İDİS İnşaat Demiri İzleme Sistemi Nedir?

İNŞAAT DEMİRİ İZLEME SİSTEMİ (İDİS) – KAPSAMLI İNCELEME VE UYGULAMA ANALİZİ

Türkiye’de inşaat sektöründe malzeme güvenliği, izlenebilirlik ve kayıt dışı ekonomiyle mücadele amacıyla hayata geçirilen İnşaat Demiri İzleme Sistemi (İDİS), yapı güvenliğini doğrudan ilgilendiren en önemli dijital dönüşüm adımlarından biridir. Bu haber/analiz yazısı, İDİS’in kapsamını, uygulama yöntemlerini, şantiye entegrasyon süreçlerini ve sektöre etkilerini detaylı bir şekilde ele almaktadır.

İDİS NEDİR?

İDİS, inşaat demirinin üretimden şantiyede kullanımına kadar tüm hareketinin takip edilmesini sağlayan dijital bir izleme altyapısıdır. Sistem;
– Vergi kaybının önlenmesini,
– Kayıt dışı ticaretin azaltılmasını,
– Yapı güvenliğinin artırılmasını,
– Üretici–bayi–müteahhit zincirinin şeffaflaştırılmasını amaçlar.

Resmî uygulama Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir.

YASAL DAYANAK VE KAPSAM

İDİS uygulaması;
16 Mart 2023 tarihli, 32134 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “İnşaat Demiri İzleme Sistemi Uygulama Genel Tebliği” ile yürürlüğe girmiştir.

Sistem aşağıdaki tüm paydaşları kapsamaktadır:
– Demir üreticileri,
– İthalatçılar,
– Demir toptancıları ve bayiler,
– Yapı müteahhitleri,
– Yapı denetim kuruluşları,
– Yetkili laboratuvarlar.

1 Ocak 2024 itibarıyla üretici ve ithalatçıların sisteme geçmesi zorunlu hâle gelmiştir.

SİSTEMİN İŞLEYİŞİ

1. Güvenlikli Etiketleme
Her bir demir paketi, kangalı veya çubuğu; Darphane tarafından hazırlanan güvenlikli etiketlerle işaretlenir. Bu etiketin üzerinde benzersiz bir kimlik bilgisi bulunur.

2. Mobil/Wep Portal Kayıt İşlemleri
Tüm paydaşlar, demirin her aşamasını mobil uygulama veya web portalı üzerinden sisteme işler.

3. İzleme
Demirin;
– üretildiği yer,
– sevk edildiği bayi,
– teslim edildiği şantiye,
– kullanıldığı yapı elemanı
gibi veriler kaydedilir.

4. Etiketsiz Ürün Yasağı
Etiketsiz demirin piyasaya sürülmesi, şantiyeye alınması ve kullanılması kesin olarak yasaktır.

ŞANTİYE SÜREÇLERİNDE İDİS ENTEGRASYONU

● Malzeme Kabul Prosedürleri
– Gelen demirlerin etiket kontrolü yapılır.
– Mobil uygulama ile doğrulama sağlanır.
– Miktar ve çap eşleşmesi kontrol edilir.
– Etiketsiz ürün kesinlikle kabul edilmez.

● Kullanım Bildirimi
Müteahhit firma, demirin hangi blokta, hangi uygulamada ve hangi tarihte kullanıldığını sisteme kaydetmekle sorumludur.

● Şantiye Denetimleri
Yapı denetim kuruluşları, demir kabulü ve numune alma işlemlerinde etiket doğrulamasını zorunlu olarak yapar.

LABORATUVAR SÜREÇLERİ

Test numunesi alınan her demirin etiketi sisteme işlenir. Test sonuçları (çekme, akma, uzama vb.) ilgili paket koduyla eşleştirilir. Uygunsuz ürünler geri çağrılır.

UYGULAMADAKİ ZORLUKLAR VE ÇÖZÜMLER

– Etiketlerin hasar görmesi: Darphane’den yeniden etiket talebi yapılabilir.
– Şantiyede internet sorunu: Mobil uygulama offline modda çalışabilir.
– Tedarik zincirinde hatalı kayıt: Düzenleme ve düzeltme mekanizması bulunmaktadır.
– Küçük işletmelerde uyum zorluğu: Darphane firma destek süreçleri sunmaktadır.

DENETİM MEKANİZMALARI

– Darphane ve Bakanlık; üretici, bayi ve şantiyelerde ani denetim yapabilir.
– Yapı denetim kuruluşları, her aşamada etiket doğrulama ve kayıt takibinden sorumludur.
– Etiketsiz ürün kullanan müteahhitlere ağır idari yaptırımlar uygulanır.

Sonuç olarak İDİS, Türkiye’de yapı güvenliği için kritik öneme sahip olup; izlenebilirlik, şeffaflık ve kalite kontrolü açısından en güçlü dijital altyapılardan biridir. Deprem kuşağında yer alan ülkemizde malzeme güvenliği, yapı dayanımı açısından hayati bir role sahiptir.

Sistem tüm paydaşların aktif uyumu ile daha sağlam ve kontrollü bir inşaat sektörü oluşturacaktır.