İnşaat Mühendislerine deprem hesabi hep zormuş gibi gösterilir. Universite de böyledir, meslek hayatinda da böyledir. Ögretim görevlileri, süslü anlatım yapmayı,formüllerle dolu anlatim yapmayi, teknik birtakim terimler kullanmayı iş zannederler. Dikkat edin deprem yönetmeliklerimiz de bu kafayla yazılmıştır. Oysa işin esası basitliktir. Ama basit anlatmayi işi aşagılamak olarak görürler. Neticesinde de mezun olduğu halde hala deprem hesabıni özümsememiş bir sürü mezun ortaya çikar.
Ben size burada iki satırla deprem hesabıni anlatabilirim. Sizde dersiniz ki, biz yıllardır bunu mu görmüşüz…
Deprem kuvveti=m x a….(F=m x a)
Deprem hesabı dediginiz işte bu, başka bir şey değil. Deprem kuvvetini(atalet kuvveti) hesaplayacagıniz yapinin ağırlıgini, yapıda olusan ivme ile çarpacaksıniz, toplam taban kesme kuvvetini bulacaksınız. Hepsi bu.
Hali hazirdaki yonetmeligimiz nasil.
Vt=A x W
A=Ao x I x S((T)
Ao ‘ i buluyoruz, oradan A ‘ ya geciyoruz.
Vt dedigimiz, deprem hesabıni yapıyoruz. Yani yaptiginiz F=m x a.
Farkli birşey degil.
Yeni yonetmelikte, bu biraz daha anlasilir hale geldi. Vt=m x Sa oldu. Sa dedigimiz şey, yapıda olusan ivme. Artik deprem bolgeleri falan da olmadıgından Sa yi bulmak biraz daha basitleşti. Deprem tehlike haritasindan yapıyı yapacaginiz yerdeki (Ss) ivmesine direk bakıyorsunuz, bu sayıyi zemin buyutme ile direk carpiyorsunuz. Deprem bolgesi vb ugrasmiyorsunuz.
Sonuc olarak deprem hesabi=m x a
Deprem yonetmelikleri, dersler ne kadar da karışık olsa, deprem hesabinda size F=m x a yı ögretmeye calısıyorlar. Yonetmeligi de birakin herhangi bir madde uzerindeki atalet(deprem) kuvvetini hesaplayacaksaniz F=m x a uygulayacaksiniz. Mesela bina dış cephe kaplamasininin maruz kaldıği deprem kuvveti. Cephenin agirligını bul, orada olusan ivme ile çarp, cephenin maruz kalacagı deprem kuvvetini bul. Sonrada bu kuvvete göre cephe baglanti elemanlarini projelendir. Yada bir konsol balkonun deprem kuvvetine bakalım. Balkonun agirlıgıni bul, oradaki ivme ile çarp konsol da oluşan deprem kuvvetini bul . Bu kadar basit. Deprem hesabını neden bu kadar zorlaştirırlar, ogretim elemanları işsiz kalmaktan mi korkarlar, kendileri mi bilmez anlamadim.
Inşaat muhendisliginin %90’i, F=m x a dir. Unutmayın.
Ahmet CELIKKOLLU
Insaat Muhendisi
ESKISEHIR
Basite indirgemek iyidir ama basite indirgemekte kantarın topuzunu kaçırmak olmaz. Bu doğrultuda Mukavemet Sigma=Ex Epsilon, Yapı Statiği F=kx den başka bir şey değildir demek de kaçınılmaz olur.
Ahmet Bey,
Paylaşımınız için çok teşekkürler. Deprem hesabına farklı bir açıdan güzel yaklaşmışsınız fakat deprem kuvvetini sadece kütlexivme olarak basite indirgemeniz bence yanlış olmuş. Kaldı ki deprem pratik olarak bakarsak ; yapımızda yer alan katlara Fx gibi bir eş değer deprem kuvveti oluşturmaz, sadece ivme verip salınım yaptırır fakat biz bu davranışı çözüm için böyle bir hayali kuvvet varmış gibi düşünürüz. Daha sönüm oranları,rezonans, yerel zemin etkileri gibi çok önemli parametlere değinmedik bile.