• Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Reklam
  • Mobil Uygulamalarımız
  • Şikayet/İletişim
  • İndirimli Eğitimler
  • Giriş
  • Kaydol
Sanal Şantiye
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Fiyatlar
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Fiyatlar
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
Sanal Şantiye
Anasayfa Makaleler

Tarihi Yapıların Zeminlerinde Meydana Gelen Deformasyonlar Üzerine Bir İnceleme

İnş. Müh. Ülkücan Sütbaş - İnş. Müh. Ülkücan Sütbaş
23 Aralık 2021
Kategori: Makaleler, Mühendislik Harikaları
Süre:4 dakika
0
64
PAYLAŞIM
640
OKUNMA
Facebookta PaylaşTwitterda PaylaşWhatsApp'da Paylaş

Giriş

Yapılar; ilk çağlardan beri insanların çeşitli ihtiyaçlarına hitap eden mekânlardır. İnsanlar barınmak için evleri, bir yere erişim sağlamak için yolları ve köprüleri kullanmıştır. Zaman geçtikçe hastane, ibadet alanları ve okullar inşa etmişlerdir. Bu bağlamda tarihi yapılar kültürlerin görsel temsilcileridir. Nitekim Victor Hugo “Bakmasını bilenler, bir yüzyılın ruhunu ve bir kralın yüz ifadesini bir kapının tokmağında bile fark edebilirler.” diyerek tarihi yapıların önemini vurgulamıştır.

Tarihi Yapıların Zeminlerinde Meydana Gelen Deformasyonlar Üzerine Bir İnceleme
Şekil 1: Tarihi Akdamar Kilisesi / Myararat83 at Turkish Wikipedia, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0>, via Wikimedia Commons

Sorunlara çözüm bulmak için sorunun kökünün neye dayandığını bulmak sorunun yinelenmemesi açısından önem arz etmektedir. Yapılan çalışmalarla, meydana gelen deformasyon ve bozulmalar kaynaklarına göre alt başlıklara ayrılmıştır.

Tarihi yapılar, yığma yapı tekniğiyle inşa edilmiş yapılardır. İskelet sistemleri bulunmadığı için tüm duvarlar taşıyıcı perde görevini üstlenir. Yapı ağırlıkları fazla olduğu için basınç gerilmelerine karşı mukavemet gösterseler de genellikle çekme gerilmelerini karşılamakta zorlanırlar. Tüm bunlardan dolayı aktif fay hatları üzerinde bulunan ülkemizde, deprem gibi yatay kuvvetlerden kaynaklı deformasyonlar oluşabilmektedir.

İklimden kaynaklı yağış rejimi düzensiz bölgelerde sel taş kemerlerde ciddi hasarlara yol açmaktadır. Zeminde meydana gelen oturma hasarları tüm sistemi etkileyerek çatlaklara neden olabilmektedir. Asit yağmurlarına ve rutubete bağlı bozulmalar hatta parça kopmasına varabilen etkiler gözlemlenmiştir.

Tüm bu etkilerin yanında insanlardan kaynaklanan hatalı onarımlar, savaşlar ve yangınlar, tarihi yapıların deformasyon ve bozulmalarına neden olmaktadır. Bu yazıda, zeminden kaynaklanan deformasyon ve bozulmalar literatür taramaları ışığında ayrıntılı bir şekilde incelenecektir.

Zeminden Kaynaklanan Deformasyon ve Bozulmalar

Tarihi yapılarda görülen zemin kaynaklı hasarları altı grupta toplarsak, bunlar; oturmalar, ayrışmalar, kabarma ve şişme, parça kopması, çatlaklar ve kaymalardır (Köseoğlu, 1896).

İlginiziÇekebilir

Dünya Genelinde En Popüler Köprüler

Depremden Bir Süre Önce Dökülen Betonun Durumu

K.Maraş Depremi Özelinde, Deprem Tehlike Haritalarında Verilen İvme Değerleri, Olması Gerekenden Daha mı Küçük?

6 Şubat 2023 Tarihli K.Maraş Depreminin TBDY 2018’de Tanımlı Depremlerle Kıyaslanması

Gerek ayrışma gerekse kabarma, şişme şeklinde ortaya çıkan hasarların nedeni yapı malzemesinde meydana gelen fiziksel ve kimyasal reaksiyonlardır. Örneğin ayrışmaya neden olacak kimyasal etki, dış ortamdan kaynaklanan sülfat etkisi olabilir iken fiziksel etki ise donma çözülme olabilmektedir (Namlı, 2001).

Parça kopmasına neden olan etkiler incelenirken hasara sebep olabilecek atmosfer etkisi, iç sıcaklık yükselmesi, kimyasal reaksiyonlar gibi faktörlerin yanı sıra deprem ve benzeri şok dalgalarının da etkisi üzerine düşünülmelidir (Namlı, 2001).

Zeminden kaynaklanan çatlaklar genellikle oturmalar sonucunda meydana gelmektedir. Temel oturmalarının başlıca nedenleri; yer altı su seviyesinin değişmesi, taşıyıcı sistemde yapılan değişiklikler, yapı çevresinde yapılan kazı çalışmaları, yetersiz drenaj yapılması, yapı kazıklarının çürümesi, deprem ve çevresel (trafik v.s.) etkiler olarak sayılabilir.

Yer Altı Su Seviyesinin Değişmesi

Yer altı su seviyesinin alçalması sonucunda boşluk suyu basıncı düşer. Dolayısıyla su içinde yüzen zemin tanelerinin ağırlığı artar ve alttaki zemine ilave yükler binmesiyle yeniden oturmalar başlar. Yer altı su seviyesinin düşmesi sonucunda zeminin kurumasına bağlı olarak rötre çatlakları da oluşabilmektedir. Yer altı su seviyesinin yükselmesiyle zeminin doygun hâle geçmesiyle taşıma gücü azalır. Bundan dolayı meydana gelen oturmalar belirli bir sınırı aştığında deformasyonlara neden olabilmektedir.

Tarihi Yapıların Zeminlerinde Meydana Gelen Deformasyonlar Üzerine Bir İnceleme
Şekil 2: Lorsferd Köprüsü

Taşıyıcı Sistemde Meydana Gelen Yük Değişimleri

Taşıyıcı sistemde meydana gelen değişimler, yük sisteminin değişmesine ve temelin farklı biçimlerde zorlanmasına neden olabilmektedir. Akarsu yatağının yön değiştirmesi sonucunda köprülerin temellerinde oyulmalar oluşmaktadır. Bu oyulmaların büyümesi neticesinde köprülerde bazı oturmalar meydana gelmektedir. Bu oturmalar çatlaklara ve kırılmalara sebep olabilmektedir (Ural vd, 2007).

 

Tarihi Yapıların Zeminlerinde Meydana Gelen Deformasyonlar Üzerine Bir İnceleme
Şekil 3: Köprüde Zemin Hasarları

Kazıkların Çürümesi

Tarihi yapı temellerinde ahşap kazık kullanımı görülmektedir. Ahşap kazıklar havayla temas ettikleri zaman çürümeye uğrayabilirler. Çürüme sonucunda zeminde oturmalar meydana gelebilir.

Yapı Çevresine Yapılan Kazılar

Yapı çevresinde farklı amaçlar için yapılan kazılar heyelan ve kaymalara neden olabilmektedir. Oluşan boşluklar, temel ve zeminin dengesini bozacağı için deformasyonlara sebep olabilmektedir.

Sıvılaşma

Sıvılaşma, zeminin deprem dalgaları gibi dinamik dalgaların şok etkisiyle zeminin mukavemetini geçici olarak kaybetmesidir. Kumlu-siltli zeminlerde görülür. Tarihi yapılarda hasara neden olabilmektedir.

Sonuç

Bu yazıda deformasyon ve bozulmanın zemin kaynaklı nedenleri incelenmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda tarihi yapıların hasarları hangi nedenle olursa olsun doğru malzeme ve teknikle güçlendirmesinin önemi bir kez daha anlaşılmıştır. Ancak burada mühendisin önce yapıdaki hasarın kaynağını bilmesi gerekir.

Ülkemizde koruma kurullarında inşaat mühendisi bulunmamaktadır. Yüzyıllara meydan okuyan yapılarda sanatın korunması kadar yapının ayakta kalması da büyük önem arz eder. Burada sorumluluk inşaat mühendislerine düşmektedir. Her alanda olduğu gibi tarihi yapılar konusunda da mesleğimize sahip çıkmalıyız.

Kaynaklar / References

  • HUGO, Victor. Notre Dame’ın Kamburu. İş Bankası Kültür Yayınları. 2019. XII. Basım. İstanbul. Sayfa 144.
  • NAMLI, Mücahit. Tarihi yapıların temel sistemleri ve temel takviyesi yöntemleri. 2001. PhD Thesis. Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • YANIK, Yusuf; TÜRKER, Temel; ÇORUHLU, Berna. TARİHİ TAŞ KEMER KÖPRÜLERDE HASAR NEDENLERİ VE ONARIM TEKNİKLERİ.
  • URAL, A.; ORUÇ, Ş.; DOĞANGÜN, A. Doğu Karadeniz Bölgesi’ndeki Tarihi Kemer Köprülerin Onarım ve Güçlendirme Çalışmaları. Yapı Dünyası Dergisi, 2007, 132: 48-53.
  • MAHREBEL, Hasan Ali. Tarihi Yapılarda Taşıyıcı Sistem Özellikleri, Hasarlar, Onarım ve Güçlendirme Teknikleri. 2006. PhD Thesis. Fen Bilimleri Enstitüsü.
Etiketler: deformasyontarihi yapılarTarihi Yapıların Zeminlerinde Meydana Gelen Deformasyonlarzemin deformasyonu
Paylaş26Tweet16Gönder
Önceki İçerik

Tünel Nedir? | Tünel Çeşitleri | Tünelcilikte Delme ve Patlatma

Sonraki İçerik

Metilen Mavisi Deneyi | İnce Agregada Kil Miktarının Belirlenmesi

İnş. Müh. Ülkücan Sütbaş

İnş. Müh. Ülkücan Sütbaş

İnşaat Mühendisi / Yüksek Lisans Öğrencisi

Sonraki İçerik
Metilen Mavisi Deneyi İnce Agregada Kil Miktarının Belirlenmesi

Metilen Mavisi Deneyi | İnce Agregada Kil Miktarının Belirlenmesi

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Güncel Fiyatlar

  • Fiyatlar

2023 Güncel Demir Fiyatları – Donatı Çeliği Fiyatları

2023 Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Yayımlandı

2023 Çimento Fiyatları – Güncel Çimento Fiyatları

2023 Birim Fiyatları – Tüm Bakanlıklar | Güncel Listeler

2023 Yılı Birim Fiyatları – Çevre, Şehircilik Ve İklim Değişikliği Bakanlığı

2023 Güncel Gazbeton Fiyatları – Güncel Ytong Fiyatları | 1 Palet Ytong Fiyatı – 1 Palet Gazbeton Fiyatı

Popüler İçerikler

  • Hazır Beton Fiyatları 2023 - İllere Göre Güncel Fiyatlar

    Hazır Beton Fiyatları 2023 – İllere Göre Güncel Fiyatlar

    21784 paylaşım
    Paylaş 8713 Tweet 5446
  • 2023 Çimento Fiyatları – Güncel Çimento Fiyatları

    7142 paylaşım
    Paylaş 2856 Tweet 1785
  • Radye Temel Nedir? | Radye Temel Hangi Durumlarda Uygulanır? | Radye Temel Nasıl Uygulanır?

    14186 paylaşım
    Paylaş 5673 Tweet 3546
  • 2023 AutoCAD Komutları ve Detaylı Olarak Tanımları

    7803 paylaşım
    Paylaş 3120 Tweet 1950
  • 2023 Yılı Kira Sözleşmesi Örneği (PDF) | Kira Sözleşmesinde Dikkat Edilecekler

    4470 paylaşım
    Paylaş 1784 Tweet 1115

Önemli İçerikler

İnşaat Mühendisliği Staj Defteri Örnekleri – 2022

Mühendislik Öğrencileri Laptop Alırken Nelere Dikkat Etmeli? | Tavsiye ve Öneriler

Kimler Şantiye Şefi Olabilir? – 2022

İnşaat Terimleri Sözlüğü | PDF Dökümanı | 2022

İnşaat Mühendisleri ve Mimarlar için En İyi Online Eğitimler

Son Yorumlar

  • Teknik Çizim Nedir? | Kurallarına Uygun Mimari Proje Çizimi için Dilara
  • Yeni Mezun İnşaat Mühendislerine Proje Sınırlamaları Getiriliyor | İşte Kurallar!!! için Kemal
  • Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nde Tecrübe ve Yapı Güvenliği ile İlgili Maddeler İçeren Yönetmelik Yayımlandı için Osman Pekşen
  • Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği’nde Tecrübe ve Yapı Güvenliği ile İlgili Maddeler İçeren Yönetmelik Yayımlandı için Mustafa
  • TBDY 2018 Göre Örnek Bir Taşıma Gücü Kapasitesi Hesabı için esma

Sponsorlu İçerik



İnşaat Sektörünün Bilgi Kaynağı
Tavsiyeler
-Aykut ÖZDEMİR

Bizi Takip Edin

Sorular

  • Türkiyedeki İnşaat Mühendisi Geleceği
  • Kolon çatlağı
  • Kolona mobilya sabitlemek için delik delinir mi? Sonra telafisi olur mu?
  • Bir kolondan kaçtane karot alınırsa zarar verir
  • Karot alınmasının yapıya zararı

Abone ol

Sanal Şantiyeye abone olmak ve e-posta ile bildirimler almak için e-posta adresinizi girin.

Diğer 15.888 aboneye katılın

Yasal Uyarı

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde Ek-4 “…hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister.” hükmü uyarınca telif hakkı ihlali olduğunu düşündüğünüz yazı/resim/video vb. içerikleri bize bildirmeniz durumunda 3 gün içinde gerekli işlem yapılarak ilgili içerik kaldırılacaktır.

  • Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Yazarlık
  • Kullanım Koşulları
  • Gizlilik Politikası
  • Reklam
  • Şikayet/İletişim
  • Site Haritası

©2009-2022 Sanal Şantiye

Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Fiyatlar
    • Konu Dışı
    • Teknoloji
    • Sponsorlu İçerik
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Yapı Malzemeleri
      • Ulaştırma
      • Mekanik
      • Hidrolik
      • Geoteknik
      • Yapı İşletmesi
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Deprem
    • İnşaat Programları
    • Kişisel Gelişim
    • Kitaplar
    • Staj
    • Makaleler
    • Şantiye
  • Kanun & Yönetmelikler
  • Testler
  • Video
  • Soru Cevap
  • Online Eğitimler
  • Ekibe Katıl
  • Hakkımızda
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol

©2009-2022 Sanal Şantiye

Hoşgeldin!

Hesabınıza giriş yapın

Şifremi Unuttum Kaydol

Yeni Hesap Oluştur

Kayıt olmak için formu doldurun

Tüm alanlar zorunludur Giriş

Şifrenizi geri alın

Şifrenizi yenilemek için e-posta adresinizi veya kullanıcı adınızı girin

Giriş
Bu web sitesi çerezleri kullanır. Bu web sitesini kullanmaya devam ederek, çerezlerin kullanılmasına izin vermiş olursunuz. Gizlilik politikamızı inceleyin.