Banket Nedir? Banket Genişliği Neye Göre Değişir?

Banket Nedir?

Yaya yolu ayrılmamış karayolunda; taşıt yolu kenarı ile şev başı (dolgu kesitinde) veya hendek iç üst kenarı arasında kalan (yarma kesitinde), olağan olarak yayaların ve hayvanların kullanacağı, zorunlu hallerde ise araçların kullanabileceği kısımlara banket adı verilir. Banketin Kara Yolları Trafik Kanununda geçen tanımı bu şekildedir.

Banketler; karayolu üst yapısına(alt temel-temel-kaplama) yanal destek sağlamak, arızalanan araçların trafiği tehlikeye atmadan güvenle durabileceği alan sağlamak, trafik yoğunluğu fazla olan şehirlerde ambulans, itfaiye gibi trafikte geçiş önceliği olan araçlara geçiş üstünlüğü sağlamak, trafik işaretleri ve oto korkuluk için yanal açıklık oluşturmak, kışın karla mücadelede kürüme sonucu biriken karın depolanmasına imkân vermek, yarma kesitlerinde görüş mesafesini açarak güvenliği artırmayı sağlar. Ulaşım ve yol mühendisliği terimleri arasında “banket”, yol güvenliği ve altyapısının önemli bir parçası olarak dikkate alınır.

Ulaştırmada Banket Kullanımı

Ulaşımda “banket”, yolun veya yolu çevreleyen alana yakın, yolun yükseltisinin düştüğü kenar bölgelerini ifade eder. Ulaştırmada banket terimi, genellikle karayollarında veya yolların kenarındaki toprak veya çim alanlarda kullanılır. Bu noktada banketler, yoldaki suyun tahliye edilmesine yardımcı olmak, yolu desteklemek, sürücülere daha fazla kontrol sağlamak ve güvenliği artırmak amacıyla kullanılan önemli ulaşım elamanlarının başında gelirler.

Bir yolu düşündüğünüzde, yolun tam yüzeyi üzerinde araçların hareket ettiği bölgeye yol yatağı denir. Yol yatağından, yolun kenarlarına doğru eğim yaparak banketler oluşturulur. Bu eğim, suyun yolu terk etmesini veya yolda biriken suların tahliye edilmesini sağlar. Ayrıca, sürücülerin yoldan çıkmalarını önleyerek güvenliği artırır. Sürüş güvenliğini arttırmak için banketler genellikle toprak veya çimle kaplanmış alanlardır. Bununla birlikte, modern yolların çoğunda sertleştirilmiş malzemelerle kaplanmış banketler de bulunabilir. Bu, yoldan çıkan araçların daha kolay kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir.

Karayolu üst yapısına destek sağlaması sebebiyle platform oluşturulurken hem toprak işleri hem de üstyapı işlerinde banketin oturacağı kısımların yeteri kadar sıkışmasına dikkat edilmelidir. Arızalanan ya da farklı bir sebeple kenara yaklaşması gereken ağır tonajlı araçlar, yeteri kadar sıkışmayan bankete girmeleri halinde yolda patlamalara, tekerlek izlerinin oluşumuna neden olacaktır. Ayrıca sıkışmamış banket kısmı dolgu kesitinde şev kaymasına ve yolun oturmasına sebebiyet verecektir. Yaya yolu, kaldırım vb. yapılmamış yollarda insanların ve hayvanların kullandığı bu bölümü mecburi kalmadıkça araçların kullanmaması, önem arz etmektedir. Aksi durumda can ve mal kaybına sebebiyet verilebilir. Banketler kaplama ile aynı seviyede yapıldığı gibi kaplama kotundan düşük de yapılabilmektedir. Özellikle gece seyir halinde olan ve bankete geçmesi gereken araçların düşük bankete girmeden hızlarını yeteri kadar düşürüp güvenle girmeleri gerekmektedir.

Banket Genişliği Neye Göre Değişir?

İki şeritli yollarda banket genişlikleri;

• 1. Sınıf Yollar için: 2.50 m
• 2. Sınıf Yollar için; 1.50 m
• 3. Sınıf Yollar için; 1.00 m
• 4. Sınıf Yollar için; 0.50 m olarak projelendirilmektedir.

Tek şeritli yollarda banket genişlikleri (Sathi Kaplamalı Yol için);

• 1A Tipi yollarda (Platform genişliği 12 metre) :  2.50 m,
• 2A Tipi yollarda (Platform genişliği 10 metre) : 1.50 m,
• 3A Tipi yollarda (Platform genişliği 8 metre)   :  0.50 m olarak projelendirilmektedir.

Çok şeritli ve iki şeritli yollarda ideal banket genişliği 3.00 metre olmasına rağmen ekonomik,  topoğrafik nedenlerden ve trafik yükünün az olması nedeniyle 0.50 metreye kadar düşürülebilmektedir.

Düşük Banket Nedir?

Düşük banketler düşük banket uyarı levhaları ile gösterilerek sürücüleri uyarır. Düşük Banket Levhası, kaplama ile banket arasındaki trafik güvenliğini tehlikeye atacak seviye farklarını uyarmak için kullanılır. Düşük Banket levhası, ayrıca yumuşak banketi uyarmak içinde kullanılabilir. Düşük banket anlaşılacağı gibi sürüş güvenliğini sağlamak ile birlikte tehlikeye de yol açmaktadır.

Kaynak / Reference

• Karayolu Tasarımı El Kitabı