Kiriş Nedir?
Kiriş, boyu doğrultusundaki eksenine dik kuvvetlerin etkisi altında bulunan çubuk; döşemeden gelen yükleri düşey taşıyıcılara aktaran, eğilmeye dayanıklı strüktür ögesi olarak ifade ediliyor.
Bina ve inşaat yapımında farklı kiriş tipleri kullanılır. Bunlar düşey yüklere, kayma kuvvetlerine ve bükülme momentlerine dayanabilen yatay, yapısal elemandır. Kirişler, uzunlukları boyunca uç noktalarına getirdikleri yükleri duvarlara, sütunlara, temellere vb. Aktarır.
Bu makalede, bina yapımında kullanılan farklı kiriş tipleri, destek şekillerine, kesit şekillerine (profil), uzunluklarına ve malzemelerine göre incelenecektir.
Yapılarda Kiriş Çeşitleri
Aşağıda koşullara göre sınıflandırılmış farklı kiriş tipleri listelenmiştir.
- Destek Koşullarına Göre
- Yapı Malzemelerine Göre
- Kesit Şekillerine Göre
- Geometrisine Göre
- Denge Durumuna Göre
- İnşaat yöntemine Göre
Destek Koşullarına Göre Kirişler
Basit Kiriş
Her iki ucunun da desteklere dayandığı fakat dönmekte serbest olduğu en basit yapısal elemanlardan biridir. Bir ucunda sabitlenmiş destek ve diğer ucunda silindir desteği bulunur. Atama yükü temelinde, kesme ve bükülmeyi sürdürür.
Sabit Kiriş
Her iki uçta da desteklenir ve dönmeye direnmesi için sabitlenir. Aynı zamanda yerleşik bir ışın denir. Sabit uçlar, tepki kuvvetlerinden başka sabitleme momentleri üretir.
Konsol Kiriş
Bir kiriş bir uca sabitlenmişse ve ucunda serbest kalacak şekilde ayarlanmışsa, konsol kirişi olarak adlandırılır. Kiris, yükü bir an zorla desteklendiği noktaya ve kayma gerginliğine geri dağıtır. Konsol kirişleri, cumbalı pencere, balkon ve bazı köprülerin oluşturulmasında kullanılır.
Sürekli Kiriş
Sürekli kiriş, tüm uzunluğu boyunca dağıtılmış ikiden fazla desteğe sahiptir.
Yapı Malzemelerine Göre Kirişler
Betonarme Kirişler
Şekil 5’te gösterildiği gibi beton ve donatıdan yapılmıştır.
Çelik Kirişler
Çeliklerden imal edilmiştir ve birçok uygulamada kullanılmaktadır.
Ahşap Kirişler
Bu tür kirişler ahşaptan yapılmış ve geçmişte kullanılmıştır, ancak uygulaması şimdi önemli ölçüde bırakılmıştır.
Kompozit Kirişler
Kompozit kirişler, çelik ve beton gibi iki veya daha fazla farklı türde malzemeden imal edilir ve şekil 8’de gösterildiği gibi çeşitli geçerli enine kesitler kullanılmıştır.
Kesit Şekillerine Göre Kirişler
Kirişlerin çeşitli enine kesit şekilleri mevcuttur ve yapıların farklı bölümlerinde kullanılır. Bu kirişler betonarme, çelik veya kompozit malzemelerden yapılabilir:
Betonarme enine kesit şekilleri şunları içerir:
Dikdörtgen kiriş
Bu tip kiriş, betonarme binaların ve diğer yapıların yapımında yaygın olarak kullanılır.
T-profil Kirişi
Bu kiriş tipi çoğunlukla monolitik olarak betonarme döşeme ile inşa edilir. Bazen, İzole T-kirişi betonun sıkıştırma dayanımını artırmak için yapılır.
Buna ek olarak, ters T-kiris dayatılan yükleme gereksinimlerine göre inşa edilebilir.
L-profil Kirişi
Bu kiriş tipi, Şekil 10’da gösterildiği gibi yapının çevresinde betonarme döşeme ile yekpare olarak yapılmıştır.
Çelik kesit şekilleri şunlardır:
Çeşitli çelik kiris kesit şekilleri vardır. Her kesit şekli, diğer koşullarla karşılaştırıldığında verilen koşullarda üstün avantajlar sunar.
Kare, dikdörtgen, dairesel, I şeklinde, T şeklinde, H şeklinde, C şeklinde ve tübüler, çelikten yapılmış kiriş kesit şekillerine örnektir.
Kompozit malzemelerden yapılmış enine kesit şekillerine dayanan farklı kiriş tipleri, Şekil 8’de gösterilmiştir.
Geometrisine Göre Kirişler
Düz Kiriş
Düz profilli kiriş ve yapılardaki kirişlerin çoğunluğu düz kirişlerdir.
Kavisli Kiriş
Dairesel yapılarda olduğu gibi kavisli profilli kiriş.
Konik Kiriş
Konik kesitli kiriş.
Denge Durumuna Göre Kirişler
Statik olarak belirlenmiş bir kiris için, tepki kuvvetlerini çözmek için tek başına denge koşulları kullanılabilir, yani bilinmeyen kuvvetlerin sayısı denklem sayısına eşittir.
Statik Olarak Belirsiz Kiriş
Statik olarak belirsiz bir kiriş için, denge koşulları kuvvetleri çözmek için yeterli değildir. Bu nedenle, bu tür bir kirişin analizi, statik olarak belirli kirişlerden daha karmaşıktır.
İnşaat Yöntemine Göre Kirişler
Yerinde Döküm Beton Kirişi
Bu tür kiriş proje sahasında inşa edilmiştir. Bu nedenle, formlar başlangıçta sabitlenir, daha sonra taze beton dökülür ve sertleşmesi için beklenir, akabinde yükler yüklenir.
Prefabrik Beton Kiriş
Bu tür kiriş, fabrikalarda üretilmektedir. Bu nedenle, inşaat durumu, şantiyeye göre daha kontrol edilebilirdir. Sonuç olarak, kirişin beton kalitesi daha yüksek olacaktır. T-profil, Çift T-profil, Ters T-profil ve daha birçok çeşitli kesit şekilleri üretilebilir.
Öngermeli Betonarme Kiriş
Bu kiriş türü, kirişe yük uygulamadan önce demir iplikler gerilerek oluşturulur.
Tavsiye içerikler:
Bu ilçeye ulaşım 44 tünel 20 köprüyle sağlanıyor!
İnşaat Mühendisleri İçin Tavsiye Kitap Ve Kaynaklar
Kaynak ve Daha Fazlası İçin Tıklayın
Bir sonraki yazımızda görüşmek dileğiyle..
Sağlıcakla Kalın…
Mehmet bey degerli bilğileriniz için çok teşekkür ederim.
Asıl bu ilginiz için, ben teşekkür ederim Hamdi bey. Takipte kalın!