Kiriş Nedir? İnşaatta En Çok Kullanılan Kiriş Örnekleri

Kiriş Nedir?

Kiriş, boyu doğrultusundaki eksenine dik kuvvetlerin etkisi altında bulunan çubuk; döşemeden gelen yükleri düşey taşıyıcılara aktaran, eğilmeye dayanıklı strüktür ögesi olarak ifade ediliyor.

Bina ve inşaat yapımında farklı kiriş tipleri kullanılır. Bunlar düşey yüklere, kayma kuvvetlerine ve bükülme momentlerine dayanabilen yatay, yapısal elemandır. Kirişler, uzunlukları boyunca uç noktalarına getirdikleri yükleri duvarlara, sütunlara, temellere vb. Aktarır.

Bu makalede, bina yapımında kullanılan farklı kiriş tipleri, destek şekillerine, kesit şekillerine (profil), uzunluklarına ve malzemelerine göre incelenecektir.

Yapılarda Kiriş Çeşitleri

Aşağıda koşullara göre sınıflandırılmış farklı kiriş tipleri listelenmiştir.

Destek Koşullarına Göre
Yapı Malzemelerine Göre
Kesit Şekillerine Göre
Geometrisine Göre
Denge Durumuna Göre
İnşaat yöntemine Göre

Destek Koşullarına Göre Kirişler

Basit Kiriş

Her iki ucunun da desteklere dayandığı fakat dönmekte serbest olduğu en basit yapısal elemanlardan biridir. Bir ucunda sabitlenmiş destek ve diğer ucunda silindir desteği bulunur. Atama yükü temelinde, kesme ve bükülmeyi sürdürür.

kiriş sanalsantiye.com — Şekil 1: Basitçe desteklenen kiris

Sabit Kiriş

Her iki uçta da desteklenir ve dönmeye direnmesi için sabitlenir. Aynı zamanda yerleşik bir ışın denir. Sabit uçlar, tepki kuvvetlerinden başka sabitleme momentleri üretir.

Konsol Kiriş

Bir kiriş bir uca sabitlenmişse ve ucunda serbest kalacak şekilde ayarlanmışsa, konsol kirişi olarak adlandırılır. Kiris, yükü bir an zorla desteklendiği noktaya ve kayma gerginliğine geri dağıtır. Konsol kirişleri, cumbalı pencere, balkon ve bazı köprülerin oluşturulmasında kullanılır.

Sürekli Kiriş

Sürekli kiriş, tüm uzunluğu boyunca dağıtılmış ikiden fazla desteğe sahiptir.

Continuous beam — Şekil 4: Sürekli kiriş

Yapı Malzemelerine Göre Kirişler

Betonarme Kirişler

Şekil 5’te gösterildiği gibi beton ve donatıdan yapılmıştır.

Reinforced concrete beam — Şekil 5: Betonarme Kiriş

Çelik Kirişler

Çeliklerden imal edilmiştir ve birçok uygulamada kullanılmaktadır.

Ahşap Kirişler

Bu tür kirişler ahşaptan yapılmış ve geçmişte kullanılmıştır, ancak uygulaması şimdi önemli ölçüde bırakılmıştır.

Kompozit Kirişler

Kompozit kirişler, çelik ve beton gibi iki veya daha fazla farklı türde malzemeden imal edilir ve şekil 8’de gösterildiği gibi çeşitli geçerli enine kesitler kullanılmıştır.

Composite beam — Şekil 8: Kompozit kiriş

Kesit Şekillerine Göre Kirişler

Kirişlerin çeşitli enine kesit şekilleri mevcuttur ve yapıların farklı bölümlerinde kullanılır. Bu kirişler betonarme, çelik veya kompozit malzemelerden yapılabilir:

Betonarme enine kesit şekilleri şunları içerir:

Dikdörtgen kiriş

Bu tip kiriş, betonarme binaların ve diğer yapıların yapımında yaygın olarak kullanılır.

Rectangular Reinforced concrete beam — Şekil 9: Dikdörtgen Betonarme kiris

T-profil Kirişi

Bu kiriş tipi çoğunlukla monolitik olarak betonarme döşeme ile inşa edilir. Bazen, İzole T-kirişi betonun sıkıştırma dayanımını artırmak için yapılır.

Buna ek olarak, ters T-kiris dayatılan yükleme gereksinimlerine göre inşa edilebilir.

kiris nedir? sanalsantiye.com — Şekil 10: Ters T-kiriş

L-profil Kirişi

Bu kiriş tipi, Şekil 10’da gösterildiği gibi yapının çevresinde betonarme döşeme ile yekpare olarak yapılmıştır.

Çelik kesit şekilleri şunlardır:

Çeşitli çelik kiris kesit şekilleri vardır. Her kesit şekli, diğer koşullarla karşılaştırıldığında verilen koşullarda üstün avantajlar sunar.

Kare, dikdörtgen, dairesel, I şeklinde, T şeklinde, H şeklinde, C şeklinde ve tübüler, çelikten yapılmış kiriş kesit şekillerine örnektir.

Kompozit malzemelerden yapılmış enine kesit şekillerine dayanan farklı kiriş tipleri, Şekil 8’de gösterilmiştir.

Geometrisine Göre Kirişler

Düz Kiriş

Düz profilli kiriş ve yapılardaki kirişlerin çoğunluğu düz kirişlerdir.

Kavisli Kiriş

Dairesel yapılarda olduğu gibi kavisli profilli kiriş.

Konik Kiriş

Konik kesitli kiriş.

Denge Durumuna Göre Kirişler

Statik olarak belirlenmiş bir kiris için, tepki kuvvetlerini çözmek için tek başına denge koşulları kullanılabilir, yani bilinmeyen kuvvetlerin sayısı denklem sayısına eşittir.

Statik Olarak Belirsiz Kiriş

Statik olarak belirsiz bir kiriş için, denge koşulları kuvvetleri çözmek için yeterli değildir. Bu nedenle, bu tür bir kirişin analizi, statik olarak belirli kirişlerden daha karmaşıktır.

İnşaat Yöntemine Göre Kirişler

Yerinde Döküm Beton Kirişi

Bu tür kiriş proje sahasında inşa edilmiştir. Bu nedenle, formlar başlangıçta sabitlenir, daha sonra taze beton dökülür ve sertleşmesi için beklenir, akabinde yükler yüklenir.

Prefabrik Beton Kiriş

Bu tür kiriş, fabrikalarda üretilmektedir. Bu nedenle, inşaat durumu, şantiyeye göre daha kontrol edilebilirdir. Sonuç olarak, kirişin beton kalitesi daha yüksek olacaktır. T-profil, Çift T-profil, Ters T-profil ve daha birçok çeşitli kesit şekilleri üretilebilir.