Püskürtme beton çok iyi hazırlanmış portland çimentosu, su ve kum karışımından ibaret harcın, basınca dayanıklı lastik veya özel imal edilmiş saç borularla kullanım yerine iletilen ve önceden hazırlanmış yüzeye basınç altında püskürtülen betondur (Bekişoğlu, 1993).
Amerikan Beton Enstitüsü (ACI) tanımına göre; püskürtme harç veya betonun bir yüzeye yüksek hızda hava basıncıyla püskürtülmesidir (Zaffaroni vd., 2001).
Püskürtme beton için, İngilizce de “gunite”, “pneumaticaly applied mortal, concrete”, “gunned concrete” gibi isimler, Almancada ve oradan dilimizde ise patent ismi olan “torkret” kullanılmıştır. Ancak, son zamanlarda bunların yerini “shotcrete”, “Spritzbeton” sözcükleri almıştır. Türkçede de “Püskürtme Beton” adının kullanılması uygun ve bu tür betonların tümünü kapsayan bir ad olmaktadır (Aka ve Celep, 1978).
Püskürtme betonun normal betondan farkı karışımın bir hortumun ağzından hava basıncı yardımı ile beton dökülecek yüzeye büyük hızla fırlatılması, çarpma sonucunda orada yapışıp kalması ve varsa içindeki priz çabuklaştırıcı katkının etkisi ile çok kısa sürede katılaşıp taşıyıcılık kazanmasıdır. Püskürtme betonun yaş ve kuru olmak üzere iki kaplama yöntemi vardır. Kuru yöntemde çimento, kum, nemli ve iri agrega susuz ortamda karıştırılarak basınçlı hava ile çıkış hortumuna basılır. Lansta katkı malzemesi ve püskürtme suyu ile karıştırılarak 70-120 m/sn bir hızla püskürtülür. Bu karışım uygulanacak yüzeye çarpınca uygulama yüzeyinde bir beton kabuk oluşur. Yaş sistemde katkı malzemesi dışındaki bütün malzemeler bir plentte hazırlanarak hortum içinden geçer, hava veya pompa basıncı ile lansa sevk edilir. Katkı malzemesi ilave edildikten sonra ilave hava basıncı ile 35-45 m/sn gibi bir hızla yüzeye püskürtülür (Topçu, 2006).
Püskürtme Betonunun Uygulama Alanları;
- Yapı güçlendirme projelerinde,
- Bina duvar ve kolonlarına,
- Temel kazısı sırasında kayma tehlikesi olan yan yüzeylere,
- Havuz yapımında,
- Yol veya otoban kenarlarındaki şevlere,
- Tünel yada metro inşaatlarında tavan ve duvarlara,
- Enerji üretim, çimento ve demir çelik tesislerinde refrakter beton uygulamalarında,
- Dekoratif amaçlı olarak yapay kaya yapımında,
- Suyun aşındırıcı etkisinden korumak amacıyla dere yataklarında,
Püskürtme Betonun Avantajları
- Konvensiyonel kalıp kullanılarak yerinde dökülen beton uygulamarına göre %50 ila %100 oranında kalıp tasarrufu sağlar,
- Kalıpların iç basınca göre tasarlanmasına gerek yoktur,
- Karmaşık yapılar için kalıp ihtiyacının çok az olur,
- Vinç ve diğer ekipman ihtiyacında tasarruf sağlar veya ortadan kaldırır,
- Onarım uygulamalarında en az %50 iş gücü tasarrufu sağlar,
- İnşaatın süresini %33 ila %50 oranında azaltır,
- Onarım hızı bekleme sürelerini azaltır veya ortadan kaldırır,
- Katmanlar arası daha iyi bağlanır ve mukavemeti artırır,
- Onarılacak yüzeyler için diğer yöntemlere göre daha uygun maliyetli olması,
- Dar ve ulaşılması zor alanlarda uygulanabilmesi.
Kuru Sistem
Kuru sistem, kuru karışım malzemenin hazneye dökülerek nozula bağlı bir hortum içerisinden pnömatik olarak iletilmesidir. Operatör, nozulda suyu kontrol eder. Su ve kuru karışım püskürtme beton nozuldan ayrılmadan önce karışır. Bu, yetenekli ve tecrübeli bir operatör gerektirir. Kuru karışım sisteminin avantajı, operatör tarafından su içeriğinin anlık olarak ayarlanabilmesidir ve bu durum priz hızlandırıcı kullanmadan tavan ve dikey uygulamarda daha kolay yerleşmesini sağlar. Kuru karışım, yapıların güçlendirilmesinde ve onarım uygulamalarında çok sık ara vermeye imkan sağladığından dolayı kullanışlıdır. Yaş sistem, çok sık ara vermeye uygun değildir. Yaş malzeme, hızlı bir şekilde kullanılmalı ve hortumdan hemen temizlenmelidir.
Kaynak : http://www.structuralshotcrete.com/
