Alaşım Elementlerinin Çeliklere Etki ve Tesirleri

ALAŞIMLI ÇELİK NEDİR?

Sade karbonlu çeliklere muhtelif alaşım elemanları ilavesi (çoğunlukla ferro alaşım şeklinde) çok değişik özellikler taşıyan Alaşımlı Çelikler elde edilir.

Bu elemanların bir veya birkaç tanesinin bulunmuş şekline ve yüzdesine bağlı olarak “Düşük Alaşımlı veya Krom-Nikel Çeliği gibi isimler alır.

ALAŞIM ELEMENTLERİ:

KARBON (C) : Bu önemli ve ana elementtir. Çelik özelliklerine en çok etki yapandır. Karbon artışı ile sertlik, su alma yeteneği dayanım artar. Buna karşılık; Dövülebilme, kaynaklanabilme, esneklik azalır.

MANGANEZ (Mn) : Çeliğin dayanımını, akma sınırını, sıcakta şekillenme ve kaynak kabiliyetini, sertleşme derinliğini arttırır. Mn oranı 0,20/0,35 civarında olan çelikler suda sertleşebilirler. Mn yüzdesi 1’i geçen çelikler manganlı olarak nitelenir. Daha yüksek (12/14) oranında Mn ihtiva eden çelikler östenitik yapı oluşturur ve aşınmaya çok büyük dayanım gösteren çelikler elde edilir. 1244 °C

SİLİSYUM (Si) : Çeliğin süneklilik ve tokluğunu düşürmeden, dayanımı ve sertliği arttırır. Özellikle yay çeliklerinde kullanılır. Miktarı %0,40 üzerine çıkan çelikler için silisyumlu tabiri kullanılır. Yüksek Si ihtiva eden çeliklerin ısıya dayanımı artar. 1410 °C

KÜKÜRT (S) : Üretim sırasında çelik yapısına geçer ve gevrek kırılgan yapar. Genelde zararlı ve giderilmesine çalışılan bir elementtir. Ancak otomat çeliklerinde 0,30’a kadar çıkarılır ve zararlı etkisini gidermek için de iki katı kadar Mn ilave edilir. 118 °C

FOSFOR (P) : Zararlı bir etkisi olan bir elementtir. Miktarın az olması tercih edilir.

KROM (Cr) : Çeliklere en fazla katılan elementtir. Dayanım ve Sertleşebilme özelliğini arttırır. Yüksek kromlu çelikler paslanmaya ve korozyona, aşınmaya mukavemeti arttırır. 1920 °C

NİKEL (Ni) : Krom gibi çok kullanılan ve kromla beraber sertliğin derinliğe inmesini sağlayan, dayanım ve darbe mukavemetini arttıran bir elementtir. Ayrıca pasa ve korozyona ve hararete mukavim olduğu için ısıya dayanıklı ve paslanmaz çeliklerin imalatında kullanılır.

MOLİBDEN (Mo) : Genellikle Cr ve Ni ile beraber bulunur. Az miktarda katılmasına rağmen bütün özelliklerin artmasına sebep olur. Bir yönden etkisi wolframa benzer ve özlü yapar. Çok geniş çelik grubunda (sementasyon, ıslah ve takım çelikleri) kullanılır. 2610 °C

VANADYUM (V) : Az miktarda katılan fakat büyük özellik değişimi sağlayan en önemli elementlerden biridir. Bilhassa darbeye mukavemetini arttırır, genellikle kesici uçların uzun zaman kesici olmasını sağlar. 1730 °C

WOLFRAM (W) : Müspet özellikleri olan ve kıymetli bir elementtir. Daha ziyade yüksek hız ve sıcak iş çeliklerinde kullanılır. 3380 °C

DİĞER ELEMENTLER:

KURŞUN (Pb) : Yalnızca otomat çeliklerine (%0,2-0,5) oranında katılır. İşlemede kolaylık ve temiz bir yüzey elde edilmesini sağlar, mekanik özelliklere pek etki etmez. 327 °C
BOR (B) :Çok düşük oranlarda (%0,001 gibi) ilave edilse bile su vermede sertliğin derinlere erişmesine bilhassa sementasyon çeliklerinde merkez dayanımının artmasını sağlar. 2040 °C

ALÜMİNYUM (Al) : Alüminyum Nitrür veya dayanıklı çeliklerde, mıknatıs çeliklerinde az miktarda kullanılan faydalı bir elementtir. 660 °C

BAKIR (Cu) : Genelde özellikleri iyileştirir. Ancak özel olarak pek katılmaz. Dövmeyi zorlaştırdığı için istenmez.

Görseller: google görseller