Mimaride Kitsch Kavramı – Rize’deki Çay Bardağı Anıtı

Kitsch Nedir?

Batı Avrupa’da 18. yy’da sanat piyasasında ortaya çıkan kitsch kavramı; kolayca pazarlanabilen, ucuz ve çokça rağbet gören resimleri ve eskizleri tarif etmek için kullanılır. Türk Dil Kurumunun güzel sanatlar sözlüğünde “özenti ürün”, kitlelerin kopamadığı ve hayatın her alanında görülmesi muhtemel olan nesneler olarak adlandırılır. Gülünç ve garip denilebilecek kadar aşırılığa kaçan yapıtları nitelemek için kullanılan bu kavram, onu izleyen, inceleyen kişilerde estetik etkisi uyandırsa da sanat kapsamında pek hoş değerlendirilmez.

1850’lerden süregelen kökeni (Almanya denilse bile) belirsiz ve estetik değer taşımayan tasarım anlayışını nitelemek için kullanılan bu terim, birçok alanda ( resim, endüstri tasarım, grafik vb.) boy gösterdiği gibi mimaride de etkili olmuştur.

Bu kavram geleneksel biçim anlayışının teknoloji çağına uygun ürün üretme çabasından meydana gelmiştir. Gelişmekte olan ülkelerin kendilerine özgü birçok kitsch anlayışı oluşurken, aynı zamanda gelişmiş ülkelerden de ithal edilmiştir. Genel olarak kitschin amacı beğenilmiş nesne ve ögeleri popülariteye uydurmaktır.

Kitsch’in İlgi Çekme Sebepleri

• Kitsch ürünleri, yoğun duygu yüklü, güzel, hoş ve sevimlidir.
• Kitschin öznesi kolay algılanabilir, gerçekçi tarzdadır. Mimariden örnek verirsek bir müzik kursunun piyano şeklinde yapılması, akla ilk “ müzik” kavramını getirir.
• Kitsch ; yapının doğrudan neyle ilişiği olduğunu anlamamızı sağlayan simgesel bir kavramdır.
• Kitsch sanatsal üretimde olduğu gibi yeni bir açıdan bakmaya sevketmez. Yani bildiklerimizi, kabul ettiklerimizi direkt önümüze getirir. Mimari yapılarda müzik kursu örneğindeki gibi yapının ismi ve şekliyle mesajının arasında tam bir beraberlik vardır. Bu yapıların daha çok beğenilmesi, taraftar bulması zihinsel çabayı gerektirmemesinden kaynaklıdır diyebiliriz.

Özetlemek gerekirse belirli bir sosyal gruba hitap eden, kimine göre popüler kültürün baştacı, kimine göre göz yoran bayağı bir üretimdir. Şimdilerde bu kavram daha çok satış amaçlı bir hale dönüşmüştür.

Kitsch Yapı Örnekleri

•  Balık şeklinde bir balık restoranı Fish Restaurant, Japonya.

  

• Ülkemizden bir görüntü. Rize – çay bardağı bina.

Kaynaklar / References

• Kitsch (Kiç) Olgusunun Sanat Eğitiminde Estetik Beğeniler Açısından Sorgulanması, Nuray MAMUR, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı 3, Aralık 2012, ss.70-79.

• Mimarlıkta Kitsch Kavramı, Özsoy, Ahsen, Özleyen, Barış