi Olabilir? – 2023 için Slmn
  • Kimler Şantiye Şefi Olabilir? – 2023 için Slmn
  • Kimler Şantiye Şefi Olabilir? – 2023 için Slmn

Sponsorlu İçerik



İnşaat Sektörünün Bilgi Kaynağı
Tavsiyeler
-Aykut ÖZDEMİR

Bizi Takip Edin

Sorular

  • tedaş 2022 birim fiyat
  • Donati Plani yapan var mi (DIN EN 1992-1-1:2011-01 veya DIN EN 1992-1-1/NA:2011-01)
  • Şantiye başlama
  • kapalı otopark yapım
  • şerh irtifak hakkı bedeli tedaş lehine

Abone ol

Sanal Şantiyeye abone olmak ve e-posta ile bildirimler almak için e-posta adresinizi girin.

Diğer 14.710 aboneye katılın

Yasal Uyarı

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde Ek-4 “…hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister.” hükmü uyarınca telif hakkı ihlali olduğunu düşündüğünüz yazı/resim/video vb. içerikleri bize bildirmeniz durumunda 3 gün içinde gerekli işlem yapılarak ilgili içerik kaldırılacaktır.

  • Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Yazarlık
  • Kullanım Koşulları
  • Gizlilik Politikası
  • Reklam
  • Şikayet/İletişim
  • Site Haritası

©2009-2022 Sanal Şantiye

Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Fiyatlar
    • Konu Dışı
    • Teknoloji
    • Sponsorlu İçerik
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Yapı Malzemeleri
      • Ulaştırma
      • Mekanik
      • Hidrolik
      • Geoteknik
      • Yapı İşletmesi
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Deprem
    • İnşaat Programları
    • Kişisel Gelişim
    • Kitaplar
    • Staj
    • Makaleler
    • Şantiye
  • Kanun & Yönetmelikler
  • Testler
  • Video
  • Soru Cevap
  • Online Eğitimler
  • Ekibe Katıl
  • Hakkımızda
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol

©2009-2022 Sanal Şantiye

Hoşgeldin!

Hesabınıza giriş yapın

Şifremi Unuttum Kaydol

Yeni Hesap Oluştur

Kayıt olmak için formu doldurun

Tüm alanlar zorunludur Giriş

Şifrenizi geri alın

Şifrenizi yenilemek için e-posta adresinizi veya kullanıcı adınızı girin

Giriş
Bu web sitesi çerezleri kullanır. Bu web sitesini kullanmaya devam ederek, çerezlerin kullanılmasına izin vermiş olursunuz. Gizlilik politikamızı inceleyin.