Tünel Yapılarında Shotcrete

“Püskürtme betonu” olarak bilinen shotcrete tünelin en önemli yapı taşlarından biridir. Peki shotcrete nedir ve nasıl atılır?

Öncelikle shotcrete tanım olarak normal betona göre daha ince taneli ve daha yüksek çimento orantılı özel dizayn betonunun, yüksek basınçlı pompa ve hava birlikte püskürtülmesiyle uygulanmasıdır. Yaş ve kuru olarak kullanımı mevcuttur. Gronülmetrisi 0-15 mm arasındadır. TS 11747 Standardı ile yapım  bakım ve uygulama kuralları tariflenmiştir.

Shotcrete atılımında işlem esasları;

Püskürtme beton, esas olarak çok hızlı donmayı esas alan bir çalışma biçimidir. Tünelde kullanım aşaması ise kazı yapılıp çelik iksalar ve çelik hasırlar atıldıktan hemen sonra atılır. Atılma düzeneği ise yoğun çimentolu bir dizayn betonu sahada bilinen adıyla enjeksiyon ve ani priz yapıcı iki aynı konumda tutulur daha sonra çelik iksaların ve çelik hasırların döşenildiği yere makinanın pompaları yardımıyla dökülür, fakat dökülmesindeki en ince olan nokta; ani priz yapıcı ve enjeksiyon püskürtmeyi yapan pompanın ağzına kadar ayrı kanallarda gelir. Tam olarak karışmaları beton pompasının ağız noktasında olur.

Püskürtülen beton saniyeler içinde katılaşır. Tünelde kullanım amacı aşama aşama gidilen tünelde zemin ile havanın etkileşimini kesmektir. Eğer shotcrete kullanıp zemin yani sahadaki ismiyle “ayna” ve havanın etkileşimini kesmeseydik ne gibi olumsuzluklar olurdu. En başlıca olacak sıralama şu şekilde olurdu. Ayna gün ilerledikçe kuruyup dökülmelere patlamalara ve çökmelere sebeb olacak gerek can tehlikesi gerek mal tehlikesine sebep olacaktır. Çöken zemin hiç bir cana zarar vermez ise bile oluşacak en küçük bir oyuntunun açığını kapatmak fazladan masraf ve iş günü kaybı anlamına gelir.

Shotcrete atıldıktan sonraki işlemler;

Shotcrete son kontrolleri yapılıp güvenle atıldıysa eğer artık onunla işimiz kalmadı anlamına gelir. İşlem sırası Crete makinasının temizlenmesine gelmiş demektir. Operatör beton atma işlemi bittikten sonra benzine veya suya daldırılmış tam olarak beton pompasının hortumunu dolduracak şekilde bir sünger topu pompaya sürer ve ani bir basınçla topun içeride kalan betonu çıkarmasını sağlar.