Elimize bir kamçı alalım. Bu kamçıyı sopasından hızla aşağı-yukarı sallayalım. Sopaya bağlı sicim (S) çizerek kuvvetle sallanır ve sicimin en uç noktasının ani bir ileri fırlama hareketi yaptığını hissedersiniz. Sicimin ucundaki bu kuvveti her kamçıyı salladığınız da hissedersiniz.
Binayı bir sicim gibi düşünürsek, yer hareketi olduğunda(deprem) bina da soldan sağa aynen kamçı sicimi gibi sola sağa (S) seklinde sallanır(periyot, mod). Ve aynı kamçı siciminin ucundaki kuvvet gibi, binanın en üst noktasında(en üst kat döşeme üst kotu) kamçılama kuvveti oluşur. Bu depremin etkisidir ve yer hareketi neticesinde oluşur. Eğer siz bu binayı eşdeğer deprem yükü yöntemi kullanarak çözüyorsanız tepedeki bu kamçılama kuvvetini de bina üst noktasına etkitmelisiniz. Zaten kamçılama yükü TBDY2018 de de yer almaktadır.
Şimdi kamçılama yükü nasıl hesaplanır sayısal bir örnekle açıklayacağım:
- 7 katlı bir yapı düşünelim.
- Rijit bodrum kat yok.
- Kat yüksekliği 3.m
- Bir kat ağırlığı 400 ton.
- Perdeli/çerçeveli yüksek sünek betonarme
- ZC zemin
- R=7
- D=2.5
- Konut I=1
Deprem tehlike haritasından baktım
- Ss=0.950
- S1=0.300
Zemin etki katsayıları(tablo 2.1 ve tablo 2.2)
- Fs=1.2
- F1=1.5
SDS=Ss x Fs=0.950 x 1.20= 1.140
SD1=S1 x F1=0.300 x 1.50=0.450
TA=0.20x(SD1/SDS)=0.20x(0.450/1.140)=0.079
TB=0.450/1.140=0.395
Tx=bina periyodu
Tx=Ct x Hn^(3/4….(denklem 4.27)
Tx=0.07 x 21^(3/4)=0.687 saniye
Tx > TB……..0.687>0.395
Sae= SD1/T = 0.450/0.687=0.655
Ra=R/I…(Tx>TB olduğundan)
Ra=7/1=7
SaR=Sae/Ra=0.655/7=0.0936
Yapı kütlesi=m= 400×7=2800 ton.
Vt=yapıdaki toplam deprem kuvveti(taban kesme)
Vt=m x a=m x SaR=2800 x 0.0936=262.08 ton
Yani yapıya 262.08 ton deprem kuvveti etkiyecek.
Kamçılama kuvveti yani N’inci kat tepesine etkiyen kuvvet=Vn
Yapı kat sayısı=N(N=7)
Vn=0.0075 x N x Vt
Vn=0.0075 x 7 x 262.08
Vn=13.760 ton.
Yani yapının en üst kat döşeme seviyesine 13.760 ton yatay kuvvet etkiyecek. Bu bulduğumuz kamçılama kuvveti.
Yapıya etkiyen toplam deprem kuvveti Vt=262.08 ton idi. Bunun 13.760 ton kısmı kamçılama kuvveti. Geriye kalan kuvvet 262.08-13.760=248.320 ton
Bu 248.320 ton toplam 7 kata pay edilecek ve en üst kata gelindiğinde de sadece en üst kata kamçılama yükü olan 13.760 ton ilave edilecek…
(Sadece kamçılama yükü hesaplandı, başka tahkik yapılmadı, işlem hatalarını kontrol ediniz)
Ahmet CELIKKOLLU
İnşaat Mühendisi
ESKISEHIR
0545 4019515
- Sanal Şantiye'ye Özel İndirimli Eğitimler (Temmuz 2020) -
- Mühendis Akademi Eğitimleri -
→ TBDY 2018'e göre SAP2000 Eğitimi - 60 TL Satın Al
→ TBDY 2018'e göre ETABS Eğitimi - 60 TL Satın Al
→ TEKLA STRUCTURES Eğitimi - 60 TL Satın Al
→ MSPROJECT Eğitimi - 60 TL Satın Al
→ REVIT Architecture Eğitimi - 60 TL Satın Al
→ Sta4CAD Eğitimi - 40 TL Satın Al
-
⇒ Sıfırdan İleri Seviye Statik Proje Okuma ve Yorumlama Eğitimi - 35 TL * YENİ Satın Al
⇒ istCAD 2020 ile Kazı Projesi Hazırlama Eğitimi - 35 TL * YENİ Satın Al
⇒ Yapım İşi İhalesine Hazırlık Süreci - 35 TL * YENİ Satın Al
⇒ Sıfırdan 2018 TBDY Göre IdeCAD v10 Eğitimi - 35 TL * YENİ Satın Al
⇒ SAP200, ETABS, Sta4CAD ile Statik Proje Eğitimi - 50 TL *YENİ Satın Al
⇒ Temelden Çatıya İnşaat Eğitimi - 60 TL Satın Al
⇒ 2018 TBDY Göre STA4CAD Eğitimi - 35 TL Satın Al
*Listedeki fiyattan farklı bir fiyat görmeniz durumunda lütfen bizimle irtibata geçiniz.
 çizerek kuvvetle sallanır ve sicimin en uç noktasının ani bir ileri fırlama hareketi yaptığını hissedersiniz.){kind=link}