Mühendislik Nedir? Mühendislik Dalları Nelerdir?

Mühendislik Nedir? Mühendislik Dalları Nelerdir?

Mühendislik veya mühendis Türk Dil Kurumu’na göre, insanların her türlü ihtiyacını karşılamaya dayalı çeşitli yapılar yol, köprü, bina, peyzaj, çevre gibi şehircilik ve imar dışı alanların ilkeleri, bayındırlık; tarım, beslenme gibi gıda; fizik, kimya, biyoloji, elektrik, elektronik gibi fen; uçak, gemi, otomobil, motor, iş makineleri gibi teknik ve  sosyal alanlarda uzmanlaşmış, belli bir eğitim görmüş kimsedir. Modern anlamda mühendis, bilim insanlarının ürettiği teorik bilgiyi tekniker ve teknisyenlerin uygulayabileceği pratik bilgiye dönüştüren kişidir. Mühendislik bir sanattır.

Arthur Mellen Wellington (demiryolları inşaat mühendisi)’a göre mühendislik,

“Beceriksiz birinin iki dolara kötü yaptığı bir şeyi bir dolara iyi yapma sanatıdır.“

Mühendislik Kelimesinin Kökeni

Mühendis kelimesi Arapça geometri (hendese) ile meşgul olan, geometri bilen kişi anlamına gelmektedir.

İnşaat Mühendisliği (Civil Engineering)

İnşaat mühendisliği, malzeme ve tekniği en iyi şekilde bir araya getiren, yapıların plan, proje, yapım ve denetlenmesiyle uğraşan temel mühendislik dalıdır. İnşaat mühendisleri her türlü bina, baraj, havaalanı, köprü, yol, su kemerleri, liman, kanalizasyon, su şebekesi, tünel, demiryolu, hızlı tren projeleri, metro vb. hizmet ve endüstri yapılarının planlanması, projelendirilmesi, yapımı ve denetimi konuları ile ilgili eğitim ve araştırma yapar.

Mühendisliğin anası olarak da kabul edilen inşaat mühendisliği askeri mühendislikten sonra gelen en eski temel mühendislik dalıdır ve İngilizce kelime anlamı civil engineering ilk olarak 18.yy. da askeri olmayan mühendislik çalışmalarını askeri mühendislikten ayırabilmek için kullanılmıştır. İnşaat mühendisliği kurucu mühendislik alanlarının başında gelir. İnşaat mühendisliği geniş bir alanı kapsadığından çeşitli dallarda uzmanlaşma gereği duyulmaktadır. Bu alanların başlıcaları, çevre mühendisliği, geoteknik, belediye ya da kentsel mühendislik, kıyı mühendisliği, ölçme bilgisi, yapı mühendisliği, temel mühendisliği, su mühendisliği, malzeme bilimi, ulaştırma mühendisliği vb. konulardır.

Mühendislik Dalları

Günümüzde mühendisliğin; elektrik, inşaat, kimya ve makine olmak üzere 4 ana daldan oluştuğu kabul edilmektedir.

Makine Mühendisliği

Türkiye’ de ve Dünya’ da en geniş çalışma imkanı olan mühendislik dallarından olan Makine Mühendisliği her zaman en popüler meslek alanlarından biri olarak değerlendirilmiştir. Kalorifer tesisatından nükleer santrale, bisikletten spor otomobiline, çamaşır makinesinden petro-kimya tesislerine kadar her konu Makine Mühendisliğinin ilgi alanına girer.

Bilgisayar Mühendisliği

Bilgisayar sistemlerinin yapısı, tasarımı, geliştirilmesi ve sistemlerin kullanılması, ihtiyaç halinde gerekli yazılımların geliştirilmesi, donanım ve yazılım problemlerinin çözülmesini sağlayan kişiler Bilgisayar Mühendisi olarak adlandırılır. Bilişim sektöründe yaşanan gelişmeler, Bilgisayar Mühendislerine duyulan ihtiyacı arttırması bölüm mezunu öğrencilere iş imkanları konusunda önemli bir avantaj sağlamaktadır.

Elektrik Mühendisliği

Elektrik enerjisi üretme, iletme, dağıtma sistemleri ile her türlü elektronik alet ve iletişim sistemlerinin projelerinin yapılması, geliştirilmesi, kullanılması konularında çalışan kişi elektrik mühendisi olarak tanımlanır. Son yıllardaki bölüme olan talebe baktığımızda ciddi bir artış olduğunu görmekteyiz.

Endüstri Mühendisliği

Ürün veya hizmet üreten kuruluşların verimliliğini yükseltmek maksadıyla insan, makine ve malzemenin etkili bir şekilde kullanılması için yöntem ve tekniklerin geliştirilmesi ve uygulanması ile ilgili konularda eğitim ve araştırma yapan kişi Endüstri Mühendisi olarak adlandırılır. Endüstri mühendisliği gittikçe önemi artan bir mühendislik dalıdır.

Enerji Sistemleri Mühendisliği

Enerji sistemleri mühendisliği; Farklı disiplinlerden aldığı eğitimi özümsemiş, kazandığı bakış açışı ve analitik düşünme yetisi ile konusunda yeterli düzeyde bilgi ve donanıma sahip, kaynaktan son kullanıma kadar enerji üretim ve tüketim süreçlerini planlayabilen, ilgili çalışmaları yürütüp yönetebilen, geliştirebilen, sektör mevzuatına hakim kişidir.

Fizik Mühendisliği

Fizik mühendisliğinin konusu, doğadaki maddelerin yapısını ve aralarındaki etkileşimi inceleyen fizik bilimi bulgularının uygulama alanına dönüştürülmesi ile ilgilidir. Burada etkileşimi söz konusu olan iki temel unsur ; 1 – Materyal ortam (malzeme) 2 – Enerji’dir. Malzeme atomik ve moleküler gaz, sıvı ya da katı çeşitliliği sergilerken, enerjinin ise hız, ışık, atomik, nükleer, elektrik, termal formları vardır. Bu iki temel unsur arasındaki etkileşim için olası 3 durum şöyle olmak durumundadır;

 Geomatik Mühendisliği

Geomatik Mühendisliği ya da Harita Mühendisliği ya da Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği, stratejik öneme sahip bir mühendislik dalıdır. Bilgi ve uzay teknolojilerindeki gelişmeler gün geçtikçe geomatik mühendisliğinin önemini arttırmaktadır. Geomatik mühendisliği, Uzay Jeodezisi, dijital fotogrametri, uydu görüntüleri işleme ve çözümlemeleri, küresel uydu sistemleri (Global Navigation Satellite Systems-GNSS), coğrafi-kent-arazi bilgi sistemleri, mühendislik ölçmeleri, lazer tarama teknolojisi, dijital kadastro ve tapu veri tabanları, imar uygulamaları, dijital harita üretimi ve afet bilgi sistemleri alanlarında çalışmalar yürütmektedir.

Jeoloji Mühendisliği

Yerkürenin başlangıcından günümüze kadar geçirdiği yapısal değişmeleri, yer kabuğunun yüzeyinin ve altının bugünkü durumunu inceleyen, yerleşim alanlarının ve her türlü mühendislik yapılarının yer seçimi çalışmalarının yürütülmesiyle ilgili eğitim verilen mühendislik dalıdır.

Mühendislik: Kimya Mühendisliği

Kimya mühendisliği, kimya, matematik, fizik, biyoloji, mikrobiyoloji, biyokimya,ve ekonomi bilimlerini, hammaddelerin ya da kimyasalların daha kullanışlı ya da değerli formlara dönüştürüldüğü proseslere uygulayan mhendislik dalıdır. Kimya mühendislerinin çalışma alanı nano teknolojinin ve nano materyallerin laboratuvarda kullanımından, kimyasalları, hammaddeleri, canlı hücreleri, mikroorganizmaları ve enerjiyi kullanışlı yapılar ve ürünlere dönüştüren büyük ölçekli endüstriyel işlemlere kadar değişebilir.

Mühendislik: Mekatronik Mühendisliği

Mekatronik kelime anlamıyla makine ve elektronik kelimelerinin birleşimiyle oluşturulmuş yeni bir terimdir. Mekatronik mühendisliği; kontrol otomasyon mühendisliği, makine mühendisliği, yazılım mühendisliği, elektrik elektronik mühendisliği dallarının kesişiminden oluşan yeni bir mhendislik dalıdır. İlgi alanları genellikle sanayide bulunan robotik cihazlardır.

Polimer Mühendisliği

Plastik ve kauçukların üretim yöntemleri ile kimyasal ve fiziksel özelliklerini inceleyen, kimyasal yapıları ile mekanik özellikleri arasındaki ilişkiyi araştıran, plastik ve kauçuk malzemelerin tasarımı, üretimi, geliştirilmesi, işlenmesi ve uygulama alanlarının belirlenmesi işlemini yapan mühendislik koludur.

Mühendislik: Uzay Mühendisliği

Uzay Mühendisliği, dünya çevresindeki hava-uzaydan ekonomik, bilimsel ve teknolojik amaçlı hizmet ve ürün sağlamayı amaçlayan bir mühendislik dalıdır. Uzay mühendisleri sivil ve askeri kuruluşlarda, dünya çevresinde yörüngeye konacak insanlı ve insansız hava-uzay araçlarını ve bunları yörüngeye koyacak roketleri tasarlayan ve inşa eden, görev ve yol planlarını hesaplayan, sürekli kontrol ederek, görevlerini yerine getirmelerini sağlayan mühendislerdir. Ayrıca, hava-uzay araçlarında yapılacak bilimsel ve teknolojik amaçlı deneylerin gerçekleştirilmesinde de görev alırlar.

Ziraat Mühendisliği

Bitkisel üretim, hayvansal üretim yanında tarımsal biyoteknoloji, tarım makineları, kültürteknik, toprak bilimi ve bitki besleme, tarım ekonomisi, tarım ürünleri teknolojisi, bitki koruma, peyzaj mimarlığı ve biyogaz enerji üretimi alanlarında uğraş veren mühendislik dalıdır.

Gıda Mühendisliği

Gıda ham maddelerinin besin değerini kaybetmeden standartlara uygun olarak verimli bir şekilde işlenmesini, korunmasını ve depolanmasını planlayan, uygulamasını yürüten ve yeni sistemleri geliştiren kişi Gıda Mühendisi olarak adlandırılır. Gıda sektörü hiçbir zaman önemini kaybetmeyeceğinden dolayı bölüm mezunları için iş imkanları her zaman yüksek olacaktır.

Çevre Mühendisliği

Doğal kaynakların kullanımı ve insan sağlığına uygun çevre koşullarının yaratılması ile ilgili mühendislik dalıdır. Diğer mühendislik dallarından farklı olarak, doğanın kaynaklarını tüketmeyi değil, doğaya sahip olduklarını geri vermeye çalışan bir mühendislik dalıdır. Mühendislik fakültelerinin ilgili bölümünden mezun olan çevre mühendisi; doğal kaynakların en verimli şekilde kullanılması, doğal çevrenin korunması ve insan sağlığına uygun biçimde geliştirilmesi konularında çalışmalar yapan kişidir.

Not: Görseller temsilidir ve burada yer almayan birçok mühendislik dalı mevcuttur.

Mühendislik Yazısı | Kaynakça:

1.  “Journal of the British Nuclear Energy Society – Google Books”. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2014.
2.  “web.archive.org” (PDF). 13 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2014.
3. Wikipedia

Muhammet Talha Salman 

Esen Kalın…