Zor Hava Koşullarında Güvenli Çalışma Yöntemi – 1 – Soğukta Çalışma
Bilindiği gibi iş sağlığı ve işçi güvenliği her işin başında geliyor. Bu konuda da çalışma ortamı ve çalışma şartları oldukça önemli. Bu yazıyla sizin için Fatih ÖZCAN Beyin hazırladığı Zor Hava Koşullarında Güvenli Çalışma Yöntemi konusunu bir yazı serisinin başlangıcı olarak Soğukta Çalışma konusunu aktarmaya çalışacağız.
Firma, zor hava şartlarında yapılan saha çalışmalarında hava koşullarından dolayı ortaya çıkan riskleri en aza indirmek için uyulması gereken kurallar ve alınması gereken önlemleri belirlemeli ve tam olarak uygulamalıdır. Bu kurallar, firmanın yürüttüğü projeler kapsamında bulunan tüm çalışanın açık saha işleri sırasında yürüttüğü bütün faaliyetleri kapsamaktadır. Zor hava koşulları ile ilgili sağlık risklerine karşı en iyi koruma, bilinçli ve hazırlıklı olmaktır. Çalışanlar, hem kendilerindeki hem de başkalarındaki belirti ve semptomlarını fark etmelidir. Kol ve bacaklarda ki ağrı, ilk uyarı belirtisi olabilir.
Soğukta Çalışma için ilerleyen bölümlerde kullanılan bazı tanımlar aşağıdaki gibidir:
Soğuk
Belirgin veya normalin altında olacak şekilde sıcaklığın düşük olması durumu.
Don
Meydana gelmesi için soğuk hava ve açık gökyüzü gereklidir. İlk önce çukur ve rüzgârdan korunmuş, nispeten alçak bölgelerde oluşur. Öncelikle toprak sıcaklığı donma noktasının altına iner. Eğer soğuma devam ederse soğuk giderek zeminin üzerindeki hava tabakası içine yayılır.
Soğuk Isırması
Uzun süre dondurucu soğukların etkisi altında kalma sonucunda, ciltte ve vücut dokusu altında donma olayının gerçekleşmesidir.
Hipotermi
Anormal derecede düşük vücut sıcaklığıdır. 37°C olan normal vücut sıcaklığının, 35°C’nin altına düşmesi halinde meydana gelen rahatsızlık.
Hissedilen sıcaklık: Rüzgarın cilt üzerine yaptığı soğuma etkisinin bir ölçüsüdür.
Aşırı Soğukta Çalışma
Aşırı soğukta çalışma, çalışanın ısınma sistemini zorlayabilir. Soğuk havada çalışmalar doğru yönetilmediği zaman fiziksel yüklenme, sıvı kaybı, yorgunluk yada diğer vücudu zorlayan faktörlerle birleşerek soğuğa bağlı hastalıklara yada ölüme neden olabilir. Vücut, merkezi ve ana organların yeterli kan akışını sağlayarak sıcak kalmasını sağlamak için kritik olmayan organların çalışmasını durdurur.
Hissedilen sıcaklık soğukta çalışma için önemli bir parametredir. Rüzgar ısı kaybını arttıran önemli bir faktördür. Bu nedenle çalışmalar planlanırken ölçülen sıcaklık değil hissedilen sıcaklığın dikkate alınması daha doğru bir yaklaşımdır.
Örneğin, -300C olan hava sıcaklığı 15 km/h rüzgar hızıyla birleştiği zaman deri sıcaklığı -410C olarak hisseder ve yaklaşık 2-10 dk arasında donar.
Soğuğa Bağlı Hastalıklar
Soğuğa maruz kalındığında, cilt, kol ve bacaklardaki damarlar daralır ve kan akışı azalır. Bu durum kritik organların sıcak kalmasına yardımcı olur, fakat kol, bacak ver parmaklar donma riskiyle karşı karşıya kalır.
Soğuk Isırması
Soğumaya bağlı olarak, vücudun bir bölgesinin (genellikle ayak ve el parmakları) ısı kaybetmesi ve donmasıdır. Vücudun bir bölümünün donması ile o bölgeyi besleyen damarların daralmalarına da bağlı olarak parçanın kan ile iyi beslenememesi durumu ortaya çıkar ve bunun sonucunda da o bölgede bulunan doku ve hücrelerde ölüm meydana gelir.
Soğuk ısırması aşamaları:
1. Derece: Bölgede aşırı soğuk hissi, hissizlik, karıncalanma, renk değişimi (genellikle matlaşma).
2. Derece: Bölgede aşırı soğuk hissi, hissizlik, karıncalanma, renk değişimi (genellikle açık renkli bir sıvı ile bögenin dolmuş gibi görünmesi veya kan ile dolmuş gibi görünen morarma hali)
3. Derece: Bölgenin aşırı soğuması, tamamıyla his kaybı, renk değişimi(genelde beyazlaşma), bölgenin sertleşmesi (taşlaşma durumu)
Soğuk Isırmaları Durumunda Uyulması Gereken Önemli Uyarılar
Bu tür durumlarda tıbbi otoriteler tarafından onaylanmış geçerli ilkyardım eğitiminiz yok ise müdahalede bulunulması yanlış veya istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Bu noktada kesinlikle, soğuktan etkilenen bölgeye masaj yapılmamalı, kar veya buz bölgeye sürülmemeli ve harici ısı kaynağına direk temas ettirilmemelidir. Bölgenin soğumasına yol açan nedenden uzaklaştırması sağlanmalıdır. Yapılması gereken, kazazedenin en güvenli ve hızlı yoldan bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmasıdır.
Hipotermi
Hipotermi vücut sıcaklığının normal seviyenin altına düşmesidir. Titreme vücudun soğuk havalarda kendini ısıtmak için otomatik savunma sistemidir. Sabit titreme hipoterminin önemli bir belirtisidir.
Hipotermi belirtileri genellikle çok yavaş seyrettiği ve kişinin muhakeme yeteneğini azalttığı için, hipotermi olan kişi genellikle durumun farkında değildir. Hipotermi belirtileri aşağıdaki gibidir:
Orta dereceli belirtiler
- titreme
- moraran dudaklar ve parmaklar
- yavaş nefes alma ve kalp atışı
- yönelim bozukluğu ve kafa karışıklığı
- tutarsızlık
- sarhoşluk durumuna benzer belirtiler
Şiddetli belirtiler
- karar verememe
- nabzın bulunamayacak seviyede kalp atışının yavaşlaması
- titrememe • algılanamayan nefes alımı
- kazazedenin ölmüş gibi durması
Tedavi
- Acil tıbbi yardım alınmazsa hipotermi ölüme sebep olabilir
- Kazazede dikkatlice kapalı yere taşıyınmalıdır. (Ani ve hızlı taşıma kalp ritmini bozabilir.)
- Kazazedenin uyanık kalması sağlanmalıdır.
- Kazazedenin ıslak elbiseleri çıkarılmalı ve kazazede örtüyle sarılmalıdır.
- Doğrudan boyun, kasık, göğüs, karın gibi vücudun temel alanları ısıtılmalıdır. Kollar ve ayaklara müdahale edilmemelidir.
- Sıcak ve tatlı içecekler verilmelidir.
Soğuk Havalarda Çalışmanın Planlanması
Tüm çalışanların göreve başlamadan önce yöneticisi ile işlerini planlaması gerekir. Soğuk havalarda dış ortam çalışmaları planlanmalı ve görev süresince hava koşulları düzenli olarak kontrol edilmeli ve izlenmelidir.
Operatörler her gün soğukta çalışmayı havada çalışmaya uygunluğu ve çalışmasını engelleyecek herhangi bir ilaç kullanıp kullanmadığı konusunda ilk amirine bilgi vermelidir. Karar verme yeteneği; yorgunluk, alkol ve ilaçlar (reçeteli ya da yasadışı) ile bozulmuş olmamalıdır.
Dinlenme süreleri iş planı kapsamında değerlendirilmeli ve aşağıdaki tablo ışığında planlanmalıdır. Aşağıdaki tabloda yer alan dinlenme süreleri her 4 saatlik çalışma dilimi için geçerlidir. Dinlenme süreleri sıcak bir ortamda 10 dk olarak belirlenmiştir.
Soğukta Çalışma Esnasında Alınacak Güvenlik Önlemleri
Aşırı soğuk havalarda en büyük risk hipotermi ve vücudun aşısı soğumasıdır. Diğer bir ciddi risk ise parmaklar, ayaklar, burun ve kulak memesi gibi soğuğa maruz kalan organlarda soğuk ısırması ve donmadır. Hipotermi acil tıbbi müdahale yapılmaması durumunda ölümcül olabilir.
Hipoterminin bulantı, yorgunluk, baş dönmesi, sinirlilik yada yoğun mutluluk/iyi hissetme hali gibi belirtileri olabilir. Çalışanlar ayrıca kol ve bacaklarda ağrı ve şiddetli titreme yaşayabilir. Eğer hipotermi yada soğuk ısırması ihtimali varsa çalışan sıcak bir barınağa taşınmalı ve acil tıbbi yardım istenmelidir.
İlaçlar yada önceden var olan sağlık problemleri nedeniyle çalışanlar hipotermi yada aşırı soğumaya karşı daha hassas olabilir. Bu çalışanlar soğuk ortamlarda çalışmayla ilgili kişisel doktoru ile görüşmelidirler.
Aşırı soğuğa maruz kalan çalışanlar vücudun minimum sıcaklığının 36 0C düşmemesi için önlem almalıdırlar. Aksi halde rasyonel karar alamama, bilinç kaybı yada ölümcül sonuçlara maruziyet söz konusu olabilir.
Soğuk Havalarda Vücut Isısını Korumak İçin Basit Tavsiyeler
Soğuk havaya çıkmadan önce kısaca GAKK olarak hatırlanabilecek basit önlemler alınmalıdır.
Bunlar aşağıda sıralanmıştır:
- Giyin: Baş, yüz ve boyun bölgesinden kaçan vücut ısısını önlemek için şapka yada diğer koruyucu elbise giyilmelidir. (Vücut ısısının %90‘ı baş bölgesinden kaybolur). Eller tek parmaklı eldivenler ile korunmalıdır. Tek parmaklı eldivenler parmakların daha yakın temasta olmasını sağladığı için diğer eldiven türlerine göre daha etkilidir.
- Aşırı Efor: Çok terlemeye neden olacak aktivitelerden uzak durulmalıdır. Islak giysiler ve soğuk hava birleşimi vücut ısısının daha çabuk kaybolmasına sebep olur.
- Kat Kat: Bol, kat kat ve hafif giysiler giyilmelidir. Sıkı dokunmuş ve su geçirmez malzemeden yapılmış elbiseler dış giyim ve rüzgardan korunmak için en iyisidir. Yün, ipek veya polipropilen vücut ısısını pamuktan daha iyi korur.
- Kuru Kal: Mümkün olduğu kadar kuru kalınmalıdır. Islak elbiseler mümkün olduğu kadar hızlı değiştirilmelidir. Kar, eldiven ve botların içine kolayca girebileceğinden, ellerin ve ayakların kuru kalmasına özellikle dikkat edilmelidir.
Aşırı soğuk havalarda çalışılacağı zaman çalışana uygun kişisel koruyucu donanım ve iş elbisesi sağlanmalı, giyilmesi takip edilmeli ve üreticinin talimatları doğrultusunda muhafaza edilmelidir. Ayrıca aşağıda sıralanan önlemler alınmalıdır.
- Çalışanlar soğuğun sağlığa etkileri, riskleri ve korunma önlemleriyle ilgili eğitilmelidir.
- Sahada ısınma odaları temin edilmelidir. Bu odaların her daim kullanıma hazır, temiz ve bakımlı olması gerekmektedir.
- Soğuk hava şartlarında çalışırken çalışılan ortamda yalnız kalmamaya dikkat edilmeli ve kontrollü mesafeden daha uzak alanlara yönelinmemelidir.
- İzolasyonlu elbiseler yada tek kat kalın giysiler yerine kat kat giysiler kullanılması sağlanmalıdır.
- Koşullar gerektiriyorsa su geçirmez yada rüzgara dayanıklı elbiseler giyilmelidir.
- Elleri, ayakları ve başı korumak için ilave koruyucu giysiler giyilmelidir. (Şapka, kar maskesi, eldiven vb.)
- Kan akışını engelleyen sıkı ayakkabılardan kaçınılmalı, bir çift kalın yada iki çift ince çorap giyilmelidir.
- 20C ve daha düşük sıcaklıklarda elbiseler ıslanırsa, hemen kuru elbiseler giyilmeli ve tekrar ısınılmalıdır.
- Vücudun gerekenden fazla ısınmasını ve terlemeyi önlemek için çalışma hızı ayarlanmalıdır.
- İşçilerde ki belirtileri, olayların analizleri ve soğuğa bağlı hastalıkları izleyebilecek kapasitede ilk yardım ve acil durumlara karşı sistem oluşturulmalıdır.
- Sürekli sıvı almaya özen gösterilmelidir. Eğer çay ve kahve gibi yoğunluğu fazla sıcak içecekler tercih ediliyor ise bu içeceklerin dehidrasyona (vücudunuzun sıvı kaybetmesine) sebep olacağı unutulmamalı ve dehidrasyondan korunmak için yanında veya sonrasında mutlaka su içilmelidir.
- Aç karna çalışmamaya özen gösterilmeli ve karbonhidrat düzeyi yüksek gıdalar tercih edilmelidir.
- Karlı ve buzlu ortamlarda mutlaka kışlık iş botları giyilmelidir.
Yukarıda sıralanan durumların dışında soğuğa maruziyeti kontrol etmek için bu önlemler yeterli olmayabilir. Hissedilen sıcaklık -320C‘den aşağı olduğu zaman derinin sürekli soğuk havaya maruz kalmasına izin verilmemelidir. Rüzgar hızı ne olursa olsun yüzeysel yada derin doku donmaları -100C altındaki sıcaklıklarda meydana gelir.
Soğukta Dinlenme ve Isınma Alanları
Proje kapsamında çalışan tüm yüklenici firmalar çalışanlarına iklim şartlarına uygun dinlenme alanları temin etmekle zorunludur. Soğuk ortamlarda yapılan işler için yeterli sayıda ve zamanda dinlenme ve ısınma molalarına izin verilmelidir. Etrafı kapalı konteyner yada çardak gibi ısıtmalı barınaklar çalışma alanlarına yakın olmalıdır. Rüzgar ve nemin soğutma etkisine bağlı olarak çalışanlar bu alanları düzenli aralıklarla kullanmaları konusunda teşvik edilmelidir. Titreme, soğuk ısırması, yorgunluk, uyuşukluk, duyarlılık belirtileri gösteren çalışanlar, derhal dinlenme alanlarına yönlendirilmelidir. Dinlenme alanlarına giren çalışanlar, terin buharlaşmasına izin vermek için giysilerinin en dış katını çıkarmalı ve diğer giysilerini de gevşetmelidir. Bazı durumlarda, giysi değişikliği gerekli olabilir.
Giyim Kurutma Alanları
Tüm çalışanların, elbiselerini ve ayakkabılarını kurutması için uygun ekipman ve alan sağlanmalıdır. Bu ekipmanların sürekli çalışır durumda, bakımı yapılmış olması ayrıca kurutma yapılan bölgelerin temiz olması sağlanmalıdır.
Kaynak / Reference
Fatih ÖZCAN
