• Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Reklam
  • Mobil Uygulamalarımız
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol
Sanal Şantiye
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2023/2 Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • 2023 Birim Fiyatları – Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2023/2 Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • 2023 Birim Fiyatları – Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
Sanal Şantiye
Anasayfa Blog

Eyvan Nedir?

İnş. Müh. Ülkücan Sütbaş - İnş. Müh. Ülkücan Sütbaş
24 Ağustos 2022
Kategori: Blog
Süre:3 dakika
A A
0
Eyvan Nedir?

İçindekiler

  • Tanım
  • Tarihçesi
  • Eyvan Örnekleri
    • Tâk-ı Kisrâ Sarayı
    • Zevvâre Cuma Cami
    • Yağıbasan Medresesi
    • Konya Karatay Medresesi
    • Uluğ Bey – Tilla Kâri – Şir Dor Medreseleri
  • Kaynakça

Tanım

Eyvan kelimesi dilimize Farsçadan geçmiştir. Köşk, çardak, büyük salon, sofa, tahıl kurutulmaya mahsus teras anlamlarına da gelen kelime mimaride “bir binanın iç veya dışındaki yalnız bir tarafı açık, genellikle kemerli kısım” anlamında kullanılır. Bugünkü yazımızda eyvanın mimari anlamdaki örneklerini inceleyeceğiz.

Tarihçesi

Yapılan araştırmalar eyvanın MÖ 1. yüzyılda Mezopotamya uygarlıklarında kullanıldığını göstermektedir. 2. yüzyıla gelindiğinde Part ve ardından Sasani mimarlığında da eyvanla karşılaşırız. Tarih boyunca eyvanların mekâna belirli bir kimlik kazandırdığına şahit olmuşuzdur. Sasani devletinde eyvan, gücü ve statüyü temsil etmektedir.

Orta Asya’da Türklerin yerleşim yeri olan Horasan ve Maveraünnehir’de eyvanlar konutlarda kullanılmıştır. Eyvanlar bu yapılarda sofa ve odalar arasındaki geçişi tesis etmektedir.

Türk İslâm mimarisine baktığımızda eyvan Karahanlılar döneminde kullanılmıştır. Orta Asya’da kurulan ilk Türk İslâm devleti olan Karahanlı Devletinde eyvan ribatlarda kullanılmaya başlamıştır. Ribatlar, kervansaraylardan farklı olarak dini yayma merkezi olarak görülmüştür. Ribatlarda eyvanın farklı biçimlerine rastlamak mümkündür.

Gazneliler döneminde saraylarda ve kervansaraylarda aynı şekilde eyvanlara yer verildiği görülmektedir. Gazneliler döneminde eyvan siyasi ve dini bir simge haline gelmiştir.

Türk mimarisinde eyvan kullanımının en önemli örneklerine şüphesiz Büyük Selçuklu mimarisinde rastlamaktayız. Saray ve kervansaraylarda kullanılan dört eyvanlı avlu şeması ilk defa camilerde kullanılmaya başlanmıştır. Daha sonraki dönemlerde bu tipoloji sıklıkla kullanılmıştır.

Büyük Selçuklu döneminde caminin yanı sıra medrese, saray, hamam, ribat ve türbelerde eyvan kullanımı görülmektedir. Büyük Selçuklu devletinin ardından kurulan devletler, Anadolu’nun farklı bölgelerinde eyvanın en görkemli örneklerini inşa etmişlerdir. Akabinde kurulan Anadolu Selçuklu devleti eyvan kültürünü farklı denemelerle zenginleştirmiştir.

Osmanlı döneminde klasik eyvan kullanımına pek rastlanmamaktadır. Bunun yerine saraylarda kullanılan bir tarafı açık kubbeli mekanlar geliştirilmiştir.

Eyvan Örnekleri

Tâk-ı Kisrâ Sarayı

eyvan
Tâk-ı Kisrâ Sarayı

Dicle nehrinin kenarında bulunan yapı Sasaniler dönemine aittir. Günümüzde yalnızca eyvanı ve güney cephesinin bir kısmı kalan yapı yüksek tuğla kemerleriyle dikkat çeker.

Zevvâre Cuma Cami

Eyvan Nedir?
Zevvâre Cuma Cami

Zevvâre şehrinde bulunan yapı Büyük Selçuklu eseridir. Dört eyvanlı avlu şeması ilk defa camilerde uygulanmıştır. Caminin güney eyvanı kubbeli bir birime eklenmiştir. Bu tipoloji daha sonraki dönemlerde vazgeçilmez hale gelmiştir.

Yağıbasan Medresesi

eyvan
Yağıbasan Medresesi

Anadolu’nun ilk medresesi olarak bilinen Yağıbasan Medresesi Danişmentliler tarafından yapılmıştır. Medrese yapısı kapalı avlulu, revaksız ve iki eyvanlı olarak inşa edilmiştir. Tonozlu iki eyvan avluya açılmaktadır.

Konya Karatay Medresesi

Eyvan Nedir? Eyvan Nedir?

Anadolu Selçuklu döneminin en ihtişamlı yapılarından birisi olan Karatay Medresesi tek katlı, kapalı avlulu ve tek eyvanlı plan şemasına sahiptir. Ayrıca su taşıma sistemiyle ve göğü andıran çinili kubbesiyle görülmeye değer bir yapıdır.

Uluğ Bey – Tilla Kâri – Şir Dor Medreseleri

Eyvan Nedir?

Yapılar Şehrinin Şahı unvanıyla anılan Semerkand’ın Registan meydanında bulunur. Soldan sağa Uluğ Bey, Tilla Kâri ve Şir Dor şeklinde sıralanırlar. Muhteşem eyvanlarıyla oldukça dikkat çekmektedir.

Kaynakça

  • Kubbealtı Lugat http://www.lugatim.com/s/eyvan
  • Alev ERARSLAN – Ortaçağ Türk Mimarlığında Eyvan Kullanımında Mekan-İşlev İlişkisi https://jag.journalagent.com/megaron/pdfs/MEGARON-97269-ARTICLE-ERARSLAN.pdf
  • Onur ŞİMŞEK – Büyük Selçuklu Mimarisinde Avlu Kimliği https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/73111
  • https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ctesiphon_01.jpg
  • Mimari Bağlamda Konya Karatay Medresesi Üzerine Bir Değerlendirme – https://www.researchgate.net/publication/339900394_MIMARI_BAGLAMDA_KONYA_KARATAY_MEDRESESI_UZERINE_BIR_DEGERLENDIRME
  • Kasım Armağan KORKMAZ, Asuman Isıl ÇARHOĞLU, Pınar USTA, Yasar Hanifi GEDİK – Tokat Yağıbasan Medrese Yapısının Deprem Riskinin Değerlendirilmesi https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/45678
  • Dr. Emine Sonnur Özcan / TÜBİTAK /  https://e-dergi.tubitak.gov.tr/edergi/yazi.pdf;jsessionid=8r9kfwuORGe3mzD-4Be8+9Hx?dergiKodu=4&cilt=50&sayi=947&sayfa=80&yaziid=40389

Diğer yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz.

Etiketler: eyvaneyvan nedir
Paylaş17Tweet11Gönder
İnş. Müh. Ülkücan Sütbaş

İnş. Müh. Ülkücan Sütbaş

İnşaat Mühendisi / Yüksek Lisans Öğrencisi / Tarihi Yapılar

İlgili İçerik

Demiryolu Terimleri – 2

- Tuğrul Miraç
Demiryolu Terimleri – 2

Bu yazımızda demiryolunda kullanılan terimlerin bazılarının üstünde duracağız. Özellikle üstyapıda kullanılan bu terimler demiryolunda sahada çalışan her mühendisin aşina olması...

Devamını oku

Yapay Zeka Ve İnşaat Mühendisliği

- İnş.Müh.Fatma Aydemir
Yapay Zeka Ve İnşaat Mühendisliği

Yapay Zeka Nedir? İnşaat mühendisliğinde yapay zeka konu başlığını inşaat mühendisliği açısından detaylandırmadan önce yapay zeka kavramını  açıklamanın daha faydalı...

Devamını oku

Safranbolu Evleri: Geleneksel Türk Mimarisinin Yaşayan Örnekleri

- Zülfü Yetkin
Safranbolu Evleri Geleneksel Türk Mimarisinin Yaşayan Örnekleri

Safranbolu Evleri, genellikle 2-3 kattan oluşan, ev içi yaşayışın dışarıdan soyutlandığı, Osmanlı mimarisinin sayılı örneklerindedir. Bu evlerin zemin katları taş...

Devamını oku

Alt Taşeron Sözleşmeleri Nasıl Yapılır?

- Tuğrul Miraç
Alt Taşeron Sözleşmeleri Nasıl Yapılır?

Bilindiği üzere inşaat sektörü taşeronlar ile ilerlemektedir. Bu konuda alt taşeronlar oldukça önem arz eden ve bir bütünün parçaları gibidir....

Devamını oku
Sonraki İçerik
Sanal Şantiye’de İçerik Üretmek İster misiniz?

Sanal Şantiye'de İçerik Üretmek İster misiniz?

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

En Çok Okunanlar

  • Hazır Beton Fiyatları 2023 - İllere Göre Güncel Fiyatlar

    Hazır Beton Fiyatları 2023 Eylül Ayı Güncel Fiyatlar

    19983 paylaşım
    Paylaş 7993 Tweet 4996
  • 2023 Çimento Fiyatları – Güncel Çimento Fiyatları

    6622 paylaşım
    Paylaş 2648 Tweet 1655
  • 2023 Yılı Kira Sözleşmesi Örneği (PDF) | Kira Sözleşmesinde Dikkat Edilecekler

    6360 paylaşım
    Paylaş 2524 Tweet 1578
  • Radye Temel Nedir? | Radye Temel Hangi Durumlarda Uygulanır? | Radye Temel Nasıl Uygulanır?

    10527 paylaşım
    Paylaş 4210 Tweet 2631
  • 2024 AutoCAD Komutları ve Detaylı Olarak Tanımları

    5834 paylaşım
    Paylaş 2333 Tweet 1458

E-posta ile abone ol

Sanal Şantiyeye abone olmak ve önemli içerikleri e-posta ile almak için kaydolun. (Spam yok, dileğin an çıkabilirsin)

Son Yorumlar

  • Uygunluk Raporu Alan Betonda Çatlak Skandalı! | Kaba İnşaata Yıkım Kararı Verildi için İbrahim Kepir
  • Köpük Beton Nedir? için İsmet Çabuk
  • Mühendislik Öğrencileri Laptop Alırken Nelere Dikkat Etmeli? | Tavsiye ve Öneriler için Halil
  • Hazır Beton Fiyatları 2023 Eylül Ayı Güncel Fiyatlar için Bekir
  • “Vasıflı İş Güvenliği Uzmanı Aranıyor!” için Wolfgang Krahn

Sponsorlu İçerik



İnşaat Sektörünün Bilgi Kaynağı
Tavsiyeler
-Aykut ÖZDEMİR

Bizi Takip Edin

Abone ol

Sanal Şantiyeye abone olmak ve e-posta ile bildirimler almak için e-posta adresinizi girin.

Diğer 699 aboneye katılın

Sorular

  • Betonarme döşemelerde donatı aralıkları için 250mm den büyük olamama şartı çok fazla değil mi ?
  • Kolonlarda boyuna donatı sayısı
  • Yapı Metrajı Ve Maliyeti ile ilgili kaynak
  • Türkiyedeki İnşaat Mühendisi Geleceği
  • Kolon çatlağı

Yasal Uyarı

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde Ek-4 “…hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister.” hükmü uyarınca telif hakkı ihlali olduğunu düşündüğünüz yazı/resim/video vb. içerikleri bize bildirmeniz durumunda 3 gün içinde gerekli işlem yapılarak ilgili içerik kaldırılacaktır.

  • Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Yazarlık
  • Kullanım Koşulları
  • Gizlilik Politikası
  • Reklam
  • Şikayet/İletişim
  • Site Haritası

©2009-2022 Sanal Şantiye

Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Konu Dışı
    • Teknoloji
    • Sponsorlu İçerik
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Yapı Malzemeleri
      • Ulaştırma
      • Mekanik
      • Hidrolik
      • Geoteknik
      • Yapı İşletmesi
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Deprem
    • İnşaat Programları
    • Kişisel Gelişim
    • Kitaplar
    • Staj
    • Makaleler
    • Şantiye
  • Kanun & Yönetmelikler
  • Güncel Malzeme Fiyatları
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Hazır Beton Fiyatları İllere Göre
    • Çimento Fiyatları
    • Güncel Gazbeton Fiyatları
    • 2023/2 Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • 2023 Birim Fiyatları – Tüm Bakanlıklar
  • Testler
  • Video
  • Soru Cevap
  • Yazarlar
  • Ekibe Katıl
  • Hakkımızda
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol

©2009-2022 Sanal Şantiye

Hoşgeldin!

Hesabınıza giriş yapın

Şifremi Unuttum Kaydol

Yeni Hesap Oluştur

Kayıt olmak için formu doldurun

Tüm alanlar zorunludur Giriş

Şifrenizi geri alın

Şifrenizi yenilemek için e-posta adresinizi veya kullanıcı adınızı girin

Giriş
Bu web sitesi çerezleri kullanır. Bu web sitesini kullanmaya devam ederek, çerezlerin kullanılmasına izin vermiş olursunuz. Gizlilik politikamızı inceleyin.