Vibrasyon Nedir?
Kelime olarak vibrasyon, titreşim, salınım gibi anlamlar taşımaktadır. Yapı literatüründe, vibratör kullanarak betonun sıkılaştırılması işlemine vibrasyon denir.
Beton Neden Sıkıştırılır?
Betonun santralde karılması, uygulama yerine getirilmesi ve yerine yerleştirilmesi sürecinde, beton içerisinde ister istemez hava boşlukları oluşmaktadır. Beton bu durumda, kalıbı tamamen doldurur fakat yoğunluğu olması gerekenden az olacaktır. Bu nedenle, beton içerisine hapsolmuş havanın çıkarılması gerekir. Bu işleme “betonun sıkılaştırılması” denir.
Beton Nasıl Sıkıştırılır?
Eskiden, şişleme yöntemi ile beton sıkılaştırılmaktaydı. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte, beton sıkılaştırma işleminde mekanik yöntemler kullanılmaya başlanmıştır. Vibratör adı verilen makineler ile betona vibrasyon işlemi uygulanmakta ve beton içerisindeki hava mümkün olduğunca çıkarılarak daha az boşluklu beton elde edilebilmektedir. Vibrasyon işlemi sırasında betona, vibratörün eksantrik titreşiminden meydana gelen kuvveti verilir. Bu kuvvet betonda dalga hareketi şeklinde dağılır. Bu yolla beton içerisindeki parçacıklar birbirini itekleyerek sıkışmayı ve kalıba yerleşmeyi sağlarlar. Betonun işlenebilirliğine, kalıp şekli ve boyutlarına, beton içerisindeki donatının sıklığına göre uygulanacak sıkıştırma yöntemi belirlenir.
Vibratör Nedir?
Danelerin birbirlerine uyguladıkları sürtünmeyi azaltarak, beton içerisindeki boşluğu almak ve betonun boşluksuz olarak yerleştirilmesini sağlayan makinedir. Betonun kıvamına, kullanıldığı yapıya ( kiriş, kolon, döşeme vb.) ve bu yapının tipine uygun sıkıştırma yapılabilmesi için çeşitli vibratör tipleri bulunmaktadır. Bunlar;
Dahili Vibratörler
Dalgıç vibratör ya da iç vibratörler olarak da bilinir. En yaygın olarak kullanılan vibratör tipidir. Titreşimli uç betona daldırılarak kullanılır.
Harici Vibratörler
Dış vibratör ya da kalıp vibratörleri olarak da adlandırılır. Kalıp sistemine takılan bir vibratörün kalıbı titretmesi şeklinde uygulanır.
Vibrasyon Masaları
Yüzey Vibratörleri
Kompaktörler, beton yüzeyine titreşim uygularlar.
Vibrasyon İşleminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Betonun her tabakası vibrasyon işlemine tabi tutulmalıdır. Bu nedenle beton tabakasının derinliği, kullanılacak olan vibratörün dalıcı ucunun uzunluğundan fazla olmamalıdır. Vibratörün dalıcı ucu, tabakanın tüm derinliğine hatta bir önceki tabakanın 5-10 cm derinine girebilecek şekilde vibrasyon uygulanmalıdır.
- Dalıcı uç, beton kalıbının yan yüzeylerine yakın tutulmamalıdır.
- Dalıcı uç, beton içerisine hızlı bir şekilde daldırılmalı, dışarıya ise yavaşça çıkarılmalıdır. Beton içerisinde çok kısa veya çok uzun tutulmamalıdır. ( 5-15 sn arası ) Çıkarma işlemi de saniyede 5-10cm olacak şekilde, beton yüzeyinde düzelme görüldüğünde ya da şerbet halinde ince kıvamlı yüzey görüldüğünde yapılmalıdır.
- Dalıcı uç, donatı ile temas etmemelidir.
- Çok akıcı kıvamdaki betona vibrasyon işlemi uygulanmamalıdır.
- Vibratör rastgele değil, düzenli aralıklar ile daldırılmalıdır. Sıkıştırma çapı gözlemlenmeli ve bu çap dikkate alınarak vibratör daldırılmalıdır.
- Pompa ile dökülen betonlarda serbest düşme yüksekliği döşemelerde 50 cm , perde ve kolonlarda ise en fazla 1.5 metre olmalıdır. Betonun pompa ile dökülmesi sırasında, vibratör aynı bölgede uygulanmamalıdır. Aksi takdirde betonun ayrışması kaçınılmazdır. Pompa betonu kalıba bıraktıktan ve beton kalıp üzerine yayılmaya başladıktan sonra (bu yayılma betonun kendi kıvamıyla yaklaşık 1 m² kadar olmalı) vibratör uygulaması başlatılmalıdır.
- Vibratörün taze betona dik olarak daldırılması gereklidir.
- Vibratörün beton içinde ilerlemesi kendi ağırlığı ile olmalıdır.
Vibrasyon Uygulamasının Yararları
- Beton yerleşimi daha kolay olur.
- Daha yoğun ve homojen beton elde edilir.
- Beton ile donatı arasındaki aderans daha iyi sağlanır.
- Daha yüksek dayanımlı beton elde edilir.
- Kalıp söküldüğü zaman, betonda daha düzgün kenar hatları elde etmiş oluruz.
Bu içerik, serki.com, yapisal.net, insaatbolumu.com, aykutozdemir.com.tr ve ders notlarından faydalanılarak derlenmiştir.
