Bu yazımızda “Karayolu Ve Uygulama Yöntemleri ” hakkında sizlere detaylı bilgiler vereceğiz.
İçindekiler
Karayolu Nedir?
Trafik akışına imkân sağlamak üzere kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeritleri, köprüler, tüneller, her türlü sanat yapıları, koruma yapıları ve diğer alanlardır. (Karayolları Teknik Şartnamesi/2013)
Ülkemizde kara ulaşımı Karayolları Genel Müdürlüğü ile mahalli idare olan İl Özel İdareler ve Belediyeler tarafından projelendirilip yapılan yollar üzerinden sağlanmaktadır. Karayolları Genel Müdürlüğü devlet ve il yollarını, Özel İdareler köy yollarını inşa ederken Belediyeler ise sorumlu olduğu mahalle, sokak, cadde vb. yolları inşa etmektedir.
Ülkemizde yolcu taşımacılığının %88.9’u, yük taşımacılığının ise %89.2’si karayolu üzerinden gerçekleşmektedir. (Ulaştırma Ve Altyapı Bakanlığı) Söz konusu durum göz önüne alındığında ülkemiz için karayolu büyük önem arz etmektedir.
Karayolu Projesi Hangi Aşamalardan Oluşur?
Bir karayolu projesi, Toprak İşleri, Sanat Yapıları ve Üstyapı olmak üzere 3 ana kısımdan oluşur.
Toprak İşleri
Projesinde belirtilen arazi ve nihai kotlara(siyah-kırmızı kot) göre kazı-dolgu işleri yapılmaktadır. Bir nevi temel görevini gören, yol üstyapısının oturacağı tabanın bu aşamada inşa edilecek olması diğer aşamalara göre daha da önem arz etmektedir. Bir binada temel ne kadar önemli ise yol yapımında da üstyapı tabanını inşa etmek o kadar önemlidir. Özellikle dolgu yapılırken zemin özelliklerinin iyi belirlenmesi ve ona göre uygun metotlarda çalışma yapılması gerekmektedir. Aksi halde yolda çökme, oturma, dolgu kesitinde heyelan gibi istenmeyen durumlar oluşabilir.
Sanat Yapıları
Yağış sonrası oluşacak yüzeysel suları toplayarak yol gövdesine zarar vermeden drene edecek hendek kaplama, menfez vb. yapılar ile şev yüzeylerini desteklemek için iksa- istinat duvarları, akarsu ve vadi geçişleri için viyadük(köprüyol) ve köprü, eğimin yüksek ve ulaşımın zor olduğu arazilerde ise tüneller gibi yapılar inşa edilmektedir.
Üstyapı
Taşıyıcı özelliği olan, trafik yüklerini alarak güvenli şekilde alt tabakalara aktaran alttemel ve temel tabakaları ile araç lastiğinin temas ettiği, yolun en üst kısmı olan kaplama tabakası yapılmaktadır.
Karayolu Uygulama Yöntemleri
Ülkemizde ve dünyada karayolu genel olarak 2 farklı uygulama ile yapılmaktadır. Bu uygulamalar; petrolün damıtılması ile elde edilen bitüm ile yapılan esnek üstyapı ve uygulaması daha yeni olan, agrega-çimento-su karışımı betondan yapılan rijit üstyapı uygulamalarıdır.
Günümüzde esnek üstyapı yani bitümlü karışım ile yapılan yollar beton yola göre oldukça fazla tercih edilmektedir. Bunun en büyük sebebi ise beton yol uygulamasının dünyada yeni yeni hayata geçirilmesi ve dolayısıyla yeterli bilgi ve becerinin olmamasıdır.
Esnek Üstyapı – Rijit Üstyapı Karşılaştırılması
Her iki uygulamanın da birbirlerine göre avantaj ve dezavantajları vardır. Örneğin ülkemiz petrol ve ürünlerinde dışa bağımlı olduğu için esnek üstyapıda kullanılan bitümün daha maliyetli olması ve ileride kaynak sorununun yaşanacak olması, esnek üstyapı yapılırken sıcaklık önemli bir faktör olduğu için uygulama süresinin ülkemiz için sınırlı ve yaz aylarında yapılabilir olması, kışın karla mücadelede tuzlama olarak bilinen dane çapı max. 6,35 mm olan agrega ve kimyasal karışımları ile araçlardan dökülen benzin dizel gibi yakıtların bitümlü tabakaya zarar vermesi örnek gösterilebilir.
Rijit üstyapı dediğimiz beton yol uygulamasında ise yeteri kadar bilgi ve deneyimin olmaması ile birlikte trafik yüklerine maruz kalan üstyapının rijitliğinden dolayı deforme olması, çatlaması ve çatlaklardan temele su girip yol altyapısını bozması örnek verilebilir.
Esnek üstyapı yani diğer bir ifade ile asfalt yol ise kendi içinde sathi kaplama ve bitümlü sıcak karışım olmak üzere 2’ye ayrılır. Sathi Kaplama; granüler (taneli) temel üzerine astar tabakasının uygulanması sonrası bitümün distribütör ile püskürtülmesi ve akabinde mıcır dediğimiz tek boy kırılmış köşeli agreganın serilip lastik tekerlekli silindir ile(vabil) sıkıştırılması ile yapılan kaplama çeşididir. Bitümlü Sıcak Karışım ise Bitümlü Temel, Binder ve Aşınma gibi farklı özellikte tabakalar halinde uygulanabilmektedir.
Genel olarak sıcak karışım; karışıma girecek agreganın temiz ve kuru olması şartıyla bir plentte bitüm ile karıştırılmasıyla elde edilen malzemenin sahaya naklinden sonra finişer ile serilip sıkıştırılması şeklinde yapılan uygulamadır.
Bir karayolunun kaliteli ve modern olmasıyla; yakıttan tasarruf, zamandan kazanç, konforlu ve güvenli sürüş, araçların daha az yıpranması gibi birçok kazanç elde edilebilmektedir.
Gidemediğin yer senin değildir.
Halil Rıfat Paşa / 1882- 1885 Sivas Valisi
Kaynaklar / References
