Kil Nedir?
Kil; dane boyutu 0.02 mm’den küçük olan, su katıldığı zaman plastikliği artan, kayaçların çeşitli nedenlerle ayrışması sonucu oluşan malzemedir.
İnşaat Mühendisliğinde killi zemin; genellikle belirli bir su muhtevasına sahip, aynı zamanda kuruduğunda sertleşen ve diğer mineral bileşikleriyle beraber bazı kil minerallerini de içeren belirli bir plastisiteye sahip kohezyonlu bir zemin anlamına gelmektedir.
Killer genellikle belirli şartlar altında feldspatların ayrışması veya volkanik kayaçların çözünmesi sonucu oluşan, hiçbir zaman saf halde bulunmayan zemin türüdür. İçerik olarak alüminyum silikatlarla beraber; demir, magnezyum, potasyum, kalsiyum, sodyum, kuvars gibi mineraller bulunmakta olup kayaçların fiziksel ve kimyasal sebeplerle en ileri safhada ayrışması sonucu oluşurlar.
Su ile temas etmesi halinde plastik özellik kazanan killer, pişirildiğinde yapısı bozularak daha dayanımlı bir yapı haline gelirler. Killerin su ile teması halinde şişme (hacimsel artış), kurutulduğunda ise büzülme (hacimsel azalış) meydana gelmektedir. Esas olarak sulu alüminyum silikattan oluşan killere ikincil silikat da denilmektedir.
Dünyada Ve Türkiye’de Kil Rezervi
Dünya kil rezervi yaklaşık olarak 70.26 milyar ton, ülkemizde ise bu miktar yaklaşık olarak 39.24 milyon ton civarıdır. Ülkemizde yoğun olarak İstanbul ve Söğüt bölgesinde bulunmaktadır. Çok geniş bir kullanım alanına sahip olan killer, üretimi ve talebi sürekli olarak artan endüstriyel hammaddelerin başında gelmektedir.
Hızlı üretim-tüketim artışının getirdiği sorunlar, bu sektörde yeni araştırmalara ve bulunan yeni rezervlerin incelenmesini gerektirmektedir. Özellikle dünyadaki kil üretiminin %75’i; seramik, cam, sıhhi tesisat, porselen, inşaat sektörü gibi alanlarda kullanılması nedeniyle daha özellikli ve geniş araştırmaların yapılmasını beraberinde getirmektedir.
Kil Kullanım Alanları
- Seramik
- Çimento, Tuğla, Kiremit vb. Yapı Malzemesi
- Kozmetik
- Cam, Porselen, Çanak, Çömlek, Çini vb. Malzemeler
- Döküm
- Gıda
- Petrol
- Sondaj
- Dolgu
- Kağıt
- Plastik
- İlaç vb. sanayi kollarında oldukça fazla kullanılmaktadır.
Kil mineralleri, çok büyük ve karmaşık bir mineral yapıya sahip olmaları, içeriklerindeki yabancı maddelerin varlığı, oluşum yeri ve özelliklerinin değişik olması vb. nedenlerden dolayı farklı şekilde sınıflandırılmaktadır. Bunlar;
Minerolojik Özelliklerine Göre
- Kaolin Grubu
- Smektit Grubu
- Mika Grubu
- Klorit Grubu
- İllit Grubu
- Attapulgit Grubu
Kimyasal İçeriklerine Göre
- Yüksek Alüminyum İçerikli
- Boksit İçerikli
- Silikat İçerikli
- Demir İçerikli
- Kalsit İçerikli
- Karbonat İçerikli
Fiziksel Özelliklerine Göre
- Plastik Özelliği
- Tane Boyutu
- Refrakter Özelliği
- Renk Özelliği
- Üretildikleri Yatak ve Bölge
Killerin Kullanım Alanlarına Göre Sınıflandırılması
- Kaolinler
- Bağlama Kili
- Halloysit Türü Killer
- Şamot Killeri(Ateş Kili)
- Bentonitler
- Yıkama Kili
- Diğer Killer(Adi Killer, Şistler)
Sonuç olarak; karmaşık yapıya sahip olmaları, bir çok sanayi alanında kullanılması nedeniyle çok önemli bir hammadde kaynağı oluşturan killerin, ileride hammadde sorunu yaşanmaması, üretilen ürünlerden istenilen kalitenin elde edilmesi, sürekli kaynak bulunabilmesi gibi sebeplerle, bilinçli olarak kullanılması ve detaylı araştırma yapılarak yeni kil rezervlerinin bulunması ve doğru alanda kullanılması gerekmektedir.
Kaynaklar / References * MTA Genel Müdürlüğü * Dokuz Eylül Üni. Mühendislik Fakültesi- Maden Mühendisliği Bölümü
