Ulaştırma, denilince çoğu kişinin aklına yol, köprü, otomobil, taşıt gelir. Ancak ulaşım sadece bu sözcüklerden ibaret değildir. Ulaştırmanın tanımı TDK’ye göre “Bir şeyi bir yerden başka bir yere aktarma.” şeklindedir. Yani canlı veya cansız varlıkların konumu değiştiği taktirde biz buna ulaşım diyoruz.
Ulaştırmanın genel olarak 5 tane türü vardır.
1-Kara Yolu 2-Hava Yolu 3-Demir Yolu 4-Deniz Yolu 5-Boru Hatları
Şimdi bu kavramları açıklayalım.
1-Kara Yolu:
Yine burada TDK’nin tanımlamasına bakıyoruz. ” Yerleşim merkezlerini birbirine karadan bağlayan yol.” şeklinde tanımlanıyor. Yollar insanoğlunun ortak mekanı, milletlerin geleceğidir. Ülkelerin kalkınmasında, toplumun gelişimini etkileyen en önemli etkenlerden birisidir.Kısaca yol medeniyettir.
KGM’nin yol ağı bilgilerine baktığımızda ülkemizde bulunan karayolu uzunluğu 67 333 kilometredir. Bu rakamlar otoyol, devlet yolu ve il yolunu kapsamaktadır. Dolayısıyla bu rakam KGM’nin sorumluluğu altındaki yolu belirtmektedir.
Örnek verecek olursak O-4 diye bildiğimiz otoyol 4 Türkiye´nin en büyük şehri olan İstanbul ile başkent Ankara´yı birbirine bağlayan otoyolun adıdır. Toplam uzunluğu 379 kilometredir.
Yine ülkemize baktığımızda Gümüşhane-Trabzon arasındaki uzaklığı hemen hemen yarıya indirecek Zigana Tüneli projesinin yarısından fazlası tamamlanmış durumdadır. Böylece Kürtün ve Torul ilçesinden geçen taşıtlar yaklaşık 45 dakika içinde Maçka ilçesine ulaşmış olacaktır. Bu tünel tamamlandığında dünyanın en uzun ikinci tüneli Türkiye’nin ise birinci tüneli olacaktır. Uzunluğu 14.5 kilometre olacaktır.
2-Hava Yolu
Hava yolu diğer ulaşım sektörlerine göre maliyeti çok yüksektir. O yüzden genellikle gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde oldukça yaygın bir ulaşım türüdür.
Dünya havayollarında taşınan yolcu sayısı sürekli artmıştır ve artmaya da devam edecektir. 1970 yılında dünyada taşınan yolcu sayısı 311 milyondur. 2018 yılında bu rakam 4.3 milyar olmuştur. Ülkemize bakarsak 2018 yılında yolcu sayısı 210 milyona ulaşmıştır.
Ülkemize baktığımızda sivil hava trafiğine açık aktif havaalanı sayısı 56 tanedir. 22 Mayıs 2015’te hizmete giren Ordu Giresun Havalimanı Türkiye’de ve Avrupa’da deniz üzerine inşa edilen ilk ve tek havalimanıdır. İkincisinin de süratle inşası devam etmektedir. Rize-Artvin Havalimanı da deniz üzerine inşa ediliyor ve bitince deniz üzerinde ikinci bir havalimanımız olacak.
3-Demir Yolu
Demiryolları, bir ülkenin, iktisadi ticari askeri bakımlardan olduğu kadar sosyal bakımlardan da en önemli yollardır. Ülke içi yük ve yolcu taşımacılığında karayollarından sonra ikinci sırada gelir. Özellikle ağır yüklerin taşınmasında kullanılır.
Bugün dünyanın en uzun demiryolu ağına sahip ülke ABD’dir. 2017 yılındaki verilere göre toplam 151 bin kilometre ağa sahiptir. ABD’yi 85 bin kilometre ile Rusya izliyor. Ülkemizde ise bu rakam 10 207 kilometre ile sınırlı kalmıştır.
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte demiryolları da önemli ölçüde gelişecektir. Örneğin bugün Maglev diye bildiğimiz manyetik levitasyon treni henüz yaygınlaşmasa da teknolojinin getirdiği çok önemli bir buluştur. Zeminle bir bağlantısı olmadan tamamen havada manyetik bir çekim kuvveti yaratarak ulaşım sağlayan bu tren gelecek yıllarda umarız yaygınlaşır ve ülkemizde de görürüz.
4-Deniz Yolu
Diğer ulaşım türlerine göre çok daha ucuzdur. Çok sayıda yolcuyu ve tonlarca yükü dünyanın bir ucundan diğer ucuna taşınabilir. Yol ve bakım masrafları da olmayacağından yaygın kullanılır.
Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrili olduğundan ülkemiz için önemli bir ulaşım türüdür. Ayrıca İstanbul ve Çanakkale boğazlarının da yardımıyla kıyılarımızdaki bütün limanlardan dünyanın bütün önemli limanlarına bağlantı sağlanabilmektedir.
İstanbul Boğazı gemilerin yanaşmasına elverişli bir konumdadır. Diğer bölgelerle kara ve demiryolu bağlantısının kolay sağlanması, İstanbul’un önemli bir sanayi ve ticaret merkezi olması, bu limanın gelişmesini sağlamıştır.
Ülkemizdeki en büyük liman İstanbul limanı ve en büyük ticaret limanımız İzmir limanıdır. Diğer önemli limanlarımız Samsun, Mersin ve Trabzon limanları.
5-Boru Hatları
Boru hatlarından oluşan kapalı sistemler sıvı ve gaz halindeki akışkanların taşınmasında kullanılır. Kıtalar arasında köprü vazifesi gören yurdumuzun petrol ve doğalgaz taşımacılığında stratejik önemi büyüktür.
Ülkemizde faaliyette olan boru hatlarından biri “Mavi Akım” boru hattıdır. Bu boru hattı sayesinde, Rusya’daki doğal gaz Türkiye’ye taşınmaktadır. 1200 kilometre uzunluğa sahip olan bu hat sayesinde Türkiye, Rusya’dan 25 yıl süreyle yılda 16 milyar m3 doğal gaz alacaktır.
Ülkemiz için en önemli projelerden biri olan TANAP diye bildiğimiz Trans Anadolu doğalgaz boru hattı sayesinde Azerbaycan doğalgazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya transfer etmesi planlanmaktadır. Bu proje Türkiye aşamasında Ardahan iliyle başlayıp Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara, Eskişehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne illerini takip ederek Avrupa’ya ulaşmaktadır.
MUHAMMED ALİ KÖSE
SAKARYA ÜNİVERSİTESİ
