Çağın gereksinimlerini karşılamak amacıyla değişen ve gelişen mimari, günümüzde geniş açıklıklı yapı tasarımına yöneliyor. Yeni mimari yaklaşımın gereksinimlerini karşılamakta zorlanan klasik betonun yerine geliştirilen öngerilmeli beton kullanımı da gitgide yaygınlaşıyor.
Klasik betonarmenin yetersiz kaldığı noktalarda yapılan iyileştirmelerle elde edilen öngerilmeli beton, modern mühendisliğin önemli gelişmelerinden biri olarak kabul ediliyor. Bu işlem için eğer bir tanım yapacak olursak şu şekilde açıklayabiliriz: Çeliğe yapay olarak verilen gerilmenin aderans ile betona iletilip kesitte oluşacak çekme gerilmelerinin yok edilmesi işlemidir. Bu işlem sırasında yüksek dayanımlı beton ile yüksek dayanımlı, haddelenmiş, yüksek elastik sınıra sahip çelik donatı kullanılmaktadır.
Betonda yapay olarak oluşturulan basınç gerilmeleri, işletme sonucunda oluşacak çekme gerilmelerinin yok edilmesine neden olur. Çelik ise sünektir ve öngerilme ile oluşan yüksek gerilme altında çalışabilme özelliğine sahiptir. Öngerilme işlemi ile çeliğe yüklenen yüksek enerji, elemanın alt kısmında sıkışma olmasına neden olur ve hafif bir ters sehim oluşturur. Bu işlemle betonun çekme dayanımının düşük olmasından dolayı oluşan zafiyet giderilmiş olur. Ayrıca kiriş uzunluğu boyunca yukarı yönde oluşan kuvvet, kirişe gelen yükleri karşılayacaktır.
Öngerilmeli beton elde etmek için aşağıdaki 2 yöntem kullanılmaktadır:
1.Öngerme Yöntemi
Bu yöntemde kalıp içerisine yerleştirilen öngerme halatları, hesaplanan kuvvetlere göre hidrolik kriko yardımıyla gerilirler. Daha sonra beton dökümü yapılır ve betonun prizini alması beklenir. Priz alma işlemi tamamlandıktan sonra halatlar kesilir. Gerilen halatlar kesildikten sonra oluşan geri dönme kuvveti aderans yoluyla betona basınç uygular.
2.Ardgerme Yöntemi
Ardgerme işleminin öngermeden farkı imalatı tamamlanmış elemana uygulanmasıdır. İmalatı tamamlanmış elemanların içerisinde bırakılan borulardan geçirilen öngerme halatları öngerme yöntemindeki gibi gerilir. Halatlar gerildikten sonra boruların içine şerbet enjekte edilir. Priz alma işlemi tamamlanınca halatlar kesilir ve aderans ile betona basınç uygulanmış olur.
Kaynak:
www.prefab.org.tr
degipark.gov.tr
