Tasarım Gözetimi ve Kontrolü Tebliği Yayımlandı (Güncelleme 09.05.2019)

TBDY 2018 ile birlikte “özel binalar mühendislik komisyonu” ve “özel binalar tasarım gözetmeni” kavramları hayatımıza girdi. Söz konusu yeni tanımlarla birlikte 11.01.2019 tarih 30652 sayılı Resmi Gazetede Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından “Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği Kapsamında Yapılacak Tasarım Gözetimi Ve Kontrolü Hizmetlerine Dair Tebliğ” yayımlandı.

Güncelleme: Söz konusu tebliğ 09.05.2019 tarih 30769 sayılı Resmi Gazede yayımlanan değişiklik ile güncellendi. İlgili değişikliğe buradan ulaşabilirsiniz.

TBDY 2018’in 1.3. Özel Konularda Tasarım Gözetimi ve Kontrolü maddesinde bahsedilen ve daha önceki deprem yönetmeliğinde bulunmayan bu kavram “özel uzmanlık gerektiren konularda projenin başlangıcından tamamlanmasına kadar olan tüm tasarım aşamalarında görev yapacak şekilde, ilgili alanda teorik ve mesleki bilgi ve deneyim sahibi inşaat mühendislerinden “tasarım gözetimi ve kontrolü” hizmeti alınmak zorundadır” şeklindedir. Söz konusu tebliğ de bu uygulamanın nasıl olacağı yönünde bilgiler vermektedir.

TBDY2018’e göre Tasarım Gözetimi ve Kontrolünün kapsamı nelerdir?

Bu Yönetmeliğin uygulanmasında aşağıda (a) ila (g)’de belirtilen konular 1.3.1’de tanımlanan “tasarım gözetimi ve kontrolü” hizmetine tabidir:

• Sahaya Özel Deprem Tehlikesi Analizleri (Madde 2.4.1)
• Zaman Tanım Alanında Deprem Yer Hareketlerinin Tanımlanması (Madde 2.5)
• Sahaya Özel Zemin Davranışı Analizleri (Madde 2.4.2 ve 16.5)
• Zaman Tanım Alanında Doğrusal Olmayan Hesap Yöntemi İle Deprem Hesabı (Madde 5.6.6 ve 5.7)
• Yüksek Bina Taşıyıcı Sistemlerinin Deprem Hesabı ve Tasarımı (Bölüm 13)
• Yalıtımlı Bina Taşıyıcı Sistemlerinin Deprem Hesabı ve Tasarımı (Bölüm 14)
• Zaman Tanım Alanında Doğrusal Olmayan Yapı Kazık-Zemin Etkileşimi Hesapları (Madde 16.10)

*İlgili bölüm ve maddelere TBDY 2018‘den ulaşabilirsiniz.

Özel Binalar Mühendislik Komisyonu Nedir?

Üyeleri Bakanlık tarafından görevlendirilen ve Türkiye Bina Deprem Yönetmeliğinde tanımlanan özel uzmanlık alanlarında belgelendirme iş ve işlemlerini yürüten komisyonu temsil eder.

Özel Binalar Tasarım Gözetmeni (tasarım gözetmeni) Kimdir?

Binaların deprem etkisi altında tasarımı konusunda ilgili alanda teorik ve mesleki bilgi ve deneyim sahibi inşaat mühendislerinden Bakanlıkça verilmiş Özel Binalar Tasarım Gözetmenliği Belgesini haiz inşaat mühendisini ifade eder.

Tasarım gözetmenliğine kabul şartları nelerdir? 

(1) Tasarım gözetimi ve kontrolü faaliyetinde bulunacak gerçek kişilerde aşağıdaki şartlar aranır:

a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıldan fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile Devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık, gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık yapma, yalan tanıklık ve yalan yere yemin suçlarından mahkûm olmamak.

b) Daha önce kendi isteği dışında tasarım gözetmenliği sicilinden çıkarılmamış olmak.

c) Disiplin yönünden meslekten veya memuriyetten çıkarılmamış ya da sanat icrasından veya mesleki faaliyetten sürekli olarak yasaklanmamış olmak.

ç) Tasarım gözetmeninin gerçek kişi olarak kendi adına olan iş deneyim belgesi ya da diplomasını sunarak başvurmuş olduğu veya ortağı olduğu tüzel kişiliğin söz konusu belgeleri kullanarak başvurmuş olduğu ihalelerden dolayı herhangi bir nedenle yasaklama almamış olmak.

(2) Daha önce yaptığı başvurusu mesleki olarak yeterli nitelikte bulunmadığı gerekçesiyle reddedilenler, bir yıl geçmedikçe tasarım gözetmenliği yapmak için yeniden başvuruda bulunamazlar.

(3) Tasarım gözetmenliği belgesi aşağıdaki şartları haiz olup bunları belgelendiren inşaat mühendislerine verilir:

a) Mesleğinde fiilen en az beş yıldan beri çalışıyor olmak.

b) Tasarım gözetmenliği uzmanlık alanlarına göre Ek-2’de belirlenen yeterlilik koşullarını taşımak.

(4) Mesleki deneyim ve çalışma süreleri, çalışılan kuruluşlardan alınan ve çalışma alanı ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca onaylanan belge ile belgelendirilir. Ayrıca, özel kuruluşlarda yapılan çalışmaları teyit etmek üzere ilgili Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan belgeler ibraz edilir.

Tasarım Gözetmenlerinin Uzmanlık Alanları Nelerdir?

Tasarım gözetmenliği sınırları nelerdir?

Tebliğin 7. maddesinin e) bendinde  “TGUA-4 ve TGUA-5 uzmanlık alanlarında tasarım gözetmenlerinin aynı anda hizmet verebilecekleri iş sayısı beşi, toplam inşaat alanı 360.000 m2’yi geçemez. Tek bir iş üstlenilmesi halinde üst sınır uygulanmaz. Üst sınırın hesaplanmasında inşaat alanı, hizmetin ilişkili olduğu kısımla sınırlıdır.”

Tasarım gözetmeni hizmet bedeli nasıl hesaplanır?

Tebliğin 7. maddesinin g) bendinde “Hizmet bedelinin, yapı denetim birim maliyetleri kullanılarak hizmete esas yapının yaklaşık maliyeti üzerinden ve her bir uzmanlık konusu için ayrı ayrı hesaplanması esastır. TGUA-4 ve TGUA-5 uzmanlık alanlarında toplam hizmet bedeli, toplam inşaat alanı 10.000 m2’ye kadar olan binalarda yapının yaklaşık maliyetinin %0,10’undan;  40.000 m2’yi geçenlerde ise %0,06’sından az olamaz. Ara değerler için doğrusal enterpolasyon uygulanır. TGUA-2b, 3a ve 3b alanlarında bu oranların yarısı, diğerlerinde dörtte biri uygulanır.” denilmektedir.

Tasarım gözetmenliğine başvuru, seçilme usulü ve sicile kayıt şartları nelerdir?

MADDE 6 – (1) Tasarım gözetmenliği belgesi başvurusu, Bakanlığa ilgili belgeler eklenmek suretiyle yazılı olarak yapılır. Başvurularda Bakanlık internet sitesinde duyurulan belgeler ile başvuruya özel gerekli görülen diğer belgeler istenir.

(2) Başvuru dilekçesine eklenmesi zorunlu belgelerin eksik olması hâlinde, başvuru sahibine belgeleri tamamlaması için on beş gün süre verilir. Eksik belgelerin tamamlanmaması hâlinde başvuru belgeleri Bakanlıkça iade edilir. Başvurusu bu şekilde reddedilenler otuz gün süreyle tekrar başvuruda bulunamazlar.

(3) Başvurular, Özel Binalar Mühendislik Komisyonu tarafından değerlendirilir. Komisyon karar verirken sicile kayıt bakımından öncelikle başvuranın 5 inci maddedeki şartları taşıyıp taşımadığını değerlendirir ve şartları taşıyanlar arasından başvuranın mesleki deneyimini, yayınlarını, eğitimlerini ve uzmanlığını gösteren belgeleri dikkate alarak liyakatli olanları seçer.

(4) Tasarım gözetmenliği belgesi başvuruları Ek-1’de belirtilen konular için ayrı ayrı yapılır. Ancak birden fazla konu için yapılan başvurularda konuya özel belgeler dışındaki ortak nitelikteki diğer belgeler tekrar istenmez.

(5) Tasarım gözetmenliği belgesi alabilmek için adayın, Ek-2’de belirtilen kriterlere göre Komisyon üyelerince yapılacak değerlendirme sonrası en az altmış (60) puan alması gerekir.

(6) Tasarım gözetmenliğine kabul edilenler, sicile beş yıl için kaydedilir. Bu sürenin sonunda yenilenmeyen belgenin kullanımına izin verilmez. Yenileme işlemlerinde başvuranın sicil bilgileri dikkate alınır; ancak, tekrar puanlama yapılmaz. Bunlardan 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen hususlara ilişkin güncel beyan istenir.

(7) Tasarım gözetmenliği siciline kayıtlı kişilerin ad ve soyadları, uzmanlık alanları ve unvanları gösterilmek suretiyle liste oluşturulur. Liste aleni olup, herkesin erişimine açıktır. Bakanlık tasarım gözetmenliği belgesi sahiplerinin bilgilerini internet sitesinde yayımlar.

(8) Tasarım gözetmenliği sicilinde, gözetmenin görev aldığı işler ve hazırlamış olduğu raporlar tutulur. Bu siciller, Komisyon üyelerinin erişimine açılır.

Tasarım gözetmeninin çalıştırılması ve hizmetin yürütülmesi

MADDE 7 – (1) Proje tasarım gözetimi ve kontrolü hizmeti için tasarım gözetmeninden hizmet alımında aşağıdaki süreç takip edilir:

a) Yapı sahibi, proje müellifinin çalışmaya başlaması ile birlikte Esaslarda belirlenen konular için listede kayıtlı tasarım gözetmeni/gözetmenlerinden hizmet satın alır. Tasarım gözetimi ve kontrolü hizmeti; yapı sahibi ile tasarım gözetmeni/gözetmenleri arasında, Ek-5’e uygun olarak akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütülür. Hizmet sözleşmesinin yapı sahibince feshi halinde, yeni görevlendirilecek tasarım gözetmeni, yapı sahibinin başvurusu üzerine bu defa listeye kayıtlı tasarım gözetmenleri arasından uzmanlık alanı ve üstlendikleri iş miktarı dikkate alınarak elektronik ortamda belirlenir.

b) Tasarım gözetmenliğinin bir özel hukuk tüzel kişiliği tarafından üstlenilebilmesi için; tüzel kişiliğin toplam en az %51 hissesine Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği üyesi tasarım ve yapı sektörüyle ilgili ortakların sahip olması, tasarım gözetmenlerinden en az birinin hisse oranının %20’nin altında olmaması, tüm ortakların hisselerinin %20 oranının altında olması durumunda ise tasarım gözetmeninin, ortaklık payının en yüksek hisse sahibinden az olmaması ve ayrıca Esaslar kapsamındaki işlere münhasır tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili olması şarttır. Bu şekilde çalışan bir gözetmen gerçek kişi olarak tasarım gözetimi hizmeti veremez.

c) İşin mahiyetine göre farklı konularda olmak üzere birden fazla tasarım gözetmeni görevlendirilebilir. Yüksek binaların ve yalıtımlı binaların tasarım gözetimi Ek-3’e uygun olarak asgari iki gözetmenlik alanından oluşturulan bir gözetmenler heyeti tarafından yapılır.

ç) Yapılan sözleşmenin bir sureti yapı sahibince Ek-6 Form-1’e uygun bildirimle ilgili idareye ve proje müellifine verilir.

d) Tasarım gözetmeni, sözleşmenin imzalanmasını takiben beş işgünü içerisinde aldığı işi Bakanlıkça tutulan sicile kaydeder. İş süresince tasarım gözetimi sonucu kendisinin düzenlemiş olduğu raporları, imzalamış olduğu proje, rapor, hesap, tutanak ve benzeri belgeleri her bir safha sonunda, Bakanlıkça belirlenen formatta, tutulan siciline kaydeder. Hizmetin bitiminde ise Ek-6 Form-2’ye uygun iş bitirme tutanağını sicile işler.

e) TGUA-4 ve TGUA-5 uzmanlık alanlarında tasarım gözetmenlerinin aynı anda hizmet verebilecekleri iş sayısı beşi, toplam inşaat alanı 360.000 m2’yi geçemez. Tek bir iş üstlenilmesi halinde üst sınır uygulanmaz. Üst sınırın hesaplanmasında inşaat alanı, hizmetin ilişkili olduğu kısımla sınırlıdır.

f) Hizmet sözleşmesinde; taahhüt edilen hizmetin konusu, süresi, safhaları, yeri, yapının alanı ve hizmet bedeli yer alır.

g) Hizmet bedelinin, yapı denetim birim maliyetleri kullanılarak hizmete esas yapının yaklaşık maliyeti üzerinden ve her bir uzmanlık konusu için ayrı ayrı hesaplanması esastır. TGUA-4 ve TGUA-5 uzmanlık alanlarında toplam hizmet bedeli, toplam inşaat alanı 10.000 m2’ye kadar olan binalarda yapının yaklaşık maliyetinin %0,10’undan;  40.000 m2’yi geçenlerde ise %0,06’sından az olamaz. Ara değerler için doğrusal enterpolasyon uygulanır. TGUA-2b, 3a ve 3b alanlarında bu oranların yarısı, diğerlerinde dörtte biri uygulanır.

ğ) Tasarım gözetmeni, tasarımın gözetimi ve kontrolüne ilişkin belgeleri düzenlemek, bunları sicile kaydetmek ve işleri yapmakla, proje safhalarında belirtilen ücretin tümünü hak eder.

(2) 3/8/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanununun 26 ncı maddesi kapsamındaki devletin güvenlik ve emniyeti ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin harekât ve savunması bakımından gizlilik arz eden yapılar için bu kamu kurum ve kuruluşlarınca, sicile kayıt veya herhangi bir bildirim yükümlülüğü olmaksızın tasarım gözetmenliği hizmeti temin edilebilir.

Özel binalar mühendislik komisyonu ve görevleri nelerdir?

MADDE 14 – (1) Bu Tebliğin uygulanması ile ilgili iş ve işlemlerin yürütülmesini sağlamak üzere, Bakanlık merkezinde özel binalar mühendislik komisyonu kurulur.

(2) Komisyon, konu ile ilgili Bakanlık personeli arasından, biri yönetici düzeyinde olmak üzere Bakanlıkça görevlendirilecek iki; Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığından bir;  deprem mühendisliği alanında bilimsel ve uygulamalı araştırma, yüksek lisans ve doktora seviyesinde eğitim ve öğretim yapan üniversitelerde en az doçentlik kadrosunda olmak üzere asgari yedi yıl görev yapan, bu Tebliğ konusu alanlarda araştırma, uygulama, eğitim ve danışmanlık tecrübesi ile temayüz etmiş ve tasarım gözetmenliği koşullarını sağlayabilen iki adet üye olmak üzere toplam beş inşaat mühendisi üyeden oluşur.

(3) Komisyon üyelerinin binaların deprem etkisi altında performansa göre tasarımı konusunda birikim ve deneyim sahibi olması ve mesleğinde fiilen en az on iki yıldan beri çalışıyor olması gerekir.

(4) Bakanlıkça iki yılda bir Ocak ayında Komisyon üyelikleri yenilenir. Yeni üyeler görevlendirilinceye kadar mevcut üyeler görevine devam eder. Görev süresi dolan üye tekrar görevlendirilebilir.

(5) Komisyon, Bakanlıkça uygun görülen birimin bünyesinde ilgili mevzuat çerçevesinde faaliyetlerini yürütür.

(6) Komisyon toplantılarına başka bir mahalden gelerek katılan akademik üyelerin gündelik, yol gideri, konaklama ve diğer zorunlu giderleri, 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre ödenir.

(7) Komisyon üyeleri;

a) Üyelikleri süresince bu Tebliğ kapsamındaki işlerle ilgili doğrudan veya dolaylı olarak kendisine gelen uzman görüşü, danışmanlık, hakemlik ya da buna benzer bir görevi kabul edemez; doğrudan veya dolaylı şekilde tasarım gözetimi ve kontrolü hizmeti veremez, bu hizmeti gerektiren işlerin yapımını, tasarımını veya denetimini üstlenemez.

b) Yakınları veya iş ilişkisinin bulunduğu kişilerin başvurusunun görüşüldüğü toplantılara katılamaz, oy kullanamaz.

c) Görev, unvan ve yetkilerini kullanarak kendisi, yakınları veya üçüncü kişiler lehine menfaat sağlayamaz, hediye alamaz ve aracılıkta bulunamaz.

ç) Görevi sebebiyle kendisine tevdi edilen bilgi ve belgelerin veya öğrendiği sırların gizliliğini sağlamakla yükümlüdür. Bu yükümlülük, görevi sona erdikten sonra da devam eder.

Yukarıda yazılanlar yönetmeliğin tüm maddelerini kapsamamaktadır. Bu sebeple daha detaylı bir inceleme için buraya tıklayın ardından “Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği Kapsamında Yapılacak Tasarım Gözetimi ve Kontrolü Hizmetlerine Dair Tebliğ” bağlantısına tıklayın. Yönetmeliğin en altındaki ekler bölümünü de incelemeyi unutmayın.

Kaynak: Sanalsantiye.com