Eski Deprem Yönetmeliklerine Göre Yapılan Yapılar Güvensiz mi?

TBDY2018 en son deprem yönetmeliğimiz. 1 Ocak 2019 tarihi itibarı ile yürürlükte.

Peki, sadece 1 Ocak 2019 tarihinden sonra projelendirilen binalar mı güvenli. 2007 deprem yönetmeliğine göre, 1997 deprem yönetmeliğine göre, 1975 deprem yönetmeliğine göre yapılan binalar güvensiz mi? Kötü mü?

Teknik adamların bir kısmı da dahil olmak üzere (teknik adamlardan kastım inşaat mühendisleri), yeni bir deprem yönetmeliği çıktıktan sonra, daha önce yapılan binaları hemen “güvensiz” sınıfına sokuyor. Bunu sadece teknik adamlar yapmıyor, ruhsat vermeye yetkili kurumlar da yapıyor, gerekli gereksiz her tadilat talebinde Son yönetmelik şartlarını istiyor. Teknik adamlar, kurumlar böyle bur düşünce de olunca, normal vatandaşta böyle zannediyor ve önceki yönetmeliklere göre yapılmış binaları güvensiz zannediyor.

Tamamen yanlış bir düşünce. TBDY2018 öncesi binaları güvensiz, yetersiz diye kim nitelendiriyorsa tamamen hatalı düşünüyor, bilgisizce konuşuyor. TBDY2018 öncesi projelendirilen ve uygun şekilde imal edilen yapılar güvenlidir/güvenli olabilir.

Diyorlar ki TBDY2018 de betonarme kolon ebadı en az 30cm olacak,C25 kullanılacak ama eski binalar buna uymuyor. Bir binanın güvenli olmasının kolon ebadıyla, kiriş ebadıyla, minimum beton kalitesi ile ilgisi yoktur. 20cm ebadındaki bir betonarme kolon ile de güvenli bina tasarlanır/tasarlanabilir ki tasarlandı. Esas olan etki/kapasite konusudur. Hiç bir bina betonarme kolonu 20cm, betonarme kirişi 20cm diye güçlendirilmez, çürük diye çöpe atılmaz.

Mevcut bir binayı alırsınız rölövesini çıkarırsınız, malzeme sonuçlarını laboratuvardan elde edersiniz sonra matematiksel işlemlerle deprem performansını bulursunuz. Deprem performansı yeterli çıkabilir ya da yetersiz çıkabilir. Ama bunu kolon ebadıyla, kiriş ebadıyla direkt ilişkilendiremezsiniz. Kolonları 20cm(en küçük ebat) olan bir binanın deprem performansı yeterli düzeyde olabilir. Kolonları 30cm ebatlı(en küçük ebat) bir binanın deprem performansı yetersiz olabilir. Deprem performansı yalnızca eleman ebatlarına bağlı değildir. Yaptığım çalışmalar göstermiştir ki, 1975 deprem yönetmeliğine uygun projelendirilmiş ve yapılmış bir bina KH(can güvenliği) performansını sağlayabilmektedir.

Teknik adamlar, yeni bir deprem yönetmeliği çıkınca zannediyorlar ki(en azından bir kısmı zannediyor) bir çağ kapandı, bir çağ açıldı. Eskiden yapılan binalar artık çöpe atılmalı. Sanki eski yönetmeliklere göre yapılan binaları başkaları projelendirdi. 1975 ya da 1997 ya da 1997 deprem yönetmeliklerine göre yapılan binalar güvensiz değildir ve direkt çöpe atılamaz. Deprem performansına ebatlara bağlı kalmadan bakılır ve sonuca varılır. Bunu açıkça belirtmek isterim.

TBDY2018 den önceki binaları güvensiz gibi algılayan mühendislerin en büyük hatası yönetmelik ile güven kavramlarını birbirine karıştırmalarıdır.

Evet, 20cm betonarme kirişe sahip ya da 25 cm betonarme kolon ebadına sahip bir yapı yeni yapı yönetmelik şartlarına uymayabilir, ama bu durum o yapının güvensiz olduğu anlamına gelmez. Yönetmeliğe uygun olup/olmama ayrı bir husus, yapının güvenli olup/olmaması ayrı bir husustur.

Son bir durum tespitiyle yazıyı bitireceğim TBDY2018 incelendiğinde, mevcut yapıların performansı için sekil değiştirme esaslı hesap önerildiğini görürsünüz. Yine TBDY2018 de yeni yapıların büyük kısmi içinde doğrusal hesap öngörülür. Hesap tarzları dayanakları farklı iki hesap tarzı. Bugün doğrusal hesap kullanarak TBDY2018 e göre bir binayı projelendirin. Hiç bilgisayarın başından kalkmadan ayni binayı sekil değiştirme esaslı performans analizine sokun. Bu binanın deprem performansının YETERSİZ olduğunu görebilirsiniz. Çünkü hesap esasları farklıdır ve bu doğaldır. Söylemek istediğim binaların tek bir veriye göre değerlendirilmemesi gerekliliği ve yönetmelik ile güvenlik kavramlarının bazen üst üste çakışamayabileceği konusudur.

1975 yönetmeliğine göre yapılan, 1997 yönetmeliğine göre yapılan, 2007 yönetmeliğine göre yapılan binalar güvensiz DEĞİLDİR. Kimse bunu iddia edemez. Bir binanın deprem performansını tespit etmek için, hangi yıl yapılırsa yapılsın deprem performans analizine sokmak ve değerlendirmek gerekir…

Ahmet ÇELİKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKİŞEHİR
0545 4019515