Bitümlü Sıcak Karışım (BSK) Nedir? | Yapım Aşamaları Nelerdir?

Bitümlü Sıcak Karışım Nedir?

Karayolu ulaşımında üretimi en yaygın olan malzemelerden biri de asfalttır. Asfalt üretiminde günümüzde en sık kullanılan karışım ise Bitümlü Sıcak Karışımdır.

Bitümlü sıcak karışım,140-160°C sıcaklıkta agrega(%93-97) ve bitümün(%3-7) uygun oranlarda asfalt plentinde karıştırılması ile elde edilir. Karayollarında esnek üst yapı kaplama türü olarak kullanılır. Esnek üst yapının rijit üst yapıdan en büyük farkı üzerine gelecek yükü esnekliği ile absorbe etmesidir. Bsk’nın en büyük özelliği stabil, dayanıklı ve esnek olmasıdır.

Alttan üstte bitümlü temel, binder, aşınma tabakası olmak üzere 3 ayrı tabakadan oluşur.

Bitümlü Sıcak Karışım Tabakaları

Aşınma Tabakası

BSK’nın en üst tabakası olan aşınma tabakası yoğun trafikli yollar ve otoyollarda asfalt betonu olarak uygulanmaktadır. Genellikle 4-5 cm kalınlığındadır. Bitmiş yol yüzeyinde yeterli güvenlik ve konfor için yeterli sürtünme katsayısına ve dayanıklılığa sahip bir tabakadır. Hem trafik yüküne hem de çevreden  gelebilecek dış etkenlere karşı dayanıklıdır. Elastik deformasyonlara karşı yeterli esnekliğe karşı sahiptir bundan dolayı deformasyonlara karşı dayanıklıdır. 3 ayrı tipte üretilir.

• TİP 1 (0-19MM)
• TİP 2 (0-12.5MM)
• TİP 3 (0-9.5MM)

Binder Tabakası

Bitümlü temel üzerine genellikle 6-8 cm olacak şekilde uygulanan asfalt betonudur.(0-25 mm) arası şartnameye uygun gradasyon limitleri içerisinde dizayn şartlarına uygun olarak üretilen taşıyıcı tabakadır.

Bitümlü Temel Tabakası

Trafik yoğunluğuna bağlı olarak 8-18 cm kalığında uygulanan bitümlü temel tabakası , genellikle bağlayıcısız granüler temel veya plentmiks temel (PMT) üzerine uygulanır.0-37.5 mm arası şartnamede belirtilen gradasyon limitlerine uygun dizayn şartlarına uygun olarak üretilen taşıyıcı tabakadır. Mevcut zemin şartları ve projeye uygun olarak Tip A ve Tip B gradasyon üretilmektedir.

•  Tip A  Dmax =38mm
•  Tip B Dmax=25 mm

  

Bitümlü Sıcak Karışım Yapım Aşamaları

• Plentte hazırlanan BSK serilmeden önce inşa edilmiş yol kaplamanın yapılacağı satıh toz, kir, kil, moloz ve yabancı maddeler satıh üzerinden uzaklaştırarak satıh hazırlanır.
• Eğer zemin üzerinde çukur , dalgalanma , çökme ,çatlak var ise proje uygun olarak tamamlanmalıdır.
• Temel tabakası tamamen hazırlandıktan sonra m²’ye 0.5-2.5 litre arasında zemine homojen şekilde projeye şartlarına uygun astarlama işlemi yapılır. Astar bitümlü temel ile temel tabakası arasında aderans sağlar.Astar uygulandıktan sonra mümkün ise trafiğe kaplı bir şekilde 24-48 saat arası bekletilmelidir.
• Astarlama işlemi tamamlanıp yeterli süre bekletildikten sonra bitümlü yapıştırıcı m² 0.15-0.5 litre olacak biçimde proje ve hava  şartlarına uygun olarak uygulanır .Eğer bitümlü yapıştırıcı fazla uygulanır ise kaplama  tekrar onarılıp uygun şekilde hazır hale getirilir.
• Bitümlü yapıştırma işleminden hemen sonra BSK serimi yapılmalıdır. Serim işlemi elektronik duyargalı finişer ile yapılmalıdır. Serim gergili çelik tel yardımı ile offset hattı kullanılarak yapılmalıdır.
• Karışımın serin işlemi bittikten sonra silindiraj işlemi başlar. silindiraj üç aşamada yapılır.

  

İlk Silindiraj(Tespit Silindirajı)

Karışımın serilmesinin ardı sıra demir bandajlı silindir ile tespit  silindiraj işlemi başlar. Bu silindiraj bir noktadan en az iki defa geçiş olacak biçimde uygulanır.

Ara Silindiraj

İlk silindirajdan hemen sonra bir noktadan en az iki geçiş olacak biçimde yolda oluşabilecek dalgalanmaları            önlemek amacı ile demir bandajlı veya vibrasyonlu silindir ile ara silindiraj yapılır.

Son Silindiraj (Ütüleme Silindirajı)

Silindiraj işlemenin son aşaması olan ütüleme silindirajı kaplamadaki kılcal çatlak kapatılması ve zeminin                kusursuz (optimum) düzeye ulaşması için karışım yeterince soğuduğunda ağır demir bandajlı silindir ile                 ütüleme silindirajı yapılır.

• Eğer silindirlerin ulaşamadığı yerler olursa el kompaktörü ile sıkıştırma yapılmalıdır.
• Şartnamedeki gerekli kontroller yapıldıktan sonra yol çevre sıcaklığına düşene kadar bekletilip daha sonra trafiğe açılmalıdır.

Bitümlü Sıcak Karışım Yapılırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Astarlama işlemi granüler temel üzerine yapılıyorsa yüzeyden 3 cm’lik kısımda nem oranı % 2 den fazla olamayacaktır.
• Bitümlü yapıştırıcı uygulanmasının ardı sıra en kısa sürede BSK yapılmalıdır. Bu sürede toz , kir ,kil gibi yabancı malzemelere karşı önlemler alınmalıdır.
• Bitümlü karışımların  taşınması için kullanılan kamyonların damperleri kir toz pislik gibi maddelerden temiz olmalı ve taşınması sırasında karışımın dampere yapışmaması için özel yağlar ile yağlanmalıdır.
• Karışım finişer ile serilirken finişer olabildiğince  sabit hızda ve kesintisiz serim yapması oldukça önemlidir.
• Karışım serildikten sonra sıkıştırma işlemi başlamadan önce BSK sıcaklığı 130°C sıkıştırma bittikten sonra ise 80°C altında olmamalıdır.
• Bitümlü sıcak karışımlar yağışsız günlerde yapılmalıdır. Hava sıcaklığı 15-45°C arasında olmalıdır. Gün içinde hava sıcaklığı 5°C altına düşecek ise BSK yapılmamalıdır.

  

Bitümlü Sıcak Karışımların Avantajları

• BSK pürüzsüz bir yüzey olduğundan taşıt yürütme maliyeti düşüktür.(yakıttan tasarruf, zamandan kazanç)
• BSK trafik için düzgün ve gürültüsüz konforlu bir zemin meydana getirir.
• Trafik taşıt yükünün vereceği zararlara karşı esnekliği ile direnç gösterir.
• Geri dönüştürülebilir.
• Üst yapı kaplamaları arasında yatırım verimliliği en yüksek olan kaplama türüdür.
• Kuru olduklarında yüksek sürtünme katsayısı vererek trafiğin güvenli ilerlemesini sağlar.
• Bakım onarım maliyetleri hem düşüktür hem de bakım onarım yapılırken servis yoluna gerek kalmaz.
• BSK rijitliğe sahip olduğu için yükü alt tabakalara iletirler.

Bir sonraki yazımızda görüşmek dileğiyle.

Kaynaklar / References

• Karayolları Teknik Şartnamesi

• Elazığ İl Özel İdaresi Fotoğraf Galerisi