Yapılar Neye Göre Sınıflandırılır? | Yapıların Sınıflandırılması

Yapı Nedir?

Yapıların sınıflandırılması konusuna geçmeden önce “yapı” kavramını iyi anlamak gerekir. Sözlükten baktığımızda yapı kavramı; “barınmak ya da başka amaçlarla kullanılmak için yapılmış her türlü mimarlık yapıtı” , “yapılmakta olan konut, yol, köprü gibi şey, yapım işi” gibi açıklamalarla karşımıza çıkar. Yani burada mimariden bahsediyoruz, her yapı mimarinin konusudur. Yapıları her yerde görebilirsiniz bunun için tek yapmanız gereken biraz etrafınızı incelemek olacaktır.

İnsanlar ihtiyaçlarına bağlı olarak çevreyi değiştirerek daha rahat yaşayabilmeleri için yeni bir çevre meydana getiriler. Bunlar yapıyı oluşturur. İnsanların ihtiyaçlarını karşılamak üzere çeşitli yapı malzemeleriyle inşa ettikleri tesislere yapı denir. Belirli ihtiyaçları karşılamak üzere çeşitli malzemeler ile yapım metotlarına uygun bir şekilde inşa edilen tesislere yapı denir. Bu tanıma göre yapı yer üstünde ve yer altındaki bütün tesisleri kapsar. Yapı işleri; Bina Set, baraj Karayolu Demiryolu Tünel Metro Köprü Çelik yapı İskele Liman Kanalizasyon Kuyu, kanal olarak söylenebilir.

Yapının Özellikleri

• Planlanan amaca uygun olmalı
• İç ve dış etkilere dayanabilecek sağlamlıkta olmalı
• Gereçlerin yapının özelliklerine ve tekniklerine uygun olmalı (fonksiyonel olmalı)
• Estetik (güzel görünümlü) olmalı
• Ekonomik olmalı
• Emniyetli (sağlam) olmalı

Yapıların Sınıflandırılması

Kullanım Amaçlarına (Fonksiyonlarına) Göre Yapıların Sınıflandırılması

• İnsanların gereksinimlerini karşılamak üzere zaman içerisinde değişik kullanım amaçlı yapılar ürettikleri görülmektedir. Kullanım amaçlarına göre yapılar aşağıdaki şekilde
  sınıflandırılacaktır:
• Konaklama yapıları (oteller, moteller, pansiyonlar gibi…)
• Sağlık yapıları ( hastahaneler, sağlık ocakları gibi…)
• İbadet yapıları ( camiler, kiliseler, sinagoglar gibi…)
• Ticaret yapıları ( iş hanları, alışveriş merkezleri, marketler gibi…)
• Sosyal yapılar ( tiyatrolar, sinemalar gibi..)
• Eğitim yapıları (okullar, kütüphaneler, kreşler gibi…)
• Spor yapıları (stadyumlar, kapalı spor salonları gibi…)
• Ulaştırma yapıları (karayolu yapıları, köprüler, limanlar, havaalanları gibi…)
• Su yapıları ( su kanalları, barajlar göletler gibi…)
• Anıtlar ( anıt mezarlar, yazıtlar gibi..)
• Endüstri yapıları (fabrikalar, atölyeler gibi…)
• Konutlar ( evler, apartmanlar gibi…)

Yapısal (Strüktürel) Özelliklerine Göre Yapıların Sınıflandırılması

Yapının yüklerini taşıyan sistem esas alınarak yapılar strüktürel özelliklerine göre farklı
özellikler taşıyabilir. Bu bağlamda yapılar aşağıdaki şekilde sınıflandırılacaktır:

• Yığma taşıyıcı sistemli yapılar,
• İskelet (karkas) taşıyıcı sistemli yapılar,
• Plak taşıyıcı sistemli yapılar,
• Hücre taşıyıcı sistemli yapılar,
• Karma (mix) taşıyıcı sistemli yapılar,

Taşıyıcı Sistem Malzemelerine Göre Yapıların Sınıflandırılması

Yapı üretiminde birçok çeşit malzeme kullanılmaktadır. Yapı üretiminde kullanılan malzemeler sıralanan iki grupta değerlendirilmektedir:

• Taşıyıcı sistem malzemeleri (temel malzemeler; taş, tuğla, beton, ahşap, çelik gibi),
•  Detay malzemeler (hafif bloklar, seramik, cam, yonga levha, lif levha, boya gibi)
  Bu ders kapsamında taşıyıcı sistem malzemelerine göre yapılar aşağıdaki şekilde
  sınıflandırılacaktır:
• Kâgir (taş, tuğla) taşıyıcı sistemli yapılar
• Betonarme taşıyıcı sistemli yapılar
• Çelik taşıyıcı sistemli yapılar
• Ahşap taşıyıcı sistemli yapılar
• Plastik taşıyıcı sistemli yapılar

Yapım Yöntemlerine Göre Sınıflandırma

• Geleneksel yapım yöntemleri
• Gelişmiş geleneksel yapım yöntemleri
• Endüstriyel (prefabrik) yapım yöntemleri

Görsele Göre Konutlar 

• Normal yapılar
• Yüksek yapılar
• Gökdelenler

Sahibine Göre Yapılar

• Özel kişiler ait yapılar
• Kamu yapıları

Üretim Şekline Göre Yapılar

• Birdöküm yapılar
• Öndöküm yapılar
• Öngerilmeli yapılar
• Ardgerilmeli yapılar

Yerine Göre Yapılar

• Üstyapı : Yerüstünde inşa edilen her çeşit yapılardır.
• Altyapı : Yol, su, kanalizasyon, tünel ve benzeri zeminin altında inşa edilen yapılardır.