Leonardo Da Vinci sanatçı, bilim insanı ve aynı zamanda bir mühendisti. Çoklu zekaya sahip olduğunu çeşitli alanlarda ortaya koyduğu dahiyane fikirler ve keşifleri ile desteklemek mümkün. Karmaşık sorunları basitleştirerek olguların derinlerinde yatan nedenlerini çözümlemiştir. Kullandığımız pek çok inşaat mühendisliği tasarım ilkeleri ve araçlarının günümüze değin geliştirilerek ulaştırılmasında katkısı büyüktür.
İdeal Kent
1517’nin başlarında Leonardo’dan yeni Roma için uygun saray ve kanalizasyon planları çizmesi istenmiştir. İdeal kenti oluşturmak için planlar ve kesitler hazırlamıştır. Hazırladığı plan kapsamlı bir kanal sistemi içeriyordu. Bunun yanı sıra yerden yüksekte yaşam alanları ve bahçe kesitleri oldukça dikkat çekiciydi. Planlar, dönemin büyük inşaat mühendislerinin işleri ile mukayese edildi ve planların yeni Roma’nın ihtişamına yakışır olduğu kanısına varıldı. Kentin bir diğer özelliği ise kanal şebekesi ile kent sakinlerini ayırmış olmasıydı yani veba salgınının yayılması da önlenecekti.
Şekil-1 İdeal Kent
Kilise Mimarisi
Leonardo çok kesin matematiksel oranlara dayalı kilise tasarım örnekleri geliştirmiştir. Yenilikçi tasarımlarında dik açılı üçgen tuğla omurga kullandı. Yanal gerilme, üçgen tabanlara ve payandalara doğru yönlendiriliyordu. Tasarımlarındaki çokgenler, kusursuz simetriler adeta geometrik ifadesinin ihtişamıydı. Bunun gibi yüzlerce mimari tasarımı, incelemeleri ve tezleri ne yazık ki şimdilerde kayıptır.
Şekil-2 Kilise mimarisi çizimleri ve notları
Kartografi ve Kanallar
Kartografi, harita veya kroki derleme-çizme sanatıdır. Leonardo yaşamı boyunca kanalları inceledi ve bunun üzerine kartografik, jeolojik çalışmalar gerçekleştirdi. Suyun kinetik enerjisinin düzenlenmesi üzerinde çok durdu. Çalışmaları ile takdir gören bir hidrolik mühendisiydi aynı zamanda. Projeleri arasında barajlar, kanallar hatta drenaj planları vardı. Hafriyat ekipmanı dahi düşünülmüştü. 1504’te çizdiği Arno ırmağının yatağını değiştirmek de dahil olağanüstü fikirleri ve oluşturduğu haritalar ona “sevgili divan mimarı ve başmühendisi” ünvanını kazandırdı.
Şekil-3 Kartografi örneği
Köprüler
Leonardo, Milano dükü emri ile ırmakları aşmak için acil durum köprü şemaları hazırladı. Tasarımlarında bir ırmak veya hendek üzerinden salınarak geçilebilecek aynı zamanda askeri kullanıma uygun köprüler vardı. Bu köprüler zarif görünümlerinin yanında yapılan mühendislik testlerini de geçer nitelikteydi. Uzunluğu 350 metreye ulaşacak Haliç köprüsü projesinin Leonardo’nun üzerinde çalıştığı en büyük köprü tasarımı olduğu düşünülmektedir.
Tahta köprülerde eğri kiriş kullanılmasının kirişin yük altında parçalanması sorununa yol açtığını gördü. Leonardo, Atlanticus Kodeksi’nde bir dizi tırtıklı diş kullanılırsa parçalanmanın engelleneceğini keşfetti. Bu yenilik ancak 300 yıl sonra İsveç köprülerinde kullanıldı. Örneğin Signau’daki köprü 40 tonluk yük kaldırabilmektedir.
Şekil-4 Leonardo’nun köprü tasarımı
Leonardo Da Vinci çok iyi bir gözlemciydi. Doğayı ve insanı bitmek tükenmek bilmez bir merak ve şevk ile incelemiştir. Resim, heykel, geometri, mekanik (helikopter,dişliler,paraşüt,dalış takımı), inşaat mühendisliği, askeri mühendislik (kaleler, kuşatma makineleri, tank, mancınıklar), anatomi gibi pek çok önemli alanda fikir ve keşifleri vardır. Yazdıklarının hacmi dahi hayranlık duymak için yeterli, 6000 sayfalık el yazması günümüze kadar ulaşabildi (20 cilt kitap demektir bu). Bir kişinin farklı disiplinlerde farklı yetilere sahip olabilmesi “Rönesans Adamı” ifadesinin karşılığıdır ve işte Leonardo mükemmel bir “Rönesans Adamı” dır.
Meraklısına 😊 ;
Yazıda kaynak olarak kullandığım 30 second Leonardo Da Vinci/ 30 Saniyede Leonardo Da Vinci-Caretta yayıncılık/Marina Wallace kitabında orijinal çizimlere erişebilir ve diğer alanlarda da Leonardo’nun keşiflerini inceleyip tarihte keyifli bir yolculuğa çıkabilirsiniz.
