Burulma Düzensizliği (A1 Türü Düzensizlik) Nedir?

Burulma Düzensizliği (A1 Türü Düzensizlik) Nedir?

Birbirine dik iki deprem doğrultusunun herhangi biri için, herhangi bir katta en büyük göreli kat ötelemesinin o katta aynı doğrultudaki ortalama göreli ötelemesine oranını ifade eden Burulma Düzensizliği (A1 Türü Düzensizlik) katsayısı ηbi’nin 1,2’den büyük olması durumudur.

Tavsiye İçerikler

• Yumuşak Kat Düzensizliği (B2 Türü Düzensizlik) Nedir? 
• Kısa Kolon Etkisi Nedir? TBDY 2018 Ve Kısa Kolon Etkisi 
• Güçlü Kolon Zayıf Kiriş Prensibi Nedir? 

Burulma düzensizliği, herhangi bir katta, maksimum göreli yerdeğiştirmenin ortalama göreli yerdeğiştirmeye oranı olarak hesaplanan bir katsayıya bağlı olarak tanımlanmaktadır.

Burulma Düzensizliği Hasarları

Aşağıdaki fotoğraflar, yapılarda burulmadan dolayı meydana gelen hasarları açıklamaktadır.

Burulma Düzensizliğine Karşı Öneriler

• Gelişigüzel yerleştirilmiş kolonlar, saplama ve süreksiz kiriş düzensizliği, burulmaya neden olur. Tasarım esnasında bu hususlara dikkat edilmesi gerekir.
• Perdelerin yapının kenarlarına yakın olması, burulma düzensizliğini olumlu yönde etkilemektedir. Uygulamada, yapıların orta bölgelerine yakın konumda perdelerin tercih edilmemesi, hiç değilse bu konumdaki perde ve çekirdeklerin kenarlardaki perdelerle dengelenmesi uygun olacaktır.
• Yapıların deprem davranışlarında perdelerin varlığının olumlu katkısı yadsınamaz. Ancak, özellikle az katlı yapılarda aşırı oranda perde kullanımı, burulma bakımından olumsuz sonuçlar verebilmektedir. Perdelerin hem olumsuz konumda hem de aşırı oranda kullanımı, burulma düzensizliğini arttırmaktadır.

Perde Duvar Nedir? Perde Duvar Yerleşim Esasları Nelerdir?

Burulma Düzensizliğini Etkileyen Faktörler

Yurdumuzda yapılan bazı araştırmalarda, burulma düzensizliği konusu çok katlı yapılar için ele alınmış ve belirli tipteki perdeli çerçeveli yapılar için bazı önemli sonuçlar elde edilmiştir, Bir araştırma projesinde, bu konu, yapı tipleri açısından kapsamlı bir biçimde ele alınarak uygulama bakımından yararlı sonuçlar elde edilmeye çalışılmıştır.

Söz konusu projede, burulma düzensizliğini etkileyen başlıca faktörlerin

1. Yapının plan geometrisi,
2. Planda rijitlik dağılımı

olduğu ve planda rijitlik dağılımının düzensizliği en çok etkileyen faktör olduğu saptanmıştır. Yazar tarafından yürütülen bir başka araştırmada yapıların kat adetleri ile perdelerin plandaki durumlarının burulma düzensizliğine etkileri incelenmiş ve

• Kat sayıları azaldıkça,
• Asimetrik konumdaki perdeler kütle merkezine olabildiğince yakınlaştıkça

düzensizlik katsayılarının aşırı oranda arttığı saptanmıştır.

Kat Adedinin Burulma Düzensizliğine Etkisi

Aşağıda, 6 akslı modellenmiş bir yapının Max ηb değerlerinin kat adedine göre değişimini anlatan bir grafik yer almaktadır. Bu grafikten de anlaşılacağı üzere; kat sayılarının azalması ηb değerlerini artırmaktadır.

TBDY 2018 – Burulma Düzensizliği (A1 Türü Düzensizlik)

Taşıyıcı sistemde olumsuz davranışlara neden olan burulma düzensizliğini ortadan kaldırmak ve tehlikeli burulma titreşimlerini önlemek amacı ile yeterli burulma dayanımının ve rijitliğin sağlanması esastır. Bu doğrultuda uygun bir çözüm, rijitliği ve dayanımı yüksek taşıyıcı sistem elemanlarının olabildiğince binanın çevresinde düzenlenmesidir. (TBDY 2018 3A.4.2)

Kaynaklar / References

• TBDY 2018

• Taşıyıcı Sistem Düzensizlikleri, Betonarme Ders Notları, Ahmet TOPÇU

• ÖZMEN, G., Çok Katlı Yapılarda Aşırı Burulma Düzensizliği, İMO Teknik Dergi

• ÖZMEN, G., Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları, TMH