COVİD-19 KAPSAMINDA İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ UZMANININ SORUMLULUĞU
Çin Halk Cumhuriyeti’nin Wuhan kentinde ilk kez ortaya çıkan ve tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 (yeni tip koronavirüs), Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi (salgın) hastalık statüsüne alınmıştır. Bu salgın hastalığın iş yerinde herhangi bir kişide ortaya çıkması sonucu işverenin iş kazası ve meslek hastalığı kapsamında sorumlu tutulup tutulamayacağı ise tartışma konusudur.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu meslek hastalığını “Mesleki risklere maruz kalma sonucu ortaya çıkan hastalık”, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ise Madde 14 ile “sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.” şeklinde tanımlamaktadır.
İş Kazası Tanımı
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu iş kazasını “İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay”, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ise Madde 13 ile “Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, …, Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır” şeklinde tanımlamaktadır.
Tanımdan yola çıkılarak iş kazası hakkında iş yeri veya iş kaynaklı meydana gelen ani olay nedeniyle zarar meydana gelmesi; meslek hastalığı hakkında gerçekleştirilen iş nedeniyle süreç içerisinde bu işe bağlı ortaya çıkan hastalık şeklinde tanımlanabilir.
Covid 19 için Meslek Hastalığı tanısı konulabilir mi?
O halde sağlık çalışanı veya sağlık hizmetlerinde çalışanların (güvenlik, hizmetli, şoför, sekreter, vb.) solunum yollarına, göz mukozasına ya da açık yaralarına hastanın öksürük, hapşırık ve diğer vücut sıvılarının sıçraması ya da bulaşması halleri ani gelişen bir durum olması nedeniyle iş kazası kapsamına girmektedir. Bu şekilde aniden gelişen bir olay olmaksızın özellikle sağlık hizmetlerinde çalışanlara Covid-19 tanısı konulması halinde hastalığın yapılan işle yakın bağı gözetildiğinde ise meslek hastalığı bildirimi yapılmalıdır.
Yargıtay kararlarında da belirli kriterler doğrultusunda salgın hastalık nedeniyle işçinin ölümü halinde, iş kazası değerlendirmesi yapılmaktadır.
6331 sayılı kanun işverenlere İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile iş yerinde gerekli koruma tedbirlerini alma yükümlülüğü getirmektedir. Bu yükümlülüklere uygun davranılması halinde çalışanın Covid-19 hastalığını iş yerinden kapmadığı da anlaşılıyorsa aradaki illiyet bağı kesileceği için iş kazası sorumluluğundan da bahsedilemeyecektir.
İşyeri Hekimleri ve İş Güvenliği Uzmanlarının Sorumlulukları
İşverenin yükümlülüklerinin yanı sıra kanun işyeri hekimleri ve iş güvenliği uzmanlarına da sorumluluklar yüklemektedir. Ancak bu sorumluluğun kapsamı; göreviyle ilgili mevzuat ve teknik gelişmeleri göz önünde bulundurarak iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili eksiklik ve aksaklıkları, tedbir ve tavsiyeleri belirler ve işverene yazılı olarak bildirmekle sınırlıdır. Eksiklik ve aksaklıkların düzeltilmesi, tedbir ve tavsiyelerin yerine getirilmesi işverenin sorumluluğundadır.
Bildirilen eksiklik ve aksaklıkların acil durdurmayı gerektirmesi veya yangın, patlama, göçme, kimyasal sızıntı ve benzeri acil ve hayati tehlike arz etmesi, meslek hastalığına sebep olabilecek ortamların bulunmasına rağmen işveren tarafından gerekli tedbirlerin alınmaması hâlinde, bu durum işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanınca, Bakanlığın yetkili birimine, varsa yetkili sendika temsilcisine, yoksa çalışan temsilcisine bildirilir. Bildirim yapmadığı tespit edilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının belgesi üç ay, tekrarında ise altı ay süreyle askıya alınır.
Bu bildirimden dolayı işvereni tarafından işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesine son verilemez ve bu kişiler hiçbir şekilde hak kaybına uğratılamaz. Aksi takdirde işveren hakkında bir yıllık sözleşme ücreti tutarından az olmamak üzere tazminata hükmedilir. İşyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının iş kanunları ve diğer kanunlara göre sahip olduğu hakları saklıdır. Açılan davada, kötü niyetle gerçek dışı bildirimde bulunduğu mahkeme kararıyla tespit edilen kişinin belgesi altı ay süreyle askıya alınır.
Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak şekilde vücut bütünlüğünün bozulmasına neden olan iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde ihmali tespit edilen işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının yetki belgesi askıya alınır.
İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe başlamadan önce, söz konusu kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. Ayrıca, herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.
Sonuç
Her ne kadar iş yerinde maruz kalınan ortam veya başka bir işçinin hastalık taşıması nedeniyle söz konusu hastalığa yakalanılsa da SGK tarafından 07/05/2020 tarihinde yayımlanan 2020/12 sayılı Genelge ile COVİD-19 hakkında “COVID-19 virüsünün bulaşıcı bir hastalık olduğu dikkate alındığında, söz konusu salgına maruz kalan ve sağlık hizmet sunucularına müracaat eden sigortalılara hastalık kapsamında provizyon alınması gerekmektedir.” Denilerek hastalık, iş kazası ve meslek hastalığı statüsüne alınmamıştır. Söz konusu salgına yakalanan sigortalıların HASTALIK kapsamında sigorta yardımından faydalanacağı belirtilmektedir.
Kamuoyunda genelge hakkında eleştiriler yer almaktayken Türk Tabipler Birliği iptal davası açılacağını duyurmuştur. Ancak hali hazırda genelge geçerliliğini sürdürmektedir. O halde işveren, iş sağlığı güvenliği uzmanı ve iş yeri hekiminin iş yerinde COVİD-19’a yakalanan işçide meydana gelen zarar nedeniyle sorumluluğuna başvurulması mümkün olmayacaktır.
AVUKAT YAREN DİDEM ÖZŞENOL
KOCAELİ BAROSU
