• Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Reklam
  • Mobil Uygulamalarımız
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol
Sanal Şantiye
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatları | Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatları | Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
Sanal Şantiye
Anasayfa Kütüphane Deprem

Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF)

Yük.İnş.Müh.Muhammed Demirkollu - Yük.İnş.Müh.Muhammed Demirkollu
2 Mart 2023 - Güncelleme 4 Mart 2023
Kategori: Deprem, Kütüphane
0

Deprem ile İlgili Kavramlar

Deprem ile ilgili kavramlar konusunu genel manada bu yazımızda toplayıp özetlemeye çalıştık. Deprem, depremin büyüklüğü ve şiddeti arasındaki farkları, deprem ile ile ilgili ölçüm değerlerini kısaca derledik.

  • Deprem: Yer kabuğunun içinde ani kaya kıvrılmaları (Fay Kırılmaları) ile açığa çıkan büyük bir enerjinin dalgalar halinde yayılması sonucu yer sarsılmasına deprem denir. Peki inşaat mühendisliği açısından deprem nedir diyecek olursak. Depremi sismik olarak tanımını yapmamız gerekir ki, yer kabuğunda beklenmedik bir anda ortaya çıkan enerjinin kendisine ait karakteristik özellikleri bulunan ( periyot(T) (1/frekans), büyüklük(magnitude) vs. ) sismik dalgalar aracılığıyla yer yüzünü sarsması, büyüklüğü oranında hareket ettirmeye çalışması olayıdır.
  • Fay: Yerkabuğunda yan yana duran iki blok arasındaki bağil hareket sonunda oluşmuş kırık yapısıdır.
  • Sismoloji: Depremlerle ilgilenen bilim dalı (deprembilim)
  • Sismolog: Depremler konusunda çalışan bilim adamı.
  • Sismometre: Yer hareketini algılayan ve sarkaç sistemine göre çalışan alet.
  • Sismograf: Sismometreler tarafından algılanan yer hareketini sinyal şekline dönüştürerek kağıt film veya bilgisayar ortamına aktaran aygıt.
  • Sismogram: Sismograflar tarafından kaydedilen yer hareketinin herhangi bir ortam üzerindeki sinyal görüntüsüdür.

deprem

Depremin Büyüklüğü ve Şiddeti Nedir?

Deprem ile ilgili kavramların başında depremin büyüklüğü akla geliyor. Depremin büyüklüğü, deprem sırasında oluşan sarsıntı ile sismograf tarafından ölçülür. Depremin büyüklüğü Richter ölçeğiyle ölçülür ve 1, 2,…,9 gibi normal sayılarla ifade edilir. Deprem şiddeti ise depremin oluşturduğu hasar incelenerek belirlenir. Mercalli ölçeği ile ölçülür ve I, II … Xll gibi roma rakamları ile ifade edilir. Richter ölçeğinde her 1 birimlik artış yer sarsıntısında10 katIık artışa denk gelir.

Örneğin; Richter ölçeğine göre 3 ve 8 şiddetindeki İki depremi kıyaslarsak, bu iki deprem arasındaki fark 8-3=5 olduğundan ve her 1 birimlik artış yer sarsıntısında 10 katlık artış oluşturduğundan, 5 tane 10’u yanyana yazıp çarparsak, 10.10.10.10.10 = 100.000 sonucunu buluruz. Buna göre, 8 şiddetinde deprem 3 şiddetindekine göre 100.000 kat daha fazla sarsıntı oluşturur.

Deprem Büyüklüğü Nedir?

Deprem, yerkabuğunun gerilme etkisi sonuncu, belirli bir derinlikte kırılması olarak kısaca tanımlanabilir. Depremin büyüklüğü ise kırılan yüzeyin büyüklüğünü ve dolayısıyla ortaya çıkan enerjinin düzeyini belirten bir ölçüdür. Örneğin M=2.0 büyüklüğünde bir deprem, yeryüzünün derinliklerinde yaklaşık bir futbol sahası büyüklüğünde bir kırığın meydana geldiğini gösterir. Büyüklük bir birim artarsa, yani 3.0 büyüklüğünde bir deprem oluşmuş ise, yaklaşık 10 futbol sahasına eşit bir alanın kırılmış olduğu anlaşılır.

Gerçekte, depremin büyüklüğü sadece kırılan yüzeyin alanı ile oranlı değildir. Büyüklüğü etkileyen iki etmen daha vardır: atim ve berklik (rijidite). Atim, kırılan yüzeyin iki tarafında kalan kayaçların birbirlerine göre bağıl olarak ne kadar yer değiştirdiğini belirtir. Berklik ise, kırılan kayaçların sertliğine bağlı bir parametredir. Ancak depremin meydana geldiği derinliklerde genelde berklik değeri hemen hemen hep aynıdır ve sabit kabul edilebilir. Atim değerinin ise genelde kırılan yüzeyin büyüklüğüne hep orantılı olduğu gözlenmiştir. Bu nedenle, büyüklüğün bilinmesi için sadece kırılan alanın yüzölçümünün tahmin edilmesi yeterli sayılabilir.

Deprem Büyüklüğü Nasıl Ölçülür?

Depremi oluşturan kirik genelde yer kabuğunun derinliklerindedir, ancak büyük depremlerde yer yüzeyine kadar ulaşır ve bizim fay kırığı dediğimiz yüzey kırıklarını oluşturur. Bir deprem olduğunda, derinlerde oluşan kırığı doğrudan gözle görmek mümkün olmadığından, onun yüzölçümünü dolaylı olarak tahmin etmek zorunda kalırız. Bir başka deyişle deprem kırığını kendisini görmesek de, onun ortaya çıkardığı etkileri inceleyerek büyüklüğü hakkında bir fikir edinebiliriz.

Buna örnek olarak, birisinin bir havuza tas attığını, ancak bizim taşın büyüklüğünü bilmediğimizi kabul edelim. Taşın havuza düşerken çıkardığı sesi dinleyerek veya havuzda oluşan dalgalanmaların boyutuna bakarak taşın küçük mü, yoksa büyük bir taş mı olduğunu tahmin edebiliriz. Depremin büyüklüğünü kestirmek de tamamen buna benzer bir süreçtir. Deprem de, yerkabuğu içerisinde havuzdaki suya benzer şekilde dalgalanmalar oluşturur.

Yerkabuğunda oluşan dalgalanmaları ölçmek için sismometre dediğimiz aygıtlar kullanılır. Hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, büyüklük hesaplanırken, depremin merkezinin doğru bir şekilde belirlenmiş olması esastır. Havuza atılan tas örneğine dönecek olursak, su üzerinde oluşan dalgaların genliği, kaynak noktasından uzaklaştıkça yavaş yavaş azalır. Bu nedenle, dalgalanmaların genliğini yorumlarken onun ne kadar uzak bir mesafeden geliyor olduğunu bilmek şarttır. Göz önünde tutulması gereken önemli bir nokta, yerkabuğunun hiçbir zaman havuzun suyu gibi yalın bir yapıya sahip olmaması, katmanlar, kıvrımlar, vb. içeren çok karmaşık bir dokuya sahip olmasıdır. Bu nedenle depremle oluşan yerkabuğu dalgalanmaları yayıldığı yöne bağlı olarak çok farklı değişimlere uğrayabilir. Olası bu bozulmalar göz önüne alınarak, büyüklüğü belirlemek için çoğu zaman tek bir sismometrenin sonuçları ile yetinilmez. Depremi farklı yönlerden ve farklı uzaklıklardan izleyebilmiş birçok simometre ölçümünün ortalaması alınarak daha güvenli bir sonuç elde edilir.

Neden Birden Fazla Deprem Büyüklüğü Tanımı Vardır?

Yukarıda değinildiği gibi depremin büyüklüğünü belirlemek dolaylı biçimde yapıldığı için pek de kolay değildir. Üstelik deprem büyüklüğünü belirlerken, tüm ölçek için tek bir yöntemin kullanılması maalesef mümkün değildir. Belirli bir yöntem belirli bir büyüklük aralığında ve belirli bir uzaklıktaki depremler için geçerliyken, daha büyük veya daha uzak depremler için daha farklı yöntemler kullanmak gerekir.

Buna örnek olarak, depremin büyüklüğünü belirlemeyi bir insanın yasını belirlemeye benzetebiliriz. Yirmi yaşından daha küçüklerin yasını tahmin etmek için o kişinin boyuna bakmak yeterli sayılabilir. Ancak yirmi yasının üzerindekilerde boy fazla değişmeyeceğine göre, yaşı anlamak için daha farklı bir özelliğe, mesela saçların kırlaşmasına veya ciltte oluşan kırışıklıklara bakarak bir tahmin yapmak zorunda kalırız. Benzer şekilde, deprem büyüklüğünü belirlerken de, bulunduğumuz uzaklığa ve depremin büyüklüğüne göre farklı farklı yöntemlere başvurmak zorunda kalırız. Hatta bu farklı yöntemleri ayni depreme uyguladığı takdirde, farklı değerler etme olasılığı da vardır. Ancak en güvenli olanı, o büyüklük ve uzaklık için en uygun olan yöntemin verdiği sonuçtur.

Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF)

Deprem Büyüklüğünü Ölçmek İçin Kullanılan Yöntemler

Süreye Bağlı Büyüklük (Md)

Daha büyük bir depremin, sismometre üzerinde daha uzun bir süre için salinimlara yol açacağı ilkesinden hareket edilir. Depremin, sismometre üzerinde ne kadar uzun süreli bir titreşim oluşturduğu ölçülür ve deprem merkezinin uzaklığı ile ölçeklenir. Bu yöntem küçük (M<5.0) ve yakın (Uzaklık<300 km) depremeler için kullanılır.

Yerel (Lokal) Büyüklük (Ml)

Bu yöntem 1935’da Richter tarafından depremleri ölçmek için önerilen ilk yöntemdir. Bu yöntem, havuza atılan tas örneğine dönecek olursak, taşın suya çarparken oluşturduğu ses dalgalarının suyun içerisine yerleştirilmiş bir mikrofon ile dinlenmesine benzetilebilir. Ses kaydında oluşan en yüksek genlik değeri, uzaklık ile ölçeklenerek taşın büyüklüğü hakkında bilgi verecektir. Depremin büyüklüğünü kestirirken de ayni ilke uygulanır. Bu yöntem de görece küçük (büyüklüğü 6.0’dan az) ve yakın (uzaklığı 700 km’den az) depremeler için kullanılır. Doğru değerlerin bulunması için sismometrelerin çok iyi kalibre edilmiş olması esastır.

Yüzey Dalgası Büyüklüğü (Ms)

Bu yöntem ilk iki yöntemin yetersiz kaldığı büyük depremleri (M>6.0) ölçmek için geliştirilmiştir. Havuz örneğine geri dönecek olursak, suyun yüzeyinde oluşan ve halkalar seklinde merkezden çevreye yayılan dalgaların en yüksek genliğinin ölçülmesi esasına dayanır. Bu tür dalgalar yeryüzünde kaynaktan çok uzak mesafelere yayılabilirler. Diğer yöntemlerin aksine bu yöntemin güvenilirliği uzak mesafeden yapılan ölçümlerde daha da artar.

Cisim Dalgası Büyüklüğü (Mb)

Bu yöntem Yüzey Dalgası yöntemine benzer, tek farkı yüzeyden yayılan dalgalar yerine derinliklerde ilerleyen dalgaların kullanılmasıdır. Havuz örneğine dönersek, taşın suya çarpması ile oluşan ses dalgaları (akustik dalga) suyun içerisinde uzak mesafelere yayılabilir. Bu ses dalgalarının bir mikrofon ile dinlenebilir ve ulaştığı en yüksek genlik taşın büyüklüğü konusunda bilgi verir. Deprem için de durum benzerdir. Ancak yerkabuğu içerisinde sadece ses dalgası değil, kesme dalgası adi verilen bir başka dalga türü de üretilir. Bu iki dalga türünün tümüne Cisim Dalgaları adi verilir. Sismometreler, mikrofondan farklı olarak her iki dalga türünü (Cisim Dalgaları) de kaydedebilir.

Moment Büyüklüğü (Mw)

Bu büyüklük türü, diğerlerine göre en güvenilir olanıdır. Bilim dünyasında, eğer bir deprem için moment büyüklüğü hesaplanabilmişse, diğer büyüklük türlerine gerek kalmadığı düşünülür. Belirleme açısından hepsinden çok daha karmaşıktır. Esas olarak depremin oluşumunun matematiksel bir modelinin yapılmasına karşılık gelir. Bir araştırıcının gerçekleştirebileceği bilimsel bir çalışma süreci ile hesaplanabilir ve bu yüzden hesaplamaların belirli bir zaman almaşı kaçınılmazdır. Otomatik olarak uygulamaya konulabilmesi ise zordur, dünyada sayılı birkaç gözlemevinde, sadece belirli bir büyüklüğün üzerindeki depremler için rutin olarak hesaplanmaktadır. Uygulamada, sadece belli bir büyüklüğün üzerindeki depremler için (M>4.0) Moment Büyüklüğü hesaplanabilir.


Deprem ile ilgili kavramlar kitapçığı olarak hazırladığımız PDF dökümanına yazının sonundan ulaşabilirsiniz.

Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF) Deprem ile İlgili Kavramlar Kitapçığı (PDF)

Dökümanın PDF versiyonuna ulaşmak için tıklayın.


Sanal Şantiye sitesinden daha fazla şey keşfedin

Subscribe to get the latest posts sent to your email.

Etiketler: depremdeprem ile ilgili kavramlar
Paylaş60Tweet38Gönder
Yük.İnş.Müh.Muhammed Demirkollu

Yük.İnş.Müh.Muhammed Demirkollu

Sanal Şantiye Kurucu Ortak / Y.İnşaat Mühendisi - İSG Uzmanı

İlgili İçerik

Türk Üreticiden Tavana Gömme Spot Aydınlatmalara Yeni Bir Bakış

- Sanal Şantiye
Türk Üreticiden Tavana Gömme Spot Aydınlatmalara Yeni Bir Bakış

Merhaba! Ben Sefa Atasayan, HOKASU Turkey'nin kurucu ortaklarından biriyim. Bu yıl seri üretimine başladığımız yeni tavana gömme armatürümüzün geliştirme ve...

Devamını okuDetails

Yapı Denetim Mevzuatında 2025 Güncellemesi: Hizmet Bedelleri, Cezalar ve Muafiyetler

- Sanal Şantiye
Yapı Denetim Mevzuatında 2025 Güncellemesi:  Hizmet Bedelleri, Cezalar ve Muafiyetler

4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun kapsamında yapılan düzenlemeler, 12 Haziran 2025 itibarıyla yürürlüğe girdi. Yeni uygulamalar, yapı denetim sisteminin...

Devamını okuDetails

Kesme / Kayma ve Eğilme Momenti Etkin Perdeler

- İnş.Müh. Fatih Taner Vural
Kesme / Kayma ve Eğilme Momenti Etkin Perdeler

Malum perdeler genelde kesme / kayma etkin olarak bilinirler. Oysa ki eğilme momenti etkin perdeler de vardır. Bodur diyebileceğimiz perdeler...

Devamını okuDetails

Yapı Sektöründe Yenilikçi Malzemeler: Geleceği İnşa Etmek

- Nahide Öztürk Sağır
Yapı Sektöründe Yenilikçi Malzemeler: Geleceği İnşa Etmek

Günümüzde teknolojinin de gelişmesi ile birlikte inşaat sektöründe çok büyük yenilikler ortaya çıkmıştır. Evlerinizde, ofislerinizde belki de etrafınızda dikkat etmediğiniz...

Devamını okuDetails
Please login to join discussion

En Çok Okunanlar

  • Hazır Beton Fiyatları 2025 – Şubat Ayı Güncel Fiyatlar

    Hazır Beton Fiyatları 2025 – Şubat Ayı Güncel Fiyatlar

    40279 paylaşım
    Paylaş 16111 Tweet 10070
  • Kira Sözleşmesi Örneği (PDF) – 2025 | Kira Sözleşmesinde Dikkat Edilecekler

    14053 paylaşım
    Paylaş 5564 Tweet 3478
  • Güncel Çimento Fiyatları – 2025

    11912 paylaşım
    Paylaş 4764 Tweet 2978
  • 2024 Yılı Bina Metrekare İnşaat Maliyet Bedelleri Yayımlandı

    6983 paylaşım
    Paylaş 2793 Tweet 1746
  • Radye Temel Nedir? Nasıl Uygulanır?

    11869 paylaşım
    Paylaş 4747 Tweet 2967

Son Yorumlar

  • İnşaat İşçilerine Belge Zorunluluğu Geliyor için İnş.Müh. Fatih Taner Vural
  • Devam Eden Bir Şantiyenin Şefliğini Devralırken Nelere Dikkat Edilmeli? için İnş.Müh. Fatih Taner Vural
  • İnşaat mühendisi maaş aralığı için İNŞ.MÜH. ALİ İSMAİL
  • Çin, Nükleer Füzyon Enerjisi Arayışında: Yapay Güneş için stefantraugott
  • Tünel Kalıp Uygulama Rehberi (Tüm Detaylarıyla) – PDF için ferhtulker

Sponsorlu İçerik



Sorular

  • Trapez Betonu Hakkında
  • TERAS KAT MI, ÇATI ARASI KAT MI?
  • riskli yapı tespiti için sınava yönelik çalışma
  • Yapı kullanma almak için ne yapılmalı?
  • minha etimolojisi

Bizi Takip Edin

Sanal Şantiye ®

Abone ol

Sanal Şantiyeye abone olmak ve e-posta ile bildirimler almak için e-posta adresinizi girin.

Diğer 201 bin aboneye katılın

Yasal Uyarı

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde Ek-4 “…hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister.” hükmü uyarınca telif hakkı ihlali olduğunu düşündüğünüz yazı/resim/video vb. içerikleri bize bildirmeniz durumunda 3 gün içinde gerekli işlem yapılarak ilgili içerik kaldırılacaktır.

  • Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Yazarlık
  • Kullanım Koşulları
  • Gizlilik Politikası
  • Reklam
  • Şikayet/İletişim
  • Site Haritası

© 2009 - ∞ Sanal Şantiye

Hoşgeldin!

Hesabınıza giriş yapın

Şifremi Unuttum Kaydol

Yeni Hesap Oluştur

Kayıt olmak için formu doldurun

Tüm alanlar zorunludur Giriş

Şifrenizi geri alın

Şifrenizi yenilemek için e-posta adresinizi veya kullanıcı adınızı girin

Giriş
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Konu Dışı
    • Teknoloji
    • Sponsorlu İçerik
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Yapı Malzemeleri
      • Ulaştırma
      • Mekanik
      • Hidrolik
      • Geoteknik
      • Yapı İşletmesi
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Deprem
    • İnşaat Programları
    • Kişisel Gelişim
    • Kitaplar
    • Staj
    • Makaleler
    • Şantiye
  • Kanun & Yönetmelikler
  • Güncel Malzeme Fiyatları
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Hazır Beton Fiyatları İllere Göre
    • Çimento Fiyatları
    • Güncel Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatlar (Tüm Bakanlıklar)
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
  • Testler
  • Video
  • Soru Cevap
  • Yazarlar
  • Ekibe Katıl
  • Hakkımızda
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol

© 2009 - ∞ Sanal Şantiye

Bu web sitesi çerezleri kullanır. Bu web sitesini kullanmaya devam ederek, çerezlerin kullanılmasına izin vermiş olursunuz. Gizlilik politikamızı inceleyin.