• Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Reklam
  • Mobil Uygulamalarımız
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol
Sanal Şantiye
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatları | Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Teknoloji
    • Konu Dışı
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Mekanik
      • Geoteknik
      • Hidrolik
      • Ulaştırma
      • Yapı Malzemeleri
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Kanun & Yönetmelikler
    • İnşaat Programları
    • Yerbilimleri
    • Kitaplar
    • İş Güvenliği
    • Makaleler
    • Deprem
    • Şantiye
    • Sözlük
    • Staj
    • Kişisel Gelişim
  • Video
  • Blog
  • Test
  • Soru Cevap
  • TBDY 2018
  • Mimari
  • Fiyatlar
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Güncel Hazır Beton Fiyatları
    • Çimento Fiyatları
    • Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatları | Tüm Bakanlıklar
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
Sanal Şantiye
Anasayfa Kütüphane İnşaat Mühendisliği Yapı

Kolon Nedir? Kolon Türleri Ve Uygulamaları Nelerdir?

İnş.Müh.Muhammet Talha Salman - İnş.Müh.Muhammet Talha Salman
18 Mayıs 2021 - Güncelleme 6 Ekim 2022
Kategori: Yapı
2

Kolonlar yapı sistemlerinde, genellikle kirişlerden gelen yükleri temele, dolayısı ile zemine aktarırlar. Çeşitli kolon türleri mevcuttur. Kolonlarda oluşabilecek bir hasar, yapının göçmesine neden olabilecek kadar ağır hasarlara neden olabilmektedir. Kolon nedir, kolon türleri ve uygulamaları nelerdir? Gelin beraber yazımıza geçelim.

İçindekiler

  • Eksenel Kuvvet Altındaki Elemanlar | Kolon Nedir?
    • Kolon Türleri ve Uygulamaları
      • Etriyeli Kolon Nedir?
      • Fretli Kolon Nedir?
    • Kolon Kesit Tipleri
    • Donatı Türleri
      • Boyuna Donatı
      • Etriye Veya Fret
      • Çiroz
    • Kolonlara Etkiyen Kuvvetler
      • Davranış: Normal kuvvet
      • Davranış: “x” etrafında moment
      • Davranış: “y” etrafında moment
      • Davranış: Normal kuvvet ve “x” etrafında moment
      • Davranış: Normal kuvvet ve “y” etrafında moment
      • Davranış: Normal kuvvet ve iki eksenli eğilme (eğik eğilme)
      • Davranış: Normal kuvvet-moment karşılıklı etkileşim eğrileri
      • Kolon Donatı ve Kalıp Animasyonu
      • Sanal Şantiye sitesinden daha fazla şey keşfedin

Eksenel Kuvvet Altındaki Elemanlar | Kolon Nedir?

İçerisine donatı(çelik) konularak, beton ile imal edilen kolonlara betonarme kolon denir. Betonarme kolonlar sınıflandırılırken donatının türü ve niteliği göz önünde bulundurulur.

Kolon Türleri ve Uygulamaları

  • Etriyeli kolon
  • Fretli kolon
Kolon Türleri
Kolon Türleri

Etriyeli Kolon Nedir?

Enine donatıları bildiğimiz basit etriyeler şeklinde olan kolonlardır. Kesitleri dikdörtgen veya karedir.

Etriyeler, beton dökülürken boyuna demirlerin oynamasını önler ve de onların burkulma boylarını kısaltarak taşıyıcı olmalarını sağlar.

Etriyeli Kolon
Etriyeli Kolon Nedir?

Fretli Kolon Nedir?

Fretli Kolonlar, dairesel kesitli göbek betonunu sarmal şekildeki fret adı verilen enine donatı ile kuşatan kolona denir.

Fret donatısı beton çekirdeğinin mukavemetini daha çok arttırdığı için aynı kesitteki etriyeli kolondan daha fazla yük taşımaktadır.

Fretli Kolon
Fretli Kolon Nedir?

Kolon Kesit Tipleri

  • Dikdörtgen
  • Dairesel, sekizgen, halka
  • Çokgen (L, I, T,C, kutu, … kesitli)

Uygulamada genellikle dikdörtgen kolon kesiti kullanılır. Diğerleri dikdörtgen kolon tipine göre daha az tercih edilmektedir. Aşağıda, kolon kesit örnekleri yer almaktadır:

Kolon Kesit Örnekleri
Kolon Kesit Örnekleri

Donatı Türleri

Boyuna Donatı

Normal kuvvet ve eğilme momentlerini karşılar.

Etriye Veya Fret

Kesme kuvvetini ve burulma momentini karşılar. Betonun şişmesini, boyuna donatının yanal yer değiştirmesini ve burkulmasını  önler. Ayrıca kolonun taşıma gücünü artırır ve de sünekleştirir.

Çiroz Nedir?
Çiroz Nedir?

Çiroz

Etriyenin bombelenme boyunu azaltır, betonun şişmesini önler, boyuna donatının yanal yer değiştirmesini ve burkulmasını önler.

Boyuna donatılar ve sargı tipleri
Boyuna donatılar ve sargı tipleri

Kolonlara Etkiyen Kuvvetler

  • Normal kuvvet (kolon ekseni yönünde, genelde basınç)
  • Eğilme momenti (“x” ekseni etrafında)
  • Eğilme momenti (“y” ekseni etrafında)
  • Kesme kuvveti (“x” yönünde)
  • Kesme kuvveti (“y” yönünde)
  • Burulma momenti (kolon ekseni etrafında)
Kolon Kuvvetleri
Kolon Kuvvetleri

Bu altı kuvvetin hepsi kesite beraber etki eder. Ancak en etkin olanları normal kuvvet, eğilme momentleri ve kesme kuvvetleridir. Burulma momenti nadiren, özellikle düzensiz yapılarda ve deprem sırasında, etkin olur.

Normal kuvvet genelde basınçtır, çekme olması istenmeyen bir durumdur. Çekme olması halinde taşıyıcı sistem değiştirilerek, örneğin kolon ekleyerek-kaldırarak, sorun giderilmeye çalışılır.

Davranış: Normal kuvvet

Salt normal kuvvet(basınç) etkisinde tüm lifler eşit miktarda kısalır. Deforme olmamış ve deforme olmuş düzlemler birbirine paraleldir. Tarafsız eksen sonsuz dadır. Tüm kesit basınç altındadır.

Normal kuvvetin çekme olması istenmeyen bir durumdur, taşıyıcı sistemin iyi olmadığına işaret eder. Çekme olması halinde taşıyıcı sistemde değişiklik yapılarak (örneğin: kolon eklenerek veya çıkarılarak) kolon eksenel kuvvetinin basınç olması sağlanmaya çalışılır.

Normal Kuvvet Altındaki Davranışlar
Normal Kuvvet Altındaki Davranışlar

Davranış: “x” etrafında moment

Kesitin bir tarafındaki lifler uzar diğer tarafındakiler kısalır. Kesit “x” etrafında döner. Tarafsız eksen “x” eksenine paraleldir ve kesit içinde konumlanır. Basınç alanı dikdörtgen olur. Kolon bir kiriş gibi davranır.

"X" etrafında moment
“X” etrafında moment

Davranış: “y” etrafında moment

Kesitin bir tarafındaki lifler uzar diğer tarafındakiler kısalır. Kesit “y” etrafında döner. Tarafsız eksen “y” eksenine paraleldir ve kesit içinde konumlanır. Basınç alanı dikdörtgen olur. Kolon bir kiriş gibi davranır.

"y" etrafında moment
“y” etrafında moment

Davranış: Normal kuvvet ve “x” etrafında moment

Normal kuvvet tüm lifleri kısaltırken moment kesitin bir tarafındaki lifleri uzatır diğer tarafındakileri kısaltır. Normal kuvvet ve momentin değerlerine bağlı olarak:

  • Normal kuvvetin neden olduğu kısalma momentin oluşturduğu uzamadan daha büyükse, tüm liflerde kısalma vardır. Kesit “x” etrafında döner. Tarafsız eksen “x” eksenine paralel ve kesit içi ile sonsuz arasında konumlanır.
  • Normal kuvvetin neden olduğu kısalma momentin oluşturduğu uzamadan daha küçükse, kesitin bir tarafında uzama diğer tarafında kısalma vardır. Kesit “x” etrafında  döner. Tarafsız eksen kesit içinde ve “x” eksenine paraleldir.
  • Basınç alanı dikdörtgen olur.
Normal kuvvet ve "x" etrafında moment
Normal kuvvet ve “x” etrafında moment

Davranış: Normal kuvvet ve “y” etrafında moment

Normal kuvvet tüm lifleri kısaltırken moment kesitin bir tarafındaki lifleri uzatır diğer tarafındakileri kısaltır. Normal kuvvet ve momentin değerlerine bağlı olarak:

  • Normal kuvvetin neden olduğu kısalma momentin oluşturduğu uzamadan daha büyükse, tüm liflerde kısalma vardır. Kesit “y” etrafında döner. Tarafsız eksen “y” eksenine paralel ve kesit içi ile sonsuz arasında konumlanır.
  • Normal kuvvetin neden olduğu kısalma momentin oluşturduğu uzamadan daha küçükse, kesitin bir tarafında uzama diğer tarafında kısalma vardır. Kesit “y” etrafında  döner. Tarafsız eksen kesit içinde ve “y” eksenine paraleldir.
  • Basınç alanı dikdörtgen olur.
Normal kuvvet ve "y" etrafında moment
Normal kuvvet ve “y” etrafında moment

Davranış: Normal kuvvet ve iki eksenli eğilme (eğik eğilme)

Normal kuvvet ve momentlerin değerlerine bağlı olarak tarafsız eksen kesit içinde veya dışında herhangi bir yerde olabilir. Genelde “x” veya “y” eksenlerine paralel değildir. Buna bağlı olarak; basınç alanının geometrisi de üçgen, dörtgen, yamuk, çokgen olabilir.

Kolon Nedir? Kolon Türleri Ve Uygulamaları Nelerdir?
Normal kuvvet ve iki eksenli eğilme (eğik eğilme)

Tarafsız eksenin sonsuz konumundan sadece bir tanesi doğrudur. Kesitin U, L,T,… de olabileceği düşünülürse, çözümün ne denli zor olduğu anlaşılır.

Kolon Nedir? Kolon Türleri Ve Uygulamaları Nelerdir?

Davranış: Normal kuvvet-moment karşılıklı etkileşim eğrileri

Kolonun kırılmasına neden olan normal kuvvet-moment değerlerine ait eğriler yukarıda verilmiştir. Bu eğrilere karşılıklı etkileşim eğrileri adı verilir. Eğriler incelenerek aşağıdaki yorumlar yapılabilir:

  • Normal kuvvetin sıfır olması durumunda kolon sadece moment etkisindedir, tamamen bir kiriş gibi davranır ve kırılma kesin olarak sünek olacaktır.
  • Normal kuvvet sıfırdan belli bir düzeye kadar artarken moment taşıma gücü de artar. Bu durumda kırılmaya daha çok moment hakim olur. Kırılmanın sünek olması beklenir.
  • Normal kuvvet belli bir düzeyden sonra arttıkça moment taşıma gücü giderek düşer. Bu durumda kırılmaya daha çok normal kuvvet hakim olur. Kırılmanın gevrek olması muhtemeldir.
  • Normal kuvvetin en büyük değerinde moment taşıma gücü sıfırdır ve kırılma kesin olarak gevrek olacaktır.
  • Normal kuvvetin yüksek olması halinde tüm kesitte basınç oluşur, tüm lifler kısalır. Uzama değil; kısalma olduğundan donatı aksa bile çatlak oluşmaz, kırılma betonun ezilmesi sonucu olur ve gevrektir (basınç kırılması).
  • Kirişlerde olduğu gibi, dengeli donatı sınırlaması ile sünek kırılmayı sağlamak mümkün değildir. Sünekliği sağlamak için, normal kuvveti sınırlamak, kesit boyutlarında elden geldiğince cömert davranmak, sık sargı kullanmak zorunlu olur.

Bu bilgiler ışığında, kırılma türünü normal kuvvetin belirlediğini söyleyebiliriz. Bu nedenle, gevrek kırılmayı önlemek için, normal kuvvet sınırlandırılmalıdır. Yönetmelikler bu sınırlamayı aşağıdaki gibi vermektedirler.

MaxNd ≤ 0.9fcdAc(TS 500:2000)              MaxNd ≤ 0.4fckAc (TBDY-2018)

Burada Max Nd yük etkilerinin birleşimlerinden hesaplanan tasarım eksenel basınç kuvvetlerinden en büyük olanıdır. Ac kolon net kesit alanıdır(varsa boşluklar düşülmelidir). Ac bu iki koşulu sağlamak zorundadır, sağlamıyorsa büyütülmelidir.

Normal kuvvet-moment karşılıklı etkileşim eğrileri
Normal kuvvet-moment karşılıklı etkileşim eğrileri

Kolon Donatı ve Kalıp Animasyonu


Kaynaklar / References
  • Ahmet TOPÇU, Betonarme I, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, 2019, http://mmf2.ogu.edu.tr/atopcu
  • Wikipedia

Muhammet Talha Salman

Esen Kalın…


Diğer yazılarıma buradan ulaşabilirsiniz.


 


Sanal Şantiye sitesinden daha fazla şey keşfedin

Subscribe to get the latest posts sent to your email.

Etiketler: burulma momentiçiroz nedireğilme momentietriyeli kolonlarfretli kolonlarkolon davranışlarıkolon inşaatkolon kesit örneklerikolon kuvvetleriKolon Nedirkolon nedir inşaatkolon tiplerikolon türlerikolonlarda momentnormal kuvvet
Paylaş778Tweet486Gönder
İnş.Müh.Muhammet Talha Salman

İnş.Müh.Muhammet Talha Salman

Editör / Yüksek İnşaat Mühendisi

İlgili İçerik

Kesme / Kayma ve Eğilme Momenti Etkin Perdeler

- İnş.Müh. Fatih Taner Vural
Kesme / Kayma ve Eğilme Momenti Etkin Perdeler

Malum perdeler genelde kesme / kayma etkin olarak bilinirler. Oysa ki eğilme momenti etkin perdeler de vardır. Bodur diyebileceğimiz perdeler...

Devamını okuDetails

Radye Temel Nedir? Nasıl Uygulanır?

- Uğur Gener
Radye Temel Nedir? Nasıl Uygulanır?

Radye temel veya radye jeneral temel kelime anlamı itibariyle “bir yapıyı yer sularının çalışmasına karşı koruyan kaplama" anlamına gelmektedir. Yapı...

Devamını okuDetails

Kaba İnşaat Nedir? Maliyeti Nasıl Hesaplanır?

- Sanal Şantiye
Kaba İnşaat Nedir? Maliyeti Nasıl Hesaplanır?

İnşaat projelerinde en önemli aşamalardan biri kaba inşaattır. Bir yapının temelinden çatısına kadar tamamlanan bu aşama, yapının dayanıklılığını ve sağlamlığını...

Devamını okuDetails

APPLE PARK: Sürdürülebilir Mimarinin Merkez Üssü

- Sevcan Keleş
APPLE PARK: Sürdürülebilir Mimarinin Merkez Üssü

Mimar         : Foster + Partners Yer              : Apple Park, Cupertino Kaliforniya...

Devamını okuDetails
Please login to join discussion

En Çok Okunanlar

  • Hazır Beton Fiyatları 2025 – Haziran Ayı Güncel Fiyatlar

    Hazır Beton Fiyatları 2025 – Haziran Ayı Güncel Fiyatlar

    40628 paylaşım
    Paylaş 16251 Tweet 10157
  • Kira Sözleşmesi Örneği (PDF) – 2025 | Kira Sözleşmesinde Dikkat Edilecekler

    14161 paylaşım
    Paylaş 5607 Tweet 3504
  • Güncel Çimento Fiyatları – 2025

    12036 paylaşım
    Paylaş 4814 Tweet 3009
  • 2024 Yılı Bina Metrekare İnşaat Maliyet Bedelleri Yayımlandı

    6986 paylaşım
    Paylaş 2794 Tweet 1747
  • Radye Temel Nedir? Nasıl Uygulanır?

    11886 paylaşım
    Paylaş 4754 Tweet 2971

Son Yorumlar

  • İnşaat İşçilerine Belge Zorunluluğu Geliyor için İnş.Müh. Fatih Taner Vural
  • Devam Eden Bir Şantiyenin Şefliğini Devralırken Nelere Dikkat Edilmeli? için İnş.Müh. Fatih Taner Vural
  • İnşaat mühendisi maaş aralığı için İNŞ.MÜH. ALİ İSMAİL
  • Çin, Nükleer Füzyon Enerjisi Arayışında: Yapay Güneş için stefantraugott
  • Tünel Kalıp Uygulama Rehberi (Tüm Detaylarıyla) – PDF için ferhtulker

Sponsorlu İçerik



Sorular

  • Trapez Betonu Hakkında
  • TERAS KAT MI, ÇATI ARASI KAT MI?
  • riskli yapı tespiti için sınava yönelik çalışma
  • Yapı kullanma almak için ne yapılmalı?
  • minha etimolojisi

Bizi Takip Edin

Sanal Şantiye ®

Abone ol

Sanal Şantiyeye abone olmak ve e-posta ile bildirimler almak için e-posta adresinizi girin.

Diğer 201 bin aboneye katılın

Yasal Uyarı

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Madde Ek-4 “…hak sahiplerinin başvuruları üzerine ihlâle konu eserler içerikten çıkarılır. Bunun için hakları haleldar olan gerçek veya tüzel kişi öncelikle bilgi içerik sağlayıcısına başvurarak üç gün içinde ihlâlin durdurulmasını ister.” hükmü uyarınca telif hakkı ihlali olduğunu düşündüğünüz yazı/resim/video vb. içerikleri bize bildirmeniz durumunda 3 gün içinde gerekli işlem yapılarak ilgili içerik kaldırılacaktır.

  • Hakkımızda
  • Yazarlar
  • Yazarlık
  • Kullanım Koşulları
  • Gizlilik Politikası
  • Reklam
  • Şikayet/İletişim
  • Site Haritası

© 2009 - ∞ Sanal Şantiye

Hoşgeldin!

Hesabınıza giriş yapın

Şifremi Unuttum Kaydol

Yeni Hesap Oluştur

Kayıt olmak için formu doldurun

Tüm alanlar zorunludur Giriş

Şifrenizi geri alın

Şifrenizi yenilemek için e-posta adresinizi veya kullanıcı adınızı girin

Giriş
Sonuç Bulunamadı
Tüm Sonuçları Görüntüle
  • Güncel
    • Haberler
    • Etkinlik
    • Konu Dışı
    • Teknoloji
    • Sponsorlu İçerik
  • Kütüphane
    • İnşaat Mühendisliği
      • Yapı
      • Yapı Malzemeleri
      • Ulaştırma
      • Mekanik
      • Hidrolik
      • Geoteknik
      • Yapı İşletmesi
      • Diğer Notlar
      • Deneyler
    • Deprem
    • İnşaat Programları
    • Kişisel Gelişim
    • Kitaplar
    • Staj
    • Makaleler
    • Şantiye
  • Kanun & Yönetmelikler
  • Güncel Malzeme Fiyatları
    • Güncel Demir Fiyatları
    • Hazır Beton Fiyatları İllere Göre
    • Çimento Fiyatları
    • Güncel Gazbeton Fiyatları
    • 2024 Birim Fiyatlar (Tüm Bakanlıklar)
    • 2025 Yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri
  • Testler
  • Video
  • Soru Cevap
  • Yazarlar
  • Ekibe Katıl
  • Hakkımızda
  • Şikayet/İletişim
  • Giriş
  • Kaydol

© 2009 - ∞ Sanal Şantiye

Bu web sitesi çerezleri kullanır. Bu web sitesini kullanmaya devam ederek, çerezlerin kullanılmasına izin vermiş olursunuz. Gizlilik politikamızı inceleyin.