İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, Menemen Koyundere’de İzmir-Çanakkale otoyolu viyadük inşaatında iskelenin çöktüğü ve 4 kişinin yaşamını yitirdiği olayla ilgili hazırladığı raporda kalıp iskelesi kurulumunda cıvata eksikliği, zayıf ahşap takoz kullanımı başta olmak üzere malzeme ve uygulama eksiklikleri tespit etti.
Raporda, teknik güvenlik gerekleri ile işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri açısından tasarım, kullanılan malzeme, uygulama ve denetim eksiklikleri ve yanlışları sonucu 4 işçinin yaşamını kaybettiği belirtilen iş kazasının, öngörülebilir ve önlenebilir olduğu açıklandı.
İzmir-Çanakkale otoyolunun Koyundere mevkiindeki viyadük inşaatında, harç dökümü sırasında iskelenin çökmesiyle 4 işçinin yaşamını yitirdiği, geçen 4 Ağustos’taki kazayla ilgili rapor hazırlayan İnşaat Mühendisleri Odası İzmir Şubesi çarpıcı tespitlerde bulundu. Viyadük ayağındaki, çökme sonucu meydana gelen iş kazasının en önemli etkeninin sorunlu kalıp iskelesi olduğu sonucuna varılan raporda, “Viyadük ayağı kalıp iskelesinin üst ucundaki yatay yönde montajlı taşıyıcı çelik kirişler parçalar halinde bir araya getirilmiş. Uçlarındaki birleşim noktaları, çöken sağ konsol kirişi kısmındaki aşağıya sarkık asılı kalan bölümden anlaşıldığı üzere yetersiz oluşturulmuş. Paralel olarak iskele üst ucunda monte edilen çelik putrel kirişleri arasında birbirlerine dik yönde bağlantılar ve diyagonaller oluşturulmaması taşıyıcı iskele sisteminin birlikte çalışmasını etkileyecek önemli bir stabilite sorununa yol açmış” tespitleri yapıldı.
CIVATA EKSİK KULLANILDI
İnşaat Mühendisleri Odası raporunda kalıp iskelesinin kurulum bağlantı sorunları kapsamında düşey taşıyıcı dikmeler ile yatay ve diyagonal iskele elemanlarının düğüm noktalarında birleşimi sağlaması için gereken bulonların (cıvata) eksik sayıda kullanıldığı, bazı birleşimlerde ise hiç kullanılmadığı sonucuna varıldığı da açıklandı. Ayrıca, iskele dikme ayaklarının altlarına zayıf ahşap parçalarından takoz ve kamalar yerleştirildiği, bu ahşap parçalarının ezildiği, yerleştirildikleri yerden çıkarak iskele dikmesinin zeminle irtibatının kesilmesi sonucu yük aktaramaması dolayısıyla iskelenin taşıyıcılığının sorunlu hale gelmesine neden olduğu belirtildi. Bu tespitler değerlendirildiğinde, bu zaafiyetlerin üst kısımda başladığının düşünüldüğü, bunun iskele çökmesini etkilemesinin de mümkün olduğu vurgulandı.
TEBLİĞE UYULSAYDI
İncelemeler sonucu elde edilen tespitlerin, kalıp iskelesinin projelendirme, uygulama ve denetim süreçleri yerine getirilmeden kurulumunun yapıldığını gösterdiği belirtilen raporda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından hazırlanan “Ahşap, Çelik ve Alüminyum Alaşım Ön Yapımlı Bileşenlerden Oluşan Dış Cephe İş İskelelerine Dair Tebliğ”in 19 Eylül 2014 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak 1 Temmuz 2015’te yürürlüğe girdiğine dikkat çekildi. Tebliğ çıkarılmadan önce Bakanlığa, meslek mensupları tarafından; hareketli, motorlu iş iskelesi ile kalıp iskelesinin tebliğe dahil edilmesi gerektiğinin bildirildiği, ancak bunun dikkate alınmadığı kaydedildi. Oda raporunda “Yasal olarak kapsam dışı kalan otoyol viyadük inşaatında yeterli bulmadığımız bu tebliğin hükümleri sorumlu idare ve müteahhit firma tarafından uygulanabilseydi yukarıda da belirttiğimiz gibi, iskelenin statik hesap ve çizimleri proje müellifince yapılarak idareye sunulacak, hesap, proje, uygulama, söküm ve denetim aşamaları yasal olarak onay ve kontrol edilmesi zorunlu olacak, sorumlu teknik elemanların yönetim, gözetim ve denetimi altında, projesine ve malzeme gereklerine uygun olarak kurdurulup ve söktürülecekti” görüşü yeraldı.
ÖNGÖRÜLEBİLİR VE ÖNLENEBİLİR NİTELİKTE BİR KAZA
İşçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri açısından da olay yerinde tespitler yapan İnşaat Mühendisleri Odası, viyadük inşaatı yapılan şantiyeyi çevreleyen bir koruma sınırının oluşturulmadığını, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri uyarı levhası ve işaretlemelerin bulunmadığını, viyadük ayakları kalıp iskelelerine montajlı çalışma seviyelerine erişim amaçlı merdiveninin kesintili, tehlikeli ve üst ucunun kalıba ulaşmadığını, iskelenin üst kotlarında; kalıp seviyesinde ve kalıp altında çalışma platformu olarak serbest konulmuş kalasların kullanıldığını, yer yer uçlarından üst üste bindirildiğini, kalasların birbirleri arasında ya da kalıpla kalaslar arasında büyük boşluklar kaldığını, çalışma alanının işçilerin yüksekten düşmesine neden olacağını belirledi. Ayrıca kalıp çevresindeki yan koruma amaçlı korkuluğun inşaat demirleri kullanılarak yapıldığı ve düşmeleri önleyecek mukavemeti sağlayamayacağı, standart dışı ve güvensiz oluşturulduğu, iş donanımlarını çalışma seviyesine taşıma amaçlı sepetle işçilerin de çıkarılıp indirildiği bilgisine istinaden çalışanların bu şekilde taşınma şeklinin tehlikeli ve kesinlikle kabul edilemez olduğu da belirtilen raporda, “Kalıp iskelesinin yapısal durumu, kullanılan elemanlardaki uyumsuzluk ve eksiklikler nedeniyle güvenli bir çalışma alanı oluşturulmamıştır. Çalışma alanı olarak kalıp iskelesinin teknik güvenlik gerekleri, işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri açısından tasarım, kullanılan malzeme, uygulama ve denetim eksiklikleri ve yanlışları sonucu 4 çalışanın ölümüyle sonuçlanan müessif iş kazası öngörülebilir ve önlenebilir niteliktedir” denildi.
