Yeşil Bina Nedir?
Binalar, çevre üzerinde doğrudan ve dolaylı kapsamlı etkilere sahiptir. Binalar inşaat, kullanım, yenileme, yeniden kullanıma hazırlama ve yıkma işlemleri sırasında enerji, su ve hammaddeleri kullanır, atık üretir ve potansiyel olarak zararlı atmosferik emisyonlar yayar. Bu gerçekler, binaların sürdürülebilir tasarım yoluyla doğal çevre üzerindeki etkisini azaltmaya yönelik yeşil bina standartları, sertifikaları ve derecelendirme sistemlerinin oluşturulmasını sağlamıştır.
Sürdürülebilir tasarıma doğru yöneliş, İngiltere’de ilk yeşil bina değerlendirme sistemi olan BREEAM’in (Building Research Establishment’s Environmental Assessment Method) oluşturulmasıyla 1990’lı yıllarda arttı.
2000 yılında ABD Yeşil Bina Konseyi USGBC, LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) yeşil bina değerlendirme sistemi aracılığıyla binaların çevresel performansını iyileştirmeyi amaçlayan kriterleri hazırladı, geliştirdi ve onayladı. İlk çıktığından bu yana, LEED ön plana çıkmaya ve mevcut binalarda ve tüm mahallelerde değerlendirme sistemlerine yer vermeye devam etti.
Ayrıca, Konut Yapıları İçin Yeşil Bina Kılavuzlarını (Green Building Guidelines for Residential Structures) geliştirmede Ulusal İnşaatçılar Derneği’ne (NAHB) yardımcı olmak amacıyla kurulan Yeşil Bina Girişimi GBI(Green Building Initiative) de dahil olmak üzere diğerleri de artan ilgi ve sürdürülebilir tasarım talebine yanıt verdi. Green Globes başlangıçta Kanada için geliştirilmiş olmasına rağmen, GBI tarafından 2005 yılında ABD’de kullanıma sunuldu.
Bu ilk programlardan etkilenen, ancak kendi ulusal önceliklerine ve gereksinimlerine göre uyarlanmış ilave Yeşil Bina Değerlendirme Sistemleri geliştirildi. Bu sistemler, doğal çevreyi iyileştiren ve doğanın süreçlerini örnek alan, net sıfır enerji, yaşam ve restoratif yapı konuları gibi dönüşüm veya sürdürülebilirlik kavramlarını daha geniş kapsamda ele almak için mevcut politika ve bina uygulamalarının sınırlarını aşmaya çalışmaktadır.
Yeşil ürün standartları 1980’lerde piyasada görünmeye başladı ve 1990’larda arttı. Başlangıçta, ürün toksisitesi ve bunun çocuk sağlığı ile iç mekan çevre kalitesi IEQ (indoor environmental quality) üzerindeki etkisi konusunda artan kaygılar karşısında birçok yeşil ürün standardı geliştirildi. 21. yüzyılda, küresel ısınma ve kaynak tükenmesi konusundaki endişeler arttığında ve araştırmalarla desteklendiğinde, yeşil ürün standartlarının ve sertifikalarının sayısı ve türü arttı.
Odak, aynı zamanda, daha geniş bir çevre sorunları yelpazesini ve ürünlerin imalatı, kullanımı ve yeniden kullanımı sırasındaki etkilerini de içerecek şekilde genişletildi. Yeşil bir ürünün evrensel bir tanımı olmamasına rağmen, bu ürünlerin çevresel faydalar sağladığı ve belirli standartlara uyduğu taleplerini karşılaması amaçlanmıştır.
Artık pazarda sürdürülebilir, yüksek performanslı binaların çabasını ispatlamak, belgelemek ve rehberlik etmek için standartların, derecelendirmenin ve sertifikasyon programlarının yaygınlaşması var.
Dünyada 100 tanesinin ABD’de kullanımda olduğu, yaklaşık 600 Yeşil Ürün Sertifikası olduğu tahmin ediliyor ve sayıları artmaya devam ediyor.
Ayrıca, dünya çapında kullanılan Yeşil Bina Değerlendirme Programları vardır ve bazıları açıklayıcı ön koşullar ve isteğe bağlı kredilerle yaklaşımlarında değişiklik gösterirken diğerleri kuralcı bir yaklaşım alır ve yine bazıları da farklı ürün ve proje türleri için farklı yollarla karşılanabilen performansa dayalı gereksinimleri önermektedir. Sonuç olarak hangi standartlar, sertifikalar ve derecelendirme programlarının belirli bir projeye en güvenilir ve uygulanabilir olduğunu belirlemek zorlu ve zaman alıcı olabilir.
Bu yazı dizisinde, yaygın olarak kullanılan bazı terimlere ve şu anda kullanımda olan yeşil bina değerlendirme ve sertifikasyon sistemlerinin çeşitliliğine vurgu yapılmakta ve bunları seçerken göz önüne alınması gereken bazı konular ele alınmaktadır.
Bina Standartları
Bir standart, bir ürünün yargılanabileceği bir dizi yönerge ve ölçüttür. Standartlar, ürünlerin ve hizmetlerin amacına uygunluğunu, kıyaslanabilirliğini ve rekabet edebilirliğini sağlar.
Bina uygulamaları ile ilgili ortak standartlar, ANSI, ASTM veya ASHRAE gibi kuruluşlar tarafından uzlaşma süreçleri aracılığıyla oluşturulmaktadır. Standartların ve sertifikaların yönetilmesini destekleyen, sıklıkla kanun haline getiren ve endüstri normlarının temelini oluşturan dünya standartlarını tanımlayan ve geliştiren Uluslararası Standartlar Organizasyonu, ISO’dur.
Standartlarda bulunan şartlar gerekçelendirilebilir (başarı yöntemlerini tanımlar) veya performansa dayalı olabilir (sonuçların beklentilerini belirtir). Açık ve adil bir süreç sonucunda onaylanan resmi, gönüllü bir uzlaşma süreci yoluyla geliştirilen fikir birliğine dayalı standartlar, hükümet desteği ve uluslararası nüfuza sahiptir.
Standartların görevi, genellikle performans arttırmayı teşvik etmektir. Günümüzde bulunan yeşil ürün standartlarının birçoğu, resmi ANSI ve ISO konsensüs prosedürünün dışında geliştirilen tescilli veya düzenleyici standartlardır. Bu tür standartlar, fikir birliğine dayalı standartlara kıyasla daha çok veya daha az katı olabilir ve bir miktar şeffaflık ve kamuoyu yorumu içerebilir. Bununla birlikte, bu tür standartların birçoğu, güçlü çevresel referanslara sahip bir grupla ilişkili oldukları için güvenilirdir.
Az Katlı Konut Binaları hariç Yüksek Performanslı Yeşil Binalar Tasarımı Standardı (Standard for the Design of High Performance Green Buildings except Low-Rise Residential Buildings) olan ANSI / ASHRAE / USGBC / IES Standardı 189.1, arazi, tasarım, inşaat, işletme ve kullanım için zorunlu, yürürlükteki yönetmeliklerin asgari koşullarını sağlamaktadır. Bu standart kapsamlıdır ve arazi, su, enerji verimliliği, iç mekan çevre kalitesi ve malzemeler için bölümler içerir.
Yeşil Yönetmelikler
Yeşil bina yönetmelikleri, bina tasarımı ve yapım standardını yeni sürdürülebilirlik ve performans seviyelerine doğru itmeye çalışan ABD’de ve yurtdışında geliştirilmekte ve benimsenmeye devam edilmektedir.
Yönetmelikler iki temel formatta sunulmaktadır: kurallara dayalı ve performansa dayalı. Sonuç odaklı yönetmelik ise gelişmekte olan bir üçüncü seçenek haline gelmiştir. Kurallara dayanan yol, yönetmelik uyumluluğuna hızlı, kesin ve tutucu bir yaklaşımdır. Materyaller ve ekipman tablolarda nicelenen belli seviyelerde sıkılık göstermelidir.
Performansa dayalı yönetmelikler, münferit yapı bileşenleri için öngörülen gereksinimleri karşılamak yerine belirli sonuçları elde etmek üzere tasarlanmıştır. Örneğin, sonuç temelli yönetmelikler, bir hedef enerji kullanımı düzeyi oluşturur ve tamamlanan binanın kurulu seviyede performans göstermesini sağlamak için enerji kullanımının ölçülmesi ve raporlanmasını sağlar.
Yönetmelikler ve yeşil bina derecelendirme sistemleri arasındaki fark, yönetmeliklerin zorunlu olmasıdır. Yeşil yönetmelikler geniş yelpazede benimsenirse, etkileri bina çevresini hızla ve geniş ölçüde değiştirebilir. Yeni bir yapı veya yenileme olsun, bir projeyi yaparken projenizin alması gereken yön ve kapsamı belirleyen bir eyalet veya yerel yeşil yönetmelik olup olmadığını kontrol edin.
IgCC, Uluslararası Yeşil İnşaat Yönetmeliği (International Green Construction Code), binaların doğal çevre üzerindeki olumsuz etkilerini azaltmak için kapsamlı şart kümesinden oluşuyor. Bu, üreticiler, tasarım uzmanları ve müteahhitler tarafından kolaylıkla kullanılabilen bir belgedir; Ancak yeşil binadünyasında onu ayıran şey şu ki; gönüllü derecelendirme sistemleriyle dönüştürülmüş pazar segmentinin ötesinde yeşil bina kullanmanın bir aracı olarak, hükümet birimleri tarafından her seviyede adapte edilmesi ve kanun yetkilileri tarafından idare edilmesi amacıyla yaratılmış olmasıdır.
Uluslararası Yeşil İnşaat Yönetmeliği (IgCC), Uluslararası Yönetmelik Konseyi (ICC) ile tutarlı ve koordinasyon amaçlı olarak geliştirildi. Hem geleneksel hem de yenilikçi inşaat uygulamalarını kullanarak, değişikliklere ve eklemelere tabi mevcut binalar dahil, yüksek performanslı ticari binalar, yapılar ve sistemler için geçerlidir.
Uluslararası Yapı Yönetmeliği (IBC), Uluslararası Yönetmelik Konseyi (ICC) tarafından geliştirilen bir model oluşturma yönetmeliğidir. Birleşik Devletlerin çoğunda temel kod standardı olarak benimsenip kullanılmaktadır. IBC, binaların sağlık ve güvenlik endişelerini, kurallara ve performansa ilişkin gerekliliklere dayanarak ele almaktadır.
Uluslararası Yapı Yönetmeliği (IBC), inşaat maliyetlerini gereksiz yere arttırmadan ve inşaat malzemelerine veya yöntemlerine öncelikli muamele göstermeksizin kamu sağlığını ve güvenliğini korumayı amaçlamaktadır.
Uluslararası Yeşil İnşaat Yönetmeliği (IgCC), zorunlu bir dilde yazıldığı için, tamamen gönüllü yeşil binaprogramları ve derecelendirme sistemleri ile elde etmek imkansız olan bir ölçek.
