Kirişli Döşeme (Plak Döşeme) Nedir?
En az bir kenarı kirişe oturan plaklardır. Kirişli döşeme (plak döşeme), yükleri ve kenarları çok büyük olmayan hacimlerde genellikle tercih edilirler. Konut tipi yapılarda (odalarda) sıklıkla kullanılan döşeme tiplerindendir.
Depreme karşı dayanımları incelendiğinde, en elverişli döşeme sistemlerindendir. Yatay rijitliği sağlama konusunda kolon, kirişler ve deprem perdeleri önemli bir rol oynamaktadır.
Tek Doğrultuda Çalışan Kirişli Döşemeler (Hurdi Döşemeler)
Düzgün yayılı yük taşıyan ve uzun kenarının kısa kenarına oranı 2’den büyük olan döşemelerdir. Kısa doğrultuda eğilirler, uzun doğrultuda hemen hiç eğilmezler ve bir sedye formunu alırlar. Tek doğrultuda çalışan plak döşemelerde eğilme donatısı yalnız kısa doğrultuda yerleştirilir, uzun doğrultuda ise dağıtma donatısı bulundurulur.
Hurdi Döşemelerde Donatı Detayları
Yük etkisi sonucunda plak aşağı doğru çökme yapar. Bu nedenle altta çekme, üstte basınç oluşur.
- Kısa doğrultudaki momentten uzun doğrultuda geniş çatlaklar oluşur. Bu çatlakları sınırlandırmak için alt tarafa kısa doğrultuda (çatlağa dik) bir düz bir pilye donatı eşit aralıklarla konur. Bu donatılara esas (ana) donatı adı verilir.
- Uzun doğrultudaki momentten kısa doğrultuda çok az ve ince çatlaklar oluşur. Bu çatlakları sınırlandırmak için alt tarafa uzun doğrultuda (çatlağa dik) düz donatı eşit aralıklarla konur, pilye konmaz. Bu donatıya da dağıtma donatısı adı verilir.
- Etriye kullanılmaz. Az miktarda oluşan kesme kuvveti, beton ve pilyelerle karşılanır.
Çift Doğrultuda Çalışan Kirişli Döşemeler (Dal Döşemeler)
Düzgün yayılı yük taşıyan, dört kenarı boyunca mesnetlenmiş ve uzun kenarının kısa kenarına oranı 2 veya 2’den küçük olan döşemelerdir. Her iki doğrultuda eğilirler ve bir tekne formunu alırlar.
Dal döşeme, hem uzun hem de kısa doğrultuda çalışmasına karşılık, kısa doğrultuda daha fazla zorlanma olmaktadır. Donatı kurallarına bakıldığında; her doğrultuda pilye ve düz donatı yerleştirilmesi gerekmektedir.
Dal Döşemelerde Donatı Detayları
Yük etkisi sonucunda plak aşağı doğru çökerek bir tekne formunu alır. Alt tarafta çekme, üst tarafta basınç oluşur. Bunun sonucunda altta çatlak, üstte ezilme olur.
- Kısa doğrultudaki momentten uzun doğrultuda geniş çatlaklar oluşur. Bunları sınırlamak için alt tarafa kısa doğrultuda donatı gerekir. Bu donatılar eşit aralıklarla bir düz bir pilye olarak konur.
- Uzun doğrultudaki momentten kısa doğrultuda daha ince çatlaklar oluşur. Bu çatlakları sınırlandırmak için alt tarafa uzun doğrultuda donatılar gerekir. Bu donatılar eşit aralıklarla bir düz bir pilye olarak konur.
- Her iki doğrultuda da yerleştirilen bu donatılar, bir ağ oluşturur. Bu donatı ağı sayesinde köşelerde 45° açıyla oluşabilecek eğik çatlaklar da sınırlanmış olur.
- Etriye kullanılmaz. Az miktarda oluşan kesme kuvveti, beton ve pilyelerle karşılanır.
Kirişli Döşemelerde Yük Aktarımları
Plak döşemelerde yeterli bir yaklaşıklıkla yüklerin üçgen ve trapez yayıldıkları varsayılmaktadır. Uygulamada temel kural şudur: Plak köşelerinden çizilen açıortayların sınırladığı plak alanının yükü, kirişe aktarılacak yükü oluşturur.
Hurdi Döşemelerde Yük Aktarımı
Tek doğrultuda çalışan plaklarda kısa kirişlere aktarılan üçgen yük küçüktür. Bu nedenle tüm yükün uzun doğrultudaki kirişler tarafından taşındığı varsayılır. Bu durumda uzun kirişlerin yüklemesi trapez yayılı yük şeklinde olur.
Dal Döşemelerde Yük Aktarımı
Çift doğrultuda çalışan plaklarda kısa kirişlere üçgen, uzun kirişlere trapez yük aktarılır. Plak kare ise, açıortaylar kesişeceği için tüm yüklemeler üçgen olur.
Bir başka yazıda tekrar görüşmek dileğiyle.
Diğer yazılarıma bu bağlantıdanulaşabilirsiniz.
Kaynak / Reference
Betonarme II, Ahmet TOPÇU, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2016
