Eğimli Arazilerde Koruyucu İstinat Duvarı İmalatı ve Kullanılması Gereken Dolgu Malzemesi
Günümüzde inşaat maliyetlerinin düşürülmesi, kullanılabilir alanın arttırılması ve yapının genel davranışını arttırmak için zemin kotunun altında derin ve büyük kazılar veya eğimli arazilerde zemin kotu üzerinde inşa edilecek alanlarda dolgular yapılmaktadır. Kazı sahasında meydana gelen sökülmelerin ve çökmelerin önlenmesi ve kontrollü bir şekilde yapılabilmesi için istinat duvarlarından faydalanılır.
İstinat Duvarı
Genel tanım olarak zemin yüzeyinde meydana gelen, ani değişimleri düşeye yakın bir düzlemde kontrol altına almak ve zeminin doğal şev açısı ile yayılmasını engellemek için kullanılan yapılara ‘ istinat Duvarı’ denir.
Bu yapılarda öncelikle, zemin araştırmasında yapılacak sondaj işleri ile zemin katmanlarının ve zemin tasıma gücünün bedirlenilerek projelendirilmesi önem arz etmektedir.
İstinat Duvarları Yapılırken Dikkat Edilecek Hususlar
İstinat duvarları devamlı olarak dış etkenlere maruzdur. Meyilli veya ön yüzeylerini yağmur ve kar sularının yayılabileceği gibi arkasındaki zemin rutubetini alır. Bu bakımdan duvarların yapımında dış etkenlere dayanıklı kâgir malzemeler kullanılmalıdır.
İstinat duvarları boyunca taşmanların ve arkasındaki toprağın itme kuvveti aynı olacağından 8-20 m aralıklarla dilatasyon derzleri bırakılmalıdır.
İstinat duvarı arkasındaki zeminden gelen suların duvarın temeline sızmadan dışarı akıtabilmesi için duvar kalınlığınca barbakan adı verilen kanallar bırakılır. Barbakanlar duvar yüksekliğine ve arkadaki zemin cinsine göre uygun aralıkta ve öne doğru %2-3 meyilli olarak yapılır. Düzgün olabilmesi için genellikle 10 cm’ik büz borular bırakılır.
İstinat duvarı taban veya temeli don seviyesi altında sağlam zemine oturtulmalıdır.
Taban altını suların oyma ihtimali varsa derinlik artırılmalı ve oyulmasını önleyici kâgir dolgu yapılmalıdır.
İstinat duvarı kâgir yığma olarak inşa edildiğinde üzerine betonarme hatıl veya harpuşta konulmalıdır.
İstinat Duvarlarının İnşa ve Bakımı Pratikte istinat duvarı boyutları ekseriya tablolardan alınmaktadır. Heyelan problemlerinin çözümünde bu boyutlar alınır, fakat tahkik edilir. Aksi takdirde, duvar, büyük bir ihtimalle yıkılmaya mahkûmdur.
Etüt yapılıp proje hazırlandıktan sonra sıra projenin tatbikatına gelir Projede verilen derinliğe göre temel kazısı yapılır.
Heyelanlar için projelendirilen istinat duvarlarında en mühim husus temelin kayma yüzeyinin altına kadar indirilmesidir. Sağlam zemine kesinlikle ulaşılması gerekmektedir.
İstinat duvarlarında genel olarak duvar arkası drenajı yapılır. Drenaj, sızıntı ve don basınçlarını önlemek bakımından gereklidir.
Duvar arkası drenajı projede gösterilmelidir. Duvar arkası 50 cm kadar filtre kumu ile doldurulur. En alta beton bir oluk yapılır veya büz döşenir. % 1.5-2 boyuna eğim verilir ve uygun bir deşarjla sular dışarı akıtılır. Normal drenajda olduğu gibi yer yer kontrol bacaları bırakılmalıdır. Kafes duvarlarda altlık betonu oluk gibi yapılarak büz döşenir ve filtre malzemesi ile doldurularak drenaj sağlanmış olur.Betonarme istinat duvarlarında da ağırlık istinat duvarlarında olduğu gibi bir drenaj yapılmalıdır.Her yapı gibi istinat duvarları yapısı da zaman zaman takip ve kontrol edilmelidir.
Duvar Arkası Dolgu Malzemesi Secimi
İstinat duvarı arkasındaki dolguyu mecbur kalmadıkça iri daneli kohezyonsuz malzemelerden yapılmalıdır. Bu sayede İyi bir drenaj yapılması temin edilmiş olacaktır. Dolgu malzemesi aşırı derecede sıkıştırılmamalıdır. Dolgu malzemesi mümkün oldukça şekilli düz hatları olmayan yapıda olmalıdır. Bu sayede ara boşlukların kalması sağlanarak duvar arkasında oluşacak su birikiminin barbakanlar vs. gibi iletim yüzeylerine aktarılması kolaylaşacaktır. Kum ve çakılda iri taneli malzemeler iyi bir serilme işleminden sonra dolgu malzemesi olarak kullanılabilen en iyi malzemelerdir. Tane boyu ne kadar küçülürse geçirimlilik azalacak, ıslak yüzeylerin suyu tutmasıyla yapıya binen ağırlık o kadar artacak ve dayanma sınırını aştığı için yapının kayması, devrilmesi veya kırılması bir o kadar çabuk ve kolay olacaktır.
Dikkat !…
Bir istinat projelendirildikten sonra sahada uygulanması da bir o kadar önemlidir. Eğer projelendirilen İstinat Duvarı arazi zemin yapısına yetersiz görünüyorsa lütfen bilgili mühendislerden ve işin ehli kişilerden bilgi ve yardım alınız. Unutmayalım ki projelendirmede veya uygulamada yapılacak en ufak bir hata maddi kayıplara yol açabileceği gibi can kayıplarına da yol açabilir.
