Zayıf Kat Düzensizliği Nedir?
Genellikle Türkiye’de binaların zemin katları dükkan, restoran gibi geniş pencere açıklıklarına sahip mekanlara ayrıldığı için kolon, perde ve bölme duvar gibi elemanların miktarı bu katlarda az olmaktadır. Bunun yanında üst katlarda ise genellikle konut kullanımından ötürü duvar alanı fazla olmaktadır. Bu durumların birleşmesi yapıda katlar arasında dayanım süreksizliği oluşturmakta ve zayıf kat düzensizliği olarak karşımıza çıkmaktadır.
Zayıf kat, zayıf katın oluşma nedeni hangi ülkede olursa olsun, geçmiş depremlerde vuku bulan bina hasarları incelendiğinde, tipik olarak zemin katlarındaki yığma dolgu duvarları, üst katlardaki yığma dolgu duvarlara nazaran hiç veya çok az olan binaların, zemin kat hizasında büyük hasar gördüğüne şahit oluruz. Çünkü, yığma dolgu duvarlarından yoksun olan zemin katın yatay deplasmanlara karşı direnci, yığma dolgu duvarları bakımından zengin olan üst katlara göre çok azdır.
Bu nedenle düşey yönde rijitlik süreksizliği bulunan katlara zayıf kat adı verilir. Zemin kat yüksekliğinin üst katlara nazaran daha fazla olması da, zayıf kat düzensizliği yaratır. Mağaza, restoran ve banka gibi çeşitli ticari fonksiyonlara geniş alanlar sağlayabilmek için, dolgu duvar örülmeyen ve/veya kat yüksekliği göreceli olarak büyük olan zemin katlar, çok katlı binalarda deprem hasarlarının odak noktasıdır.
Zayıf Kat Düzensizliği İçin Çözüm Önerileri
- Zayıf kat düzensizliği olan kata duvar eklemek.
- Zayıf kattaki kolon kesitlerini arttırmak.
- Zemin kata diagonal çelik çubuklar eklemek.
TBDY 2018 Ve Zayıf Kat Düzensizliği – Komşu Katlar Arası Dayanım Düzensizliği
Betonarme binalarda, birbirine dik iki deprem doğrultusunun herhangi birinde, herhangi bir kattaki toplam
etkili kesme alanı’nın, bir üst kattaki toplam etkili kesme alanı’na oranı olarak tanımlanan Dayanım Düzensizliği
Katsayısı ηci ’nin 0.80’den küçük olması durumu.
Not: 4.9.1.3(b)’de tanımlanan duvarlar için Ak = 0 alınacaktır.
- B1 türü düzensizliğinin bulunduğu binalarda, gözönüne alınan i’inci kattaki dolgu duvarı alanlarının toplamı bir üst kattakine göre fazla ise, ηci’nin hesabında dolgu duvarları gözönüne alınmayacaktır.
- nci’nin en küçük olduğu kat dikkate alınarak 0.60 ≤ (ηci )min < 0.80 aralığında Tablo 4.1’de verilen taşıyıcı sistem davranış katsayısı,1.25(ηci)min değeri ile çarpılarak her iki deprem doğrultusunda da binanın tümüne uygulanacaktır.
- Ancak hiçbir zaman ηci < 0.60 olmayacaktır.
- Aksi durumda, zayıf katın dayanımı ve rijitliği arttırılarak deprem hesabı tekrarlanacaktır.
Kaynaklar / References
DR. ÖZGÜR BOZDAĞ, TBDY 2018 2., 3.,4. VE 7. BÖLÜM KAPSAMINDA BETONARME YAPILARIN HESAP KRİTERLERİ - 1
Tuğba İNAN, Koray KORKMAZ, Düşey Doğrultudaki Yapı Düzensizliklerinin İncelenmesi, 2012
Peki zayıf kat oluşumunu engellemek için ne yapılmalı. Mesala zemin kat kolon kesitleri üst katlara göre büyütmek çözüm olurmu
Zayıf kat oluşumunu engellemek için; söz konusu katta kolon gibi düşey taşıyıcı elamanların kesitlerini artırmak, kolon aralarına diyagonal dediğimiz çapraz bağlantı elamanları atmak, kolon kiriş birleşim bölgelerine(düğüm noktalarını) guse denilen kesit genişletme işlemi yapmak ve ön cephe gibi pencere kapı boşluğunun fazla olduğu alanlara duvar örmek işe yarayacaktır. Saygılarımla…