• Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Reklam
  • Mobil Uygulamalarımız
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol
Sanal Şantiye
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatları | Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatları | Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
Sanal Şantiye
Anasayfa Mimari

Mimaride Yeniden Kullanım ve Potansiyel Keşfi

Ebruli - Ebruli
26 Mart 2020 - Güncelleme 27 Mart 2020
Kategori: Mimari
0
Mimaride Yeniden Kullanım ve Potansiyel Keşfi

Mimaride Yeniden Kullanım ve Potansiyel Keşfi

Daha önceki yazımızda günümüz mimarisinin kaçınılmaz özelliklerinden ve enerji cihetinden bakıldığında ne gibi önlemler alınması gerektiğinden bahsetmiştik. Yeniden kullanım (adaptive reuse) metodunun ise adını anmıştık. Bu yazımızda biraz daha derinlemesine bir kaynak taraması yapmak arzusundayız.

Mimaride yeniden kullanım metodu var olan yapılara yeni bir işlev atanarak, yapıların ömrünün uzatılmasıdır. Mesela önceden fabrika olarak kullanılan bir bina sonradan otele; bir konak iş yerine dönüştürülebilir. Bunun örneklerine çevremizde sık sık rastlarız. Her yapıya bu metot uygulanamayacağından bunun saptanması için geliştirilmiş bazı yöntemler literatürde mevcuttur.

Yeniden kullanım potansiyelinin tespit edilmesine yönelik geliştirilen model, (ARP (adaptive reuse potential model) çeşitli hesaplamalar ve değerlendirme kriterlerine dayanır. İlk defa Langston & Shen (2007) tarafından Hong Kong’taki bir proje üzerinden bahse konu edilen bu model, var olan yapıların yeni işleve adaptasyonu için gerekli uygunluğa sahip olup olmadığını ölçmeye yarar. Langston’un deyişiyle ‘halihazırdaki binalara yeni bir nefes katan’ bu metot beraberinde sosyal ve çevresel yararlar getirmesinin yanında kültürel mirasın korunmasına da yardımcı olur.

Bunun için ilk aşama yedi ayrı kavrama dayanan ‘değer yitirme’ (obsolescence) ölçütlerinin analiz edilmesidir. Sırasıyla fiziksel, ekonomik, işlevsel, teknolojik, sosyal, yasal ve politik değerler tartılır ve değer kayıpları yüzdeler üzerinden belirtilir. Bu değerlerin önemini yitirmesi binanın ileriye dönük hesaplanan elverişli ömründe (useful life) azalmaya sebep olur.

Değer Kaybı Ölçütleri

Fiziksel değer kaybı, strüktürel sistemin sağlamlığı ve bakımının düzenli yapılıp yapılmamasıyla ilişkilidir. Ekonomik açıdan ölçüt, yapının lokasyonudur. Çevredeki nüfusun artması yapının değerini yükseltir. İşlevsel olarak binanın tasarımı baz alınır. Esnek mimariye sahip olmayan yapıların değer kaybı daha üst düzeydedir. Teknolojik açıdan enerji tüketim miktarı göz önünde bulundurulur. Çok yüksek ısıtma-soğutma-havalandırma-aydınlatma yüküne sahip olan yapıların değer kaybı daha yüksektir. Sosyal değerin kaybı ise binanın işlevi ile piyasa arasındaki ilişkiye dayanır. Binanın fizibilitesinin dış gelirlere dayalı olması değerinde azalmaya sebebiyet verir. Yasal açıdan bakıldığında ise yapının ilk tasarımının yüksek standartlara dayanmaması yine değerinde düşmeye yol açacaktır. Son olarak politik değer ise projenin çevresindeki kamusal ilginin yoğunluğuyla ilişkilidir. Politik açıdan kısıtlayıcı müdahalelere maruz kalma potansiyeli yüksek olan yapıların değerlerinde kayıplar yaşanır.

Netice itibariyle bu yedi faktörün yüzde olarak toplamının, yapının fiziki yaşına oranlanması ile bulunan değer ileride bahsedilecek olan formülde kullanılacaktır. Böylece yapının esas efektif kullanım ömrü belirlenmiş olacaktır.

Bütüncül Model

Tüm yapı türleri için geçerli olacak şekilde önerilen model, efektif yaşam süresini hesaplamaya yöneliktir. Model, binanın tahmini olarak beklenen fiziksel yaşam süresi verisine dayanır. Yukarıda belirtilen değer kayıplarının toplamının bu yaşam süresine oranı da bu denklemde yerini alır.
Aşağıdaki denkleme dayanarak binanın fiziksel ömrünün ne kadarlık kısmının etkili yaşama dahil olacağı sonucuna varmak mümkündür.

Lu: Kullanışlı ömür (yıl) (useful life)
Lp: Fiziksel ömür (yıl) (physical life)
Oi: 1’den i’ye kadar olan değer kaybı (yüzde) (obsolescence)

Mimaride Yeniden Kullanım ve Potansiyel Keşfi
Görsel 1: Kullanışlı Ömrün Hesaplanmasında Kullanılan Formül (Kaynak: Langston, 2008)

 

Binanın Fiziksel Ömrünün Tahmini Olarak Hesaplanması

Peki binanın tahmini fiziksel yaşı nasıl hesaplanır? Bunun için de bir fiziksel yaşam hesaplama çizelgesi geliştirilmiştir. Her birine ait 10 soru içeren 3 ana bölümden (çevresel konsept, kullanıcı profili ve strüktürel bütünlük) oluşan bu çizelge ‘evet/hayır’ cevaplarından biri seçilerek doldurulmaktadır. Her bir başlık altındaki 3 soru sonucu etkilemede diğerlerine göre iki kat daha etkili rol oynamaktadır. Hesaplama başlangıcında 100 yıl baz alınır. Bu sürenin üzerinden verilen cevaplara göre eksiltme veya ekleme işlemi gerçekleştirilir. Tahmini sonuçlar 25,50, 75, 100,150,200, 250 veya 300 yıla yuvarlanır.

Mimaride Yeniden Kullanım ve Potansiyel Keşfi
Görsel 2: Fiziksel Ömrün Hesaplanmasında Kullanılan Çizelge (Kaynak: Langston, 2008)

Bu yöntem ilk defa Langston ‘ın 2008 yılında yayınlanan ‘The Sustainability Implications of Building Adaptive Reuse’ çalışmasında öne sürülmüştür. Geçici olarak inşa edilen strüktürler ve eski anıtlar dışında kalan tüm yapılar üzerinde bu anket uygulanabilir.

Kimi pozitif kimi negatif anlamlar içeren maddeler içerdikleri anlam çerçevesinde değerlendirilir. Bu anket sonucunda potansiyeli olan binalar için genelde 50 ila 250 yıl arasında bir sonuç elde edilmiştir. Aşağıdaki tabloya göre binanın tüm ömrü boyunca yeniden kullanıma yönelik artan ve azalan potansiyellerini görebilmek mümkündür.

Mimaride Yeniden Kullanım ve Potansiyel Keşfi
Görsel 3: Yeniden Kullanım Potansiyeli Modeli (Kaynak: Langston & Shen, 2007)

Sonuçlar

Şimdiye kadar kafamız biraz karışmış olabilir. Kısaca bir bahsedilen yöntemleri toparlayalım isterseniz.

Değer Kayıpları (Obsolescence): İlk olarak binaya değer katan faktörlerden ve bunlardaki azalmanın binanın kullanışlı olarak geçmesi beklenen ömründe de düşüşlere sebep olacağından bahsettik.

Bütüncül Model ve Denklem: İkinci sırada ise bu değer kayıplarına, binanın tahmini ömrüne ve etkili yaşam süresine dayalı bir eşitliği inceledik. Aralarındaki ilişkiyi anlamak açısından bu matematiksel bir kanıt sundu bizlere adeta.

Fiziksel Ömrün Hesaplanması: Üçüncü ve son olarak ise bahsedilen denklemde kullanılmak üzere binanın tahmin edilen fiziksel ömrünü hesaplamak üzere geliştirilen çizelgeden bahsettik.

Langston ve Shen netice itibariyle 64 farklı projeye bu modeli uygulamışlar. Çizelgeye ve denkleme dayanarak kendi hesapladıkları tahmini efektif yaşam süresi ile gerçekte olan durumu kıyaslamışlar. Sonuç olarak aşağıdaki grafikte kırmızı çizgi üzerinde veya çizgiye yakın olanların birbiriyle tutarlı sonuçlar olduğunu söyleyebiliriz.

Mimaride Yeniden Kullanım ve Potansiyel Keşfi
Görsel 4: Yeniden Kullanım Potansiyeli Modelinin Gerçek Durum ile Kıyaslanması (Kaynak: Langston, 2008)

Hesaplamaların detaylarına, 64 projenin çalışma listesine ve örnek proje özelindeki hesaplama yöntemine ulaşmak için yararlanılan kaynaklar listesine göz atabilirsiniz. Kaynaklara internet üzerinden ücretsiz erişim mümkündür.

Yararlanılan Kaynaklar:

  1. Langston, C. (2008). The sustainability implications of building adaptive reuse. Australia: Bond University.

2. Langston, C., Shen, L. (2007). Application of the adaptive reuse potential model in Hong Kong: a case study of Lui Shen Chun. International Journal of Strategic Property Management, 193-207.


Sanal Şantiye sitesinden daha fazla şey keşfedin

Subscribe to get the latest posts sent to your email.

Etiketler: mimaride yeniden işlevlendirme
Paylaş23Tweet14Gönder
Ebruli

Ebruli

94 doğumlu. TOBB ETÜ Mimarlık bölümü 2017 mezunu. Şu anda ODTÜ Building Science (Yapı Bilimleri) Yüksek Lisans Programında eğitimine devam etmekte.

İlgili İçerik

Sessiz Bir Tarihin Tanığı Denizli Acıpayam Yazır Camii

- Yük.İnş.Müh.Muhammed Demirkollu
Sessiz Bir Tarihin Tanığı Denizli Acıpayam Yazır Camii

Geçenlerde ziyaret etme fırsatım olduğunda, bunca zamandır nasıl böyle bir güzelliği kaçırırım diye hayıflandığım, Denizli'nin Acıpayam ilçesinde bulunan Yazır Camii'nin...

Devamını okuDetails

Geleceğin Mimarisinde Öne Çıkan Odak Noktaları

- Yük.İnş.Müh.Muhammed Demirkollu
Geleceğin Mimarisinde Öne Çıkan Odak Noktaları

Geleceğin Mimarisi Geleceğin mimarisi, hızla değişen küresel ihtiyaçlar ve teknolojik gelişmeler ışığında şekilleniyor. 2025 itibarıyla geleceğin mimarisinde, mimarlıkta öne çıkan...

Devamını okuDetails

2025 Yılının Renk Trendleri Sessiz Lükse İşaret Ediyor

- Sanal Şantiye
2025 Yılının Renk Trendleri Sessiz Lükse İşaret Ediyor

  Mocha Mousse ile yılın ritmini yavaşlatmaya hazır mısınız? Her yıl tasarım dünyasına yön veren Pantone Color Institute, 2025’in rengini...

Devamını okuDetails

APPLE PARK: Sürdürülebilir Mimarinin Merkez Üssü

- Sevcan Keleş
APPLE PARK: Sürdürülebilir Mimarinin Merkez Üssü

Mimar         : Foster + Partners Yer              : Apple Park, Cupertino Kaliforniya...

Devamını okuDetails
Please login to join discussion

En Çok Okunanlar

  • Hazır Beton Fiyatları 2025 – Haziran Ayı Güncel Fiyatlar

    Hazır Beton Fiyatları 2025 – Haziran Ayı Güncel Fiyatlar

    40822 paylaşım
    Paylaş 16328 Tweet 10205
  • Kira Sözleşmesi Örneği (PDF) – 2025 | Kira Sözleşmesinde Dikkat Edilecekler

    14212 paylaşım
    Paylaş 5626 Tweet 3516
  • Güncel Çimento Fiyatları – 2025

    12101 paylaşım
    Paylaş 4840 Tweet 3025
  • 2024 Yılı Bina Metrekare İnşaat Maliyet Bedelleri Yayımlandı

    6988 paylaşım
    Paylaş 2795 Tweet 1747
  • Radye Temel Nedir? Nasıl Uygulanır?

    11892 paylaşım
    Paylaş 4756 Tweet 2973

Son Yorumlar

  • İnşaat İşçilerine Belge Zorunluluğu Geliyor için İnş.Müh. Fatih Taner Vural
  • Devam Eden Bir Şantiyenin Şefliğini Devralırken Nelere Dikkat Edilmeli? için İnş.Müh. Fatih Taner Vural
  • İnşaat mühendisi maaş aralığı için İNŞ.MÜH. ALİ İSMAİL
  • Çin, Nükleer Füzyon Enerjisi Arayışında: Yapay Güneş için stefantraugott
  • Tünel Kalıp Uygulama Rehberi (Tüm Detaylarıyla) – PDF için ferhtulker

Sponsorlu İçerik



Sorular

  • Trapez Betonu Hakkında
  • TERAS KAT MI, ÇATI ARASI KAT MI?
  • riskli yapı tespiti için sınava yönelik çalışma
  • Yapı kullanma almak için ne yapılmalı?
  • minha etimolojisi

Bizi Takip Edin

Sanal Şantiye ®

Abone ol

Sanal Şantiyeye abone olmak ve e-posta ile bildirimler almak için e-posta adresinizi girin.

Diğer 201 bin aboneye katılın

Yasal Uyarı

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde Ek-4 “…hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister.” hükmü uyarınca telif hakkı ihlali olduğunu düşündüğünüz yazı/resim/video vb. içerikleri bize bildirmeniz durumunda 3 gün içinde gerekli işlem yapılarak ilgili içerik kaldırılacaktır.

  • Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Yazarlık
  • Kullanım Koşulları
  • Gizlilik Politikası
  • Reklam
  • Şikayet/İletişim
  • Site Haritası

© 2009 - ∞ Sanal Şantiye

Hoşgeldin!

Hesabınıza giriş yapın

Şifremi Unuttum Kaydol

Yeni Hesap Oluştur

Kayıt olmak için formu doldurun

Tüm alanlar zorunludur Giriş

Şifrenizi geri alın

Şifrenizi yenilemek için e-posta adresinizi veya kullanıcı adınızı girin

Giriş
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Konu Dışı
    • Teknoloji
    • Sponsorlu İçerik
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Yapı Malzemeleri
      • Ulaştırma
      • Mekanik
      • Hidrolik
      • Geoteknik
      • Yapı İşletmesi
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Deprem
    • İnşaat Programları
    • Kişisel Gelişim
    • Kitaplar
    • Staj
    • Makaleler
    • Şantiye
  • Kanun & Yönetmelikler
  • Güncel Malzeme Fiyatları
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Hazır Beton Fiyatları İllere Göre
    • Çimento Fiyatları
    • Güncel Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatlar (Tüm Bakanlıklar)
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
  • Testler
  • Video
  • Soru Cevap
  • Yazarlar
  • Ekibe Katıl
  • Hakkımızda
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol

© 2009 - ∞ Sanal Şantiye

Bu web sitesi çerezleri kullanır. Bu web sitesini kullanmaya devam ederek, çerezlerin kullanılmasına izin vermiş olursunuz. Gizlilik politikamızı inceleyin.