Bundan tam 8 asır önce Samsun’un Çarşamba ilçesinde tek bir çivi bile kullanılmadan inşa edilen Göğceli diğer adıyla Çivisiz Cami…
Selçuklu Sultanı Gıyasettin Keyhüsrev’in talimatıyla yapıldığı rivayet edilen Çivisiz Cami, Türkiye’deki en büyük yığma ahşap camilerden biridir ve 17.44×21.55 metre dış boyutlara, 392m2‘lik bir alana sahiptir.
Dendrokronoloji (ağaç halkaları ile tarihleme yapma bilimi) alanındaki çalışmaları ile bilinen Amerikalı bilim insanı P.I. Kuniholm, camiden aldığı ahşap oyma örnekleri üzerinde çalışmalar yapmıştır ve bu çalışmaların neticesinde caminin 1206 yılında inşa edildiği sonucuna ulaşmıştır.
Yapıda kullanılan kalaslar giydirme tekniği kullanılarak birbirlerine monte edilmiş, köşeler kurtboğazı geçme tekniği ile birbirlerine bağlanmıştır. çatısı ise üç omuz kırma tekniğiyle kaplanmıştır. Aynı zamanda zeminde deprem takozu kullanılmış olması dikkat çekmektedir.
Kurtboğazı tekniği tahtaların enine bir burgu ile delinerek içine hazırlanmış çubukların yerleştirilmesiyle, tahtaların birbirine bağlandığı tekniğe verilen isimdir.
Duvarlarda tek parça olarak kullanılan, yalnızca kestane ağacından yapılmış kalaslar kullanılmıştır. Direklerde,kirişlerde,merteklerde ise karaağaç,dışbudak ve kestane gibi ağaçların kullanıldığı biliniyor.
Duvarlarda kullanılan bu kalaslar yaklaşık 15-18 cm kalınlınlığında, 50-70 cm eninde ve yine yaklaşık olarak 10-15 metre uzunluğunda olduğu biliniyor. Çivi dahil olmak üzere başka hiçbir ilave malzeme kullanılmamıştır.
Caminin içerisinde bulunan ahşap kolonlar ise belli bir meyilde kıble yönüne eğimli olarak yapılmıştır. Cami imamı ise bu durumu tahmini bir şekilde açıklıyor ve ” caminin yıkılması halinde cami kıble yönüne doğru yıkılır. ” diyor.
Kök boyalar kullanılarak çizilen cami içerisindeki süslemeler ise adeta ilk günü canlılığını koruyor. Hemen hemen her tahtada farklı motifler kullanılmaya dikkat edilmiş, süslemelerde tekrarlardan kaçınılmıştır. Rumi motiflerinin yoğunlukta olduğu bu süslemelerin yanında mertekler üzerindeki aşı boyası kullanılarak yapılmış, baklava dilimini andıran şekillerde dikkat çekmektedir.
Bu süslemeler caminin yapım yılına göre daha yeni tarihli olduğu için Osmanlı döneminde yapıldığı tahmin edilmektedir.
2007 yılında kapsamlı bir restorasyon geçiren Çivisiz Cami şuan ibadete açıktır.
Kübra GÜRBÜZ
Kaynaklar :
https://www.wikizero.com/tr/G%C3%B6%C4%9Fceli_Camii
http://aktuelarkeoloji.com.tr/turkiyenin-en-eski-ahsap-camisi–gogceli-camii
http://www.dengegazetesi.com.tr/civisiz-cami-811-yildir-ayakta-127867h.htm
