4/5 R Azaltması Hangi Durumlar İçin Geçerlidir?

Gerek mühendislik grupları gerek ise yaptığımız eğitimlerde karşılaştığımız farklı yorumlar sebebi ile bu konuyu ele alma gereği duydum.

TBDY 2018 madde 4.3.2.4 (a) ve (b) alt maddelerinde yapılarda R deprem azaltma katsayısına iki kriter ile 4/5 oranında bir azaltma getirmiştir. Buradaki madde yazımındaki farklı algılamalar farklı yorumlara sebep olmaktadır.

Doğru yorumu yapabilmek için kelimelerin altında gizli anlamlar veya işimize gelecek yazım hataları aramak yerine maddenin asıl yazılma amacına bakmak gerekir.

Şöyle ki;

(a) altmaddesinin amacı yapıya yerleştirilecek perdelerin rijitlik ve geometri bakımından dengeli dağıtılması ve bir perdeye aşırı yüklenme olmaması amacı taşır. Bir yöndeki  devrilme momentinin 1/3 ünden fazlasının bir perdeye taşıttırılmasını engelleyerek bunu yapmaya çalışır.

(b) alt maddesi amacı yapıya yerleştirilecek perdelerin yapı dış akslarına yerleştirilerek burulma rijitliğinin artırılmasıdır. Aynı boyutlardaki perdelerin yapı rijitlik merkezine yakın veya dış akslara yerleştirilmeleri yapı burulma rijitliğini çok değiştirir. Bu konuda dış akslara yerleştirilen perdelerin bir yöndeki devrilme momentinin en az 1/6 miktarını alması istenir.

Şekilde (b) altmaddesine göre doğru ve hatalı yaklaşımlar görülmektedir.

Bazı yorumlarda bu maddelerin sadece tamamı perdelerden oluşan yapılara uygulanabileceğini okuyorum. Madde aslında kendisi bu yorumu çürütüyor çünkü tamamı perdeli yapılarda dış akslara konan perdeden bahsedilebilir mi? Zaten tamamı perdedir. Bu madde aksine dış akslara perde yerleştirmeyi zorlayıcı yöndedir.

Dolayısı ile bu maddeler içinde az veya çok perde sınıfına giren eleman içeren tüm yapılara uygulanır.

Suat Yıldırım

İnş. Yük. Müh. (ODTÜ 1989)

[email protected]