Haydarpaşa Garı : Tarihi İstanbul Tren Garı

Notre Dame Katedrali’nde meydana gelen elim vakaya tüm dünya olarak acılar içinde seyrettiğimiz şu anlarda aklıma 2010 yılında Tarihi İstanbul Haydarpaşa Garı’nda meydana gelen yangın geldi. Gelin biraz Haydarpaşa Garı’ndan bahsedelim.

Tarihi Haydarpaşa Garı

Haydarpaşa Garı, İstanbul’un Anadolu yakasında, ismini garın bulunduğu Haydarpaşa semtinden alan demiryolu terminalidir. Semt ise ismini buraya kışla yaptıran III. Selim’in vezirlerinden Haydar Paşa’dan almaktadır. Anadolu’ya ve dış ülkelere yolcu ve yük taşımacılığı yapmaktadır ve banliyö hattıyla da kentsel ulaşımda önemli bir yer tutar.

30 Mayıs 1906’da yapımına başlanan bu görkemli  Gar binasının plan ve projesini Otto Ritter ve Helmuth Cuno adlı iki Alman mimar, yapım islerini Ph. Holzmann inşaat Firması üstlendi. Yaklaşık olarak 500 İtalyan ve Alman taş ustasının eş zamanlı emeğiyle iki yıllık çalışma sonucu 1908 yılında Haydarpaşa Garı inşası tamamlanmıştır. Yine 1908 yılının 19 Mayıs’ında hizmete açılan bu ihtişamlı binanın açık pembe renkli granit taşları Hereke’den getirtilmiştir

Haydarpaşa Garı’nda kullanılan malzemeler

Yeni gar, deniz kenarına toprak ile doldurulmuş 3836 metrekarelik alan üzerine inşa edildi. Binanın temellerinde, buharlı şahmerdan ile çakılan, her biri 35×35 cm 21 metre uzunluğunda ve suya karşı yalıtılmış 1.700 ahşap kazık kullanıldı. Taşıyıcı sistemi çelik karkas olan yapının inşasında 1.140 ton demir, 19.000 metre sert ağaç, 530 metreküp kereste, 13.000 metreküp beton ve 2.500 metreküp lefke taşı, 19000 metre sert ağaç ve 6200 metrekare arduvaz çatı kaplaması kullanıldı. Yapımında Türk , Alman ustalar ve cephe süslemeleri yapan İtalyan taş ustaları birlikte çalıştı.

Tarihi Gar’ın Mimarisi

Yolculuk eden insanlar İstanbul ve manzara ile ilk tanıştığı yer olan gar binası aslında klasik bir Alman mimari örneği. Binanın, kuşbakışı bakıldığında bir bacağı uzun, diğer bacağı kısa bir “U” harfi şeklinde olduğu görülüyor. Binanın içinde, yani bu kısa ve uzun bacakların içinde, geniş ve yüksek tavanlı odalar yer alıyor, tavanlarında el işi nakışlar yapılmıştır lakin ileri dönemlerde bunlar sıva ile kapatılmıştır sadece bir odada bu nakışları görmek mevcuttur. Dışarıdan iki kulesi mevcut olan gar binası 5 katlı yapının her katında bir koridor etrafında sıralanmış ve bugün büro olarak kullanılan odalar inşa edilmiştir. Çatısı Alman üslubu ile dik çatı olarak ahşaptan ve kaplama olarak arduvaz kullanılmıştır. Ön bölümü gösterişli olmasına rağmen peron kısmı çok sadedir.

Tarihi Gar’da Meydana Gelen Yangınlar

Birinci Dünya Savaşı sırasında, İstanbul’un İngilizler tarafından işgal edilmesi sonucu Haydarpaşa Garı da İngilizlerin askeri kontrolü altına girdi. Savaş sırasında, 1917 yılında, garın deposundaki cephanelerin patlaması nedeniyle çıkan yangında binanın çatısı hasar gördü. Ardından ingilizlerin İstanbul’u işgali sırasında İngiliz uçaklarının gara yaptıkları uçak saldırısında ise ilk patlamadan daha büyük bir yangın çıkmıştır.Restorasyonu ise araya Kurtuluş Savaşı’nın girmesi sebebiyle 13 yıl ileriye ertelenmiş 1930 yılında başlamış ve 1933 yılında bitirilmiş. Uzun zaman sonra yıllar 15 Kasım 1979 yılını gösterdiğinde Garı’nın 800 metre açığında ‘independanta’ adlı Romen yakıt tankeri patlamış  ve garın batı cephesindeki vitraylar patlamıştır, ardından 28 Kasım 2010 yılında çatısında çıkan yangında restorasyona alınmıştır. Restorasyon işlemleri devam ederken boş vagonların olduğu alanda 27 Ekim 2018 yılında son yangın vakasını geçirmiştir.

Şuan restorasyonuna devam ediliyor

Emre ERDEN

İnşaat Mühendisi