• Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Reklam
  • Mobil Uygulamalarımız
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol
Sanal Şantiye
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatları | Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatları | Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
Sanal Şantiye
Anasayfa Blog

Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması

Mehmet Toprak - Mehmet Toprak
25 Kasım 2019 - Güncelleme 22 Aralık 2020
Kategori: Blog, Deprem
4
Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması

Özet Bilgi

Deprem veya yer sarsıntısı, yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerji sonucunda meydana gelen sismik dalgalanmalar  ve bu dalgalanmaların yeryüzünü sarsması olayıdır. Depremler sismograf ile ölçülür.

Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması

Yer sarsıntıları, küçük depremlerde oldukça yumuşak, büyük depremlerde ise oldukça büyük hasarlara neden olan sismik dalgaların zeminden hareketinin bir sonucudur. Yer sarsıntısı binaları bir yandan diğer yana ve yukarıdan aşağıya doğru hareket ettirir.

Herhangi bir yapının yaşadığı sarsıntı, depremin merkezine olan uzaklığına, yapının yapıldığı zemine ve tabi ki yapının kendisine (Sağlamlığına) bağlıdır. Bu yüzden hep deprem değil ihmal öldürür denilir.

Sismik dalgalar sert kayalarda, toprak ve kum gibi yumuşak kayalara göre daha hızlı hareket eder. Bununla birlikte, dalgalar daha sert kayalardan daha yumuşak kayalara geçtikçe yavaşlarlar ve kuvvetleri artar, bu nedenle çalkalama zeminin daha yumuşak olduğu yerlerde daha yoğundur. Bununla birlikte, sert kayaların üzerindeki binalar bile,yüzey hapsine yakın olmaları durumunda yoğun bir titreme ve hasar görebilir.

Tüm sismik dalgalar aynı değildir. Birkaç farklı tip vardır ve her tipin kendine özgü bir hareket yolu vardır. Genellikle, sismik dalga Cisim dalgaları ve Yüzey dalgaları olmak üzere iki ana dalgadan oluşur. Bu dalgaların davranışını ve etkilerini anlamak, bir deprem sırasında yer sarsıntısının nasıl gerçekleştiğini anlamamızda yardımcı olacaktır.

Bu deprem dalgalarını kaydetmek için sismograf adı verilen yer hareketlerini sürekli olarak kaydederek yer sarsıntılarının büyüklüğünü, süresini, merkezini ve saatini saptamaya yarayan aygıtlar kullanılır.  Bu dalgaları Sismograf gibi uygun araçların kullanılması olmadan anlamak ve kaydetmek mümkün değildir.

Sismik dalgalar

Levha Tektoniği prensipleri ile yerkabuğunun rijit kısmında meydana gelen gerilmeler, bu enerjilerini fay hareketleri ile, ya da bilinen ismi depremlerle ortaya çıkarırlar.

Sismik dalgalar deprem sırasında salınan büyük gerilim enerjisinin her arayüzde yansır ve  Dünya katmanları boyunca her yöne hareket eder. Bu dalgalar iki ana başlıkta incelenir .

Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması
Sismik-dalgalar.jpeg

1. Yüzey dalgaları

Dünya yüzeyinde hareket eder ve Rayleigh ve Love dalgalarından oluşur.

1.1 Rayleigh dalgaları

Rayleigh dalgaları ya da yer yuvarlanması, Dünya yüzeyinde okyanus dalgaları gibi hareket eder. Zemin yüzeyini yukarı ve aşağı hareket ettirir. Bir deprem sırasında zemin yüzeyinde gerçekleşen sallantıların çoğuna bu dalgalar neden olurlar.

Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması
https://theconstructor.org-rayleigh-dalgasi

Şekil 1: Rayleigh Dalgaları

1.2 Love dalgaları 

Love dalgaları hızlıdır ve zemini bir yandan diğer yana hareket ettirir.

Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması
https://theconstructor.org-love-waves

Şekil 2: Love Dalgaları

2. Cisim dalgaları

Cisim dalgaları dünyayı dolaşır. İki türü vardır.

Birincil Dalgalar (P dalgaları) ve İkincil Dalgalardan (S dalgaları) oluşur.

2.1 P-dalgalar 

P dalgaları en hızlı sismik dalga türüdür. P dalgaları hareket ettikçe, çevresindeki kaya tekrar tekrar sıkıştırılır ve daha sonra enerji iletim yönü boyunca gerilir.

Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması
https://theconstructor.org-p-wave

Şekil 3: P dalgaları

2.2. S dalgaları

S dalgaları P dalgalarından sonra gelir, çünkü daha yavaş hareket ederler ve sıvılardan geçmezler. Dalga içinde hareket ederken malzeme parçacıkları yukarı ve aşağı ya da yana doğru kayar. Love dalgalarının etkileriyle birlikte S-dalgaları, hem dikey hem de yatay yönlerde yüzeydeki çarpma hareketleriyle yapılara maksimum zararı verir.

P ve S dalgaları Dünya’nın yüzeyine ulaştığında, enerjilerinin çoğu geri yansır. Bu enerjinin bir kısmı, farklı toprak ve kaya tabakalarındaki yansımalar ile yüzeye geri verilir. Dünya yüzeyinde sallama, önemli derinliklerde olduğundan daha ağırdır (yaklaşık iki katı). Bu genellikle yeraltına gömülü yapıları, zeminden daha küçük hızlanma seviyelerine göre tasarlamanın temelidir.

Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması
https://theconstructor.org-s-wave

Şekil 4: S dalgaları

Deprem Algılama ve Ölçme Aletleri

Sismometre olarak da bilinen bir sismograf, depremleri tespit etmek ve kaydetmek için kullanılan bir araçtır. Sensör, kaydedici ve zamanlayıcıdan oluşur. Üzerinde çalıştığı prensip basittir. Bir desteğin bir ipi ile asılan bir kütleye tutturulmuş bir kalem, Şekil 5, sabit bir hızda dönen bir tamburun üzerinde tutulan bir grafik kağıdına işaretler çizmektedir.

Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması
sekil 5: Sismograf.png

İpin etrafındaki bir mıknatıs, salınımların genliğini kontrol etmek için gereken sönümü sağlar. Sarkaç kütlesi, ip, mıknatıs ve destek birlikte sensörü oluşturur. Tambur, kalem ve harita kağıdı kayıt cihazını oluşturur. Tamburu sabit bir hızda döndüren motor zamanlayıcıyı oluşturur.  Dikey ve yatay her iki yönü de ölçmek için böyle bir  alet gereklidir. Dikey salınımların ölçülmesi için, Şekil 6’da gösterildiği gibi tel sarkaç, yerine bir dayanak, salınan bir yay sarkaçıyla değiştirilir.

Şekil 5: Sismograf

Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması
sekil 6: dikey-sismograf.png

Şekil 6: Dikey Hareketleri Kaydetmek İçin Sismograf

Deprem meydana geldiğinde, sismografın tabanı hareket eder, fakat kütle hareket etmez. Sismograf, cihazın altındaki değişken salınım genliğini gösteren zig-zag izini kaydeder. Bu kayıt, sismometre kütlesinin dünyaya göre hareketiyle orantılıdır, ancak matematiksel olarak yerin mutlak hareketinin bir kaydına dönüştürülebilir.

Analog aletler zamanla geliştiriliyorlar, ancak günümüzde modern bilgisayar teknolojisini kullanan dijital aletler daha yaygın kullanılmaktadır. Dijital cihaz, yer hareketini, cihazda yerleşik olan mikroişlemcinin hafızasına kaydeder.

Güçlü Zemin Hareketleri

Yer sarsıntısı’nın, sismik dalgaların neden olduğu hareketlerin sonucu olduğunu öğrendik.

Zamanın çeşitli noktalarında belirli bir noktaya ulaşan sismik dalgalar, farklı genliklere sahiptir ve farklı seviyelerde enerji taşırlar. Sonuç olarak, herhangi bir yerdeki hareket, genliği ve yönü rastgele değişen doğada doğal olarak  rastgeledir. Yapılara zarar verebilecek kuvvetli hareketler, civardaki depremlerde veya küçük orta ve büyük mesafelerdeki her türlü depremde meydana gelebilir.

Deprem Sırasında Zemin Sallanması Ve Sismik Dalgaların Oluşması

Şekil 7: Tipik Akselerogram

Akselerogramlar yer sarsıntısı konusunda farklı bilgiler taşır; zirve genlik, güçlü çalkalama süresi, frekans içeriği ve enerji içeriği. Tepe genliği (Tepe yer ivmesi, PGA) fiziksel olarak sezgiseldir. Örneğin, 0.6g’lık bir yatay PGA değeri (= yerçekimine bağlı ivmenin 0,6 katı), yerinin hareketinin ağırlığının % 60’ına eşit bir rijit yapı üzerinde maksimum yatay bir kuvvete neden olabileceğini düşündürmektedir.

Sert bir yapıda, içindeki tüm noktalar aynı miktarda toprakla hareket eder ve bu nedenle PGA’nın aynı maksimum ivmesini yaşar. Genellikle, kuvvetli yer hareketleri 0.03-30Hz (yani, saniyedeki devir) aralığında frekansların sallanması ile ilgili önemli enerji taşır.

Bu Bilgileri Bilmek Ne İşimize Yarayacak? 

Hepimizin bildiği gibi bir deprem bölgesinde yaşıyoruz, çok değil birkaç hafta önce hepimiz büyük İstanbul depremini bekliyorduk ve hemen hemen her gün artçı depremlerle adeta uyarılıyorduk. Yazımızın başında belirttiğimiz gibi deprem değil ihmal öldürür bu ihmal kavramını hayatımızdan çıkarabilmek için depremi anlayabilmeli ve ona göre tedbir almalıyız. Bunun için ilk olarak Mühendislerin ve Mimarların daha sonra ise halkın bu tarz bilgileri öğrenmesi gereklidir.

Sonraki yazılarımızda olası bir deprem anında ne yapılması gerektiği ile ilgili bir yazı hazırlayacağız.

Deprem hakkındaki diğer içeriklere ulaşmak için; Tıklayınız.

Kaynak için; Tıklayınız 

Şimdilik Sağlıcakla kalın…

 


Sanal Şantiye sitesinden daha fazla şey keşfedin

Subscribe to get the latest posts sent to your email.

Etiketler: büyük istanbul depremidepreminşaat mühendisimimarsismik dalgalarsismograf
Paylaş80Tweet50Gönder
Mehmet Toprak

Mehmet Toprak

İlgili İçerik

Sessiz Bir Tarihin Tanığı Denizli Acıpayam Yazır Camii

- Yük.İnş.Müh.Muhammed Demirkollu
Sessiz Bir Tarihin Tanığı Denizli Acıpayam Yazır Camii

Geçenlerde ziyaret etme fırsatım olduğunda, bunca zamandır nasıl böyle bir güzelliği kaçırırım diye hayıflandığım, Denizli'nin Acıpayam ilçesinde bulunan Yazır Camii'nin...

Devamını okuDetails

Sünek Perdeler Nedir ve Nasıl Davranış Gösterir?

- İnş.Müh. Fatih Taner Vural
Sünek Perdeler Nedir ve Nasıl Davranış Gösterir?

Sünek Perde Nedir? Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği (TBDY 2018), mühendislik uygulamalarında "sünek perde" kavramına önemli bir yer vermektedir. Genellikle perdeler...

Devamını okuDetails

Geleceğin Mimarisinde Öne Çıkan Odak Noktaları

- Yük.İnş.Müh.Muhammed Demirkollu
Geleceğin Mimarisinde Öne Çıkan Odak Noktaları

Geleceğin Mimarisi Geleceğin mimarisi, hızla değişen küresel ihtiyaçlar ve teknolojik gelişmeler ışığında şekilleniyor. 2025 itibarıyla geleceğin mimarisinde, mimarlıkta öne çıkan...

Devamını okuDetails

Türkiye Bina Taşıyıcı Sistem Tasarım Felsefesi Doğru Mu?

- İnş.Müh.Ahmet Çelikkollu
Türkiye Bina Taşıyıcı Sistem Tasarım Felsefesi Doğru Mu?

Belli bir tesir(kuvvet) altında, taşıyıcı sistem için amaçlanan performansa tasarım felsefesi denir. Amaçlanan performans taşıyıcı sistemin tamamen göçmesi olabilir, amaçlanan...

Devamını okuDetails
Please login to join discussion

En Çok Okunanlar

  • Hazır Beton Fiyatları 2025 – Haziran Ayı Güncel Fiyatlar

    Hazır Beton Fiyatları 2025 – Haziran Ayı Güncel Fiyatlar

    40403 paylaşım
    Paylaş 16161 Tweet 10101
  • Kira Sözleşmesi Örneği (PDF) – 2025 | Kira Sözleşmesinde Dikkat Edilecekler

    14094 paylaşım
    Paylaş 5580 Tweet 3488
  • Güncel Çimento Fiyatları – 2025

    11960 paylaşım
    Paylaş 4784 Tweet 2990
  • 2024 Yılı Bina Metrekare İnşaat Maliyet Bedelleri Yayımlandı

    6984 paylaşım
    Paylaş 2794 Tweet 1746
  • Radye Temel Nedir? Nasıl Uygulanır?

    11877 paylaşım
    Paylaş 4750 Tweet 2969

Son Yorumlar

  • İnşaat İşçilerine Belge Zorunluluğu Geliyor için İnş.Müh. Fatih Taner Vural
  • Devam Eden Bir Şantiyenin Şefliğini Devralırken Nelere Dikkat Edilmeli? için İnş.Müh. Fatih Taner Vural
  • İnşaat mühendisi maaş aralığı için İNŞ.MÜH. ALİ İSMAİL
  • Çin, Nükleer Füzyon Enerjisi Arayışında: Yapay Güneş için stefantraugott
  • Tünel Kalıp Uygulama Rehberi (Tüm Detaylarıyla) – PDF için ferhtulker

Sponsorlu İçerik



Sorular

  • Trapez Betonu Hakkında
  • TERAS KAT MI, ÇATI ARASI KAT MI?
  • riskli yapı tespiti için sınava yönelik çalışma
  • Yapı kullanma almak için ne yapılmalı?
  • minha etimolojisi

Bizi Takip Edin

Sanal Şantiye ®

Abone ol

Sanal Şantiyeye abone olmak ve e-posta ile bildirimler almak için e-posta adresinizi girin.

Diğer 201 bin aboneye katılın

Yasal Uyarı

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde Ek-4 “…hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister.” hükmü uyarınca telif hakkı ihlali olduğunu düşündüğünüz yazı/resim/video vb. içerikleri bize bildirmeniz durumunda 3 gün içinde gerekli işlem yapılarak ilgili içerik kaldırılacaktır.

  • Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Yazarlık
  • Kullanım Koşulları
  • Gizlilik Politikası
  • Reklam
  • Şikayet/İletişim
  • Site Haritası

© 2009 - ∞ Sanal Şantiye

Hoşgeldin!

Hesabınıza giriş yapın

Şifremi Unuttum Kaydol

Yeni Hesap Oluştur

Kayıt olmak için formu doldurun

Tüm alanlar zorunludur Giriş

Şifrenizi geri alın

Şifrenizi yenilemek için e-posta adresinizi veya kullanıcı adınızı girin

Giriş
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Konu Dışı
    • Teknoloji
    • Sponsorlu İçerik
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Yapı Malzemeleri
      • Ulaştırma
      • Mekanik
      • Hidrolik
      • Geoteknik
      • Yapı İşletmesi
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Deprem
    • İnşaat Programları
    • Kişisel Gelişim
    • Kitaplar
    • Staj
    • Makaleler
    • Şantiye
  • Kanun & Yönetmelikler
  • Güncel Malzeme Fiyatları
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Hazır Beton Fiyatları İllere Göre
    • Çimento Fiyatları
    • Güncel Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatlar (Tüm Bakanlıklar)
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
  • Testler
  • Video
  • Soru Cevap
  • Yazarlar
  • Ekibe Katıl
  • Hakkımızda
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol

© 2009 - ∞ Sanal Şantiye

Bu web sitesi çerezleri kullanır. Bu web sitesini kullanmaya devam ederek, çerezlerin kullanılmasına izin vermiş olursunuz. Gizlilik politikamızı inceleyin.