• Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Reklam
  • Mobil Uygulamalarımız
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol
Sanal Şantiye
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2023/2 Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • 2023 Birim Fiyatları – Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2023/2 Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • 2023 Birim Fiyatları – Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
Sanal Şantiye
Anasayfa Kütüphane İnşaat Mühendisliği Geoteknik

Sıvılaşma Nedir? | Sıvılaşmayı Etkileyen Faktörler | Sıvılaşma Nasıl Önlenir?

Furkan Polat - Furkan Polat
24 Ağustos 2023
Kategori: Geoteknik, Diğer Notlar
Süre:6 dakika
A A
0
Sıvılaşma Nedir? | Sıvılaşmayı Etkileyen Faktörler | Sıvılaşma Nasıl Önlenir?

Sıvılaşma Nedir?

Kumların statik yükler altındaki konsolidasyonunun serbest drenaj olduğu kabul edilir. Yani, yük altında sıkışan zemindeki boşluk suyu kolaylıkla (hidrostatik basınç yapmadan) dışarı çıkar. Kum tanelerinin incelerek silt tane sınırına yaklaşması durumunda kumlar serbest drenajlı davranışlarını gösteremezler.

Deprem anında saniyelik sürelerde zemin suyu, zemin boşluklarından hızla uzaklaşamayarak zeminin boşluk suyu basıncını artırarak tanelerle sıvı ilişkisini koparır. Yani tanelerin sürtünmeyle taşıyacakları yük sıfıra düşer. Bu durumda taneler sıvı içinde yüzer konuma gelirler. Bu da temel altındaki zeminin mukavemetini sıfıra düşürüp, yapının zemine gömülmesine ya da yıkılmadan yan yatmasına neden olur ki, buna zemin sıvılaşması denir.

 

Sıvılaşma Nedir? | Sıvılaşmayı Etkileyen Faktörler | Sıvılaşma Nasıl Önlenir?

Sıvılaşmanın İlk Ortaya Çıkışı

Sıvılaşmayı ilk defa 1936 yılında, Casagrande kritik boşluk oranı ile açıklamıştır. Casagrande çalışmasında; Herhangi bir kum yatağının boşluk oranı, kritik boşluk oranından büyük ise, deprem sırasında hacmi azalır. Kum yatağı drenajsız ise, boşluk suyu basıncı yükselip sıvılaşma riski artar(sonuçlarını ortaya koymuştu).

1975 yılında Castro, 1979 yılında Seed; deprem büyüklük ve şiddeti, zemin türü ve yapısal özellikleri, sismik karakteristikleri ve diğer arazi özelliklerinin de sıvılaşma potansiyelinde etkili olduğunu ortaya koydular.

indir

Sıvılaşmayı Etkileyen Faktörler

  • Kumların sıkılık derecesi
  • Kumun tane çapının silt tane çapına yaklaşması ve kumun üniform taneli olması,
  • Taneleri bağlayıcı (çimento görevi üstlenen) bir etkinin hiç olmaması,
  • Taneleri bağlayıcı etkinin su etkisiyle ortamdan kolayca uzaklaşabilmesi,

1EE_deprem10

  • Yeraltı suyu derinliğinin yeryüzünden 0-10 m veya en fazla 20 m derinde olması,
  • Depremin büyüklüğü, süresi ve odak uzaklığı,
  • Kumun çökelip, konsolide olmuş olması,
  • Sıvılaşma daha çok; delta, akarsu, taşkın düzlükleri, alüvyal düzlükler, plaj sahaları, atık barajları ve ince tanelerin bulunduğu ortamlarda meydana gelmektedir.

Bir Zeminin Sıvılaşma Potansiyelini Nasıl Anlaşılır?

Sıvılaşma potansiyeli iki faktöre bağlıdır.

  1. Sıvılaşmaya yatkın zemin türlerinin bulunması (ince kum ve silt).
  2. Depremin süre ve şiddeti,

Geçmiş deprem sonuçlarından elde edilen bilgiler:

  • Deprem büyüklüğü-en uzak mesafe ilişkisi,
  • Sismik şiddet sıvılaşma ilişkisi,
  • Jeolojik ve jeomorfolojik özellikler- sıvılaşma ilişkisi.

Jeoteknik incelemeyle inşaat alanının sıvılaşma potansiyelinin belirlenmesi:

  • Sıvılaşma direncinin belirlenmesi için (arazi tabaka yapısı, tabakaları oluşturan zeminlerin sıvılaşma potansiyeli taşıyan türden olup olmadığını vb.) arazi ve laboratuvar deneylerinin yapılması (daha çok arazi deney sonuçları önem arz eder).
  • Bu amaçla SPT ve CPT deney sonuçlarından zeminin ince tane oranı belirlenir (Bu amaçla geliştirilmiş ampirik eğri ve bağıntılar vardır).
  • Deprem sırasında oluşan ve zemin tabakalarını etkileyen maksimum ve eşdeğer tekrarlı gerilmelerin belirlenmesi (Bunun için değişik bilim adamlarınca geliştirilmiş bağıntılardan yararlanılır).

Su Olmadan Sıvılaşma OLMAZ!

Zemin yüzeyinden aşağıya doğru 10-15 m arasında sıvılaşma analizi yapılır. Mesela etüt raporunda 30 m’de adam sıvılaşma analizi yapıyorsa ve burada sıvılaşma var diyorsa ‘hop ne oluyor ?’ diyebilmeliyiz. Bu etüt çalışmalarını yapan yerler aynı zamanda zemin iyileştirmesi de yapıyorsa böyle şeyler duymamız normal.

Her su olan yerde hemen iyileştirme olmaz. Ama o zemini iyileştirecekse de zemini tipine uygun bir yöntem seçmeliyiz. Mesela gidip ince malzemelerin sıvılaşma analizi için Spt deneyi yapmamalıyız. Arkadaşlar bizler taş gibi sapasağlam binalar yapabiliriz ama bina depremde yan yatacaksa ya da çökecekse bunun bir anlamı kalmaz. Durup bir düşünelim.

Evler, iş yerleri vs. yıkılıyor. Arkadaşlar bu hayat durur demek. Ölümler, açlık, evsizlik, dram, gözyaşı ve sayamayacağım bir çok şey demek. Bunların hepsi dikkate almadığımız sıvılaşma yüzünden oluyorsa bizler için vicdan azabı demek. 17 ağustos deprem kayıtlarına göre 285.211 ev, 42.902 iş yeri hasar gördü. Bunlar çok ciddi rakamlar. 7,5 büyüklüğünde 45 sn süren bu deprem çok acı sonuçlar doğurmuştur.

Hatta o kadar ki 52 ülke gerek acil yardım ekibi, gerekse araç, gereç ile tıbbi ve insani yardım malzemeleri göndermiştir. Sonuçlarını ağır ödedik ve ödemeye devam ediyoruz. Silkelenme vakti artık. Diğer ülkelerde mal kaybının bile yaşanmadığı deprem büyüklüklerinde bizim ülkemizde can kayıpları yaşanıyor.

1999 Gölcük Depremi ve Sıvılaşma

Bakın arkadaşlar 1999 Gölcük depreminden sonra zemin etütleri zorunlu hale gelmiştir. Ancak dışarıda etüt çalışmaları yapan yerlerin talep ettikleri fiyat aralığı insanı bir düşündürüyor. Gerçekten yapıyorlar mı? Okuldaki hocalarımın başına gelen bir olay bu düşüncemi pekiştirdi. Bu olayı sizlerle de paylaşmak isterim.

Hocalarımız okul ile ilgili bir iş için etüt çalışmaları yaptırmak istiyorlar. Bu yüzden A firmasına gidip fiyatı soruyorlar ardından B firmasına gidip fiyat soruyorlar. Ancak B firması A firmasının iki katı fiyat talep edince konuştukları kişiye A firmasının daha az istediğini söylüyorlar.

Bunun üzerine adam ‘gidip sondaj esnasında başlarında duracağınızı söyleyin’ diyor. Adamın dediğini gidip söyleyince fiyatı arttırıyorlar. Gördüğümüz gibi bizler işimizi doğru yapsak bile etrafımızda çakalların olduğunu unutmamalıyız. İşlerin başında durup dikkatli olalım. Ve lütfen yaşanan acılar tekrarlanmasın. İnsanlar deprem sırasında ölebilir. Ama bu ölümlerin suçlusu bizler olmayalım.

  1. kum
  2. su
  3. sarsıntı

Bu üç unsur aynı yerde ise sıvılaşma riski düşünülebilir. Bu üç unsurun tek başına olması bir şey ifade etmez. Unutulmaması gereken sıvılaşmanın bir ihtimal olduğudur. Yani bir risktir. Kesin olur yada olmaz diyemezsiniz. Zeminler yapısına göre belli büyüklükteki sarsıntılarda sıvılaşabilir. Yani sarsıntı büyüklüğü de sıvılaşma ile ilgilidir.

Sıvılaşma zemin taşıma gücünü sıfırlamaz. Belli oranda azaltabilir. Bazen sıfıra yakın hale bile getirebilir. Önemli olan sıvılaşma nedeniyle zeminde meydana gelen taşıma gücü kaybının bina gerilmelerini taşıyıp taşımamasıdır. Sıvılaşma ne kadar yapı temeline yakınsa risk o kadar fazladır.

Bina zemin basınç soğanını düşünün. Binanın hemen altında gerilme 1.0  biraz aşağıda 0.9 biraz altta 0.8  vb…. en altta o.1 ve belli yerde  0  ….Dolayısıyla binanın hemen altındaki zemin en fazla gerilmeye maruz kalan bölgedir. Burada taşıma gücü kaybının olmaması gerekir. Ancak daha alt kısımlarda gerilme düştüğünden nispeten taşıma gücü kayıpları tolere edilebilir. Dizaynlarda bu durum düşünülmelidir.

Sıvılaşma konusunda gözden kaçırılan bir hususta geçirgen tabakaların varlığıdır. Eğer kum ve su bir arada ise sarsıntı anında yan ve üst yüzeyler çakıllı yani geçirimli ise su sarsıntı anında buradan akar. Dolayısıyla sıvılaşmadan söz edilemez. Ancak her iki taraf geçirimsiz ise o takdirde çalkalanma esnasında daneler yükselir taşıma gücü azalır. Geçirimli tabaka varlığı bu anlamda önemlidir.

Yanlış bilinen  bir durumda sanki temel tipi seçilerek sıvılaşmanın önlenebileceğinin sanılmasıdır. Radye temel seçen biri sıvılaşmayı önlemek amacıyla radye seçtiğini söylemişti. Temel tipi sıvılaşmayı engellemez. Sıvılaşma bir zemin sorunudur. Eğer ortadan kaldırmak istiyorsanız zeminde çalışma yapmanız gerekir.

 

Etiketler: sıvılaşmasıvılaşma nedirzeminde sıvılaşma
Paylaş395Tweet247Gönder
Furkan Polat

Furkan Polat

Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü öğrencisi.

İlgili İçerik

Drenaj Nedir? | Drenaj Nasıl Yapılır? | Drenaj Çeşitleri

- Mehmet Toprak
Drenaj Nedir? | Drenaj Nasıl Yapılır? | Drenaj Çeşitleri

Drenaj Nedir? Hayatımızın kaynağı olan su, hayatımızı birçok konuda kolaylaştırdığı gibi bazı konularda da zorlaştırıyor, su her ne kadar yaşamımız...

Devamını oku

Kazı Destek Yapıları Yönetmeliği Tasarım El Kitabı Yayımlandı

- Sanal Şantiye
Kazı Destek Yapıları Yönetmeliği Tasarım El Kitabı Yayımlandı

Yapı İşleri Genel Müdürlüğü öncülüğünde hazırlanan, binaların inşası sürecinde can ve mal güvenliğini sağlamak amacıyla tasarlanan ve projelendirilen bina taşıyıcı...

Devamını oku

Su Muhtevası – Boşluk Oranı – Porozite – Doygunluk Derecesi – Rölatif Sıkılık

- İnş.Müh.Mustafa AKSU
Su Muhtevası – Boşluk Oranı – Porozite – Doygunluk Derecesi – Rölatif Sıkılık

Bu yazıda zeminleri tanımak için bilinmesi gereken önemli terimler olan; su muhtevası, porozite, boşluk oranı, doygunluk derecesi ve rölatif sıkılık...

Devamını oku

Radye Temel Nedir? | Radye Temel Hangi Durumlarda Uygulanır? | Radye Temel Nasıl Uygulanır?

- Uğur Gener
radye temel

Radye Temel Nedir? Radye temel veya radye jeneral temel kelime anlamı itibariyle “bir yapıyı yer sularının çalışmasına karşı koruyan kaplama"...

Devamını oku
Sonraki İçerik
3. Boğaz Köprüsünde selfie keyfi :)

3. Boğaz Köprüsünde selfie keyfi :)

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

En Çok Okunanlar

  • Hazır Beton Fiyatları 2023 - İllere Göre Güncel Fiyatlar

    Hazır Beton Fiyatları 2023 Eylül Ayı Güncel Fiyatlar

    19868 paylaşım
    Paylaş 7947 Tweet 4967
  • 2023 Çimento Fiyatları – Güncel Çimento Fiyatları

    6587 paylaşım
    Paylaş 2634 Tweet 1647
  • 2023 Yılı Kira Sözleşmesi Örneği (PDF) | Kira Sözleşmesinde Dikkat Edilecekler

    6293 paylaşım
    Paylaş 2497 Tweet 1561
  • Radye Temel Nedir? | Radye Temel Hangi Durumlarda Uygulanır? | Radye Temel Nasıl Uygulanır?

    10517 paylaşım
    Paylaş 4206 Tweet 2629
  • 2024 AutoCAD Komutları ve Detaylı Olarak Tanımları

    5828 paylaşım
    Paylaş 2330 Tweet 1457

E-posta ile abone ol

Sanal Şantiyeye abone olmak ve önemli içerikleri e-posta ile almak için kaydolun. (Spam yok, dileğin an çıkabilirsin)

Son Yorumlar

  • Uygunluk Raporu Alan Betonda Çatlak Skandalı! | Kaba İnşaata Yıkım Kararı Verildi için İbrahim Kepir
  • Köpük Beton Nedir? için İsmet Çabuk
  • Mühendislik Öğrencileri Laptop Alırken Nelere Dikkat Etmeli? | Tavsiye ve Öneriler için Halil
  • Hazır Beton Fiyatları 2023 Eylül Ayı Güncel Fiyatlar için Bekir
  • “Vasıflı İş Güvenliği Uzmanı Aranıyor!” için Wolfgang Krahn

Sponsorlu İçerik



İnşaat Sektörünün Bilgi Kaynağı
Tavsiyeler
-Aykut ÖZDEMİR

Bizi Takip Edin

Abone ol

Sanal Şantiyeye abone olmak ve e-posta ile bildirimler almak için e-posta adresinizi girin.

Diğer 699 aboneye katılın

Sorular

  • Betonarme döşemelerde donatı aralıkları için 250mm den büyük olamama şartı çok fazla değil mi ?
  • Kolonlarda boyuna donatı sayısı
  • Yapı Metrajı Ve Maliyeti ile ilgili kaynak
  • Türkiyedeki İnşaat Mühendisi Geleceği
  • Kolon çatlağı

Yasal Uyarı

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde Ek-4 “…hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister.” hükmü uyarınca telif hakkı ihlali olduğunu düşündüğünüz yazı/resim/video vb. içerikleri bize bildirmeniz durumunda 3 gün içinde gerekli işlem yapılarak ilgili içerik kaldırılacaktır.

  • Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Yazarlık
  • Kullanım Koşulları
  • Gizlilik Politikası
  • Reklam
  • Şikayet/İletişim
  • Site Haritası

©2009-2022 Sanal Şantiye

Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Konu Dışı
    • Teknoloji
    • Sponsorlu İçerik
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Yapı Malzemeleri
      • Ulaştırma
      • Mekanik
      • Hidrolik
      • Geoteknik
      • Yapı İşletmesi
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Deprem
    • İnşaat Programları
    • Kişisel Gelişim
    • Kitaplar
    • Staj
    • Makaleler
    • Şantiye
  • Kanun & Yönetmelikler
  • Güncel Malzeme Fiyatları
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Hazır Beton Fiyatları İllere Göre
    • Çimento Fiyatları
    • Güncel Gazbeton Fiyatları
    • 2023/2 Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • 2023 Birim Fiyatları – Tüm Bakanlıklar
  • Testler
  • Video
  • Soru Cevap
  • Yazarlar
  • Ekibe Katıl
  • Hakkımızda
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol

©2009-2022 Sanal Şantiye

Hoşgeldin!

Hesabınıza giriş yapın

Şifremi Unuttum Kaydol

Yeni Hesap Oluştur

Kayıt olmak için formu doldurun

Tüm alanlar zorunludur Giriş

Şifrenizi geri alın

Şifrenizi yenilemek için e-posta adresinizi veya kullanıcı adınızı girin

Giriş
Bu web sitesi çerezleri kullanır. Bu web sitesini kullanmaya devam ederek, çerezlerin kullanılmasına izin vermiş olursunuz. Gizlilik politikamızı inceleyin.