Asmolen Döşeme Nedir?
Birbirine paralel dişlerin ana kirişlere oturtulması ve üzerine çok ince bir plak yapılması ile oluşturulan döşemelere nervürlü(dişli) döşeme adı verilir. Bu dişlerin arası dolgu malzemesiyle doldurulursa bu sistem artık asmolen döşeme adını alır. Dolgu malzemelerinin kullanılmasında asıl amaç, düz bir tavan görüntüsü elde etmektir.
Betonarme döşeme, konut yapıların katlarını birbirinden ayırır. Ayrıca ve daha önemli olmakla birlikte, betonarme döşeme üzerine gelen tüm yükleri karşılamak, ardından mesnet noktaları yani kolonlara yükü taşımak zorundadır. Betonarme döşemelerin iki çeşidi vardır. Bunlar dolu(plak) döşeme ve dişli(Nervürlü) döşeme olarak iki farklı çeşittedir. Bu iki farklı betonarme döşemesinin de kendi içlerinde çeşitleri vardır. Bahsedeceğimiz asmolen döşeme, dişli(Nervürlü)döşeme sınıfındadır.
Konut yapıda asmolen döşeme kullanılırsa, yapıda öncelikle düzgün bir tavana sahip olunur. Döşemede bağlanan demirlerin arasına dolgu malzemesi konuluyor olması, tavanın düz olmasının sağlanmasının en büyük sebeplerindendir.
Döşeme kalıpları çakıldıktan sonra, öncelikli olarak ana kirişler tabliyeye yerleştirilir. Ana kirişlerin nerede ve ne yönde olacağı, statik projeyi çizen mühendisin projesine göre belirlenir. Böylece ana kirişler tabliyeye yerleştirilir. Bir sonraki aşama ise nervür donatıların bağlanmasıdır. Ana kirişler bağlandıktan sonra, ana kirişlerin aralarına nervür donatılar bağlanır. Nervür donatılar bağlanırken dikkat edilmesi gereken bir şey vardır. Nervür donatılarının aynı yönde ve beraber çalışmaları çok önemlidir. Çünkü görevleri yükü taşımaktır ve dağıtmaktır.
Nervür donatılarının beraber çalışmasını sağlamak amacıyla nervür donatılar aynı yönde bağlanır. Ancak bu bir zorunluluk değildir. Ekstra durumlar olduğu sürece bir takım değişikler yapılabilmektedir. Nervürlerin bağlanma yönü ana kirişlere göre yapılır. Yükü ana kirişlere taşıyabilecek şekilde bağlanmalıdır. Asmolen döşemenin kullanıldığı bir yapıda yükün taşınması şu şekilde olur; yük>nervürlü donatı >ana kirişler>Mesnet noktaları ve kolonlar>zemin(temel). İnşaatta olması gereken yükün taşınma şekli böyledir. Bu şekilde çalışması istendiği için nervürlü donatılar yükü ana kirişlere ve mesnet noktalarına aktarabilecek şekilde bağlanır.
Asmolen Döşeme Avantajları
- Büyük açıklıklı, ağır yük taşıyan döşeme yapılabilir (8~15 m)
- Kalıp işçiliği azdır, hazırlanması hızlıdır.
- Asmolen döşeme düz bir tavan görüntüsü sağlar.
- Asmolen döşemenin kalıp maliyeti düşüktür.
- Asmolen döşeme ısı ve ses yalıtımı sağlar.
- Döşemede boşluk oluşturmak kolaydır.
- Döşeme üzerindeki tekil ve duvar yüklerini taşıtmak kolaydır.
- İç kuvvetlerin hesabı farklı ve karmaşık modeller gerektirmez.
- Kat kalıp planındaki dişlerin çoğunluğu için tek hesap-çizim yeterli olur.
Asmolen Döşeme Dezavantajları
- Asmolen kullanılması durumunda kirişli döşemelere nazaran daha ağırdır(=daha büyük deprem kuvveti).
- Asmolen kullanılmaması durumunda kalıp, sıva, boya ve işçilik maliyeti çok yüksek olur.
- Döşeme yükü dişlerin oturduğu ana kirişlere aktarılır. Bir doğrultuda dişli döşemelerde dişlere paralel ana kirişlere döşemeden yük aktarılmaz. Bu nedenle dişi taşıyan ana kirişler taşımayanlara nazaran daha çok zorlanırlar.
- Deprem bölgeleri için uygun değildir. Depremde, dişler doğrultusunda döşeme rijit davranır, deprem yükleri akstan-aksa aktarılır. Dişlere dik doğrultuda gelen deprem kuvvetlerinin aktarılmasında dişlerin hiçbir katkısı olmaz, sadece ince plak (5~7 cm) bu görevi üstlenmek zorunda kalır. Bu doğrultuda rijit diyafram varsayımı geçersizdir.
- Altında duvar olmayan ana kiriş yükseklikleri de diş yüksekliğinde yapıldığından; yüksekliği az ve çok geniş yastık kirişler oluşur. Yastık kirişli çerçevelerin eğilme ve yatay rijitliği zayıftır, dolayısıyla depreme direnimi düşüktür. Yatay yer değiştirmeler büyük olur.
- Dişlerin oturduğu ilk ve son ana kirişler burulma etkisindedir.
- Yastık kirişlerin zımbalanma riski yüksektir.
- Depremde yapı yıkılmasa dahi; asmolenler yerinden kurtularak düşer, can kaybına neden olur.
Asmolen Döşeme Ve Çerçeve Davranışı
Şekilde soldaki planda kirişler 25×60 ve sağdaki planda 25×30 ebatlarındadır. Kolonlar her iki yapıda da 30×60 ebatlarındadır. Aynı döşeme yükleri ve kalınlıkları ve aynı deprem etkisi altında Ex depremi altındaki moment diyagramları şeklin sağında görülebilir.
Aradaki bariz farz soldaki 25×60 kirişleri olan yapıda kolon üst momentlerindeki yaklaşık yarı yarıya azalmadır. Sağdaki modelde ise kiriş, kolondan çok az moment paylaşmış ve adeta basit mesnetli kiriş gibi çalışmıştır. Kolonlar ise adeta üstten mafsal bağlantılı konsol kolon gibi davranmıştır.
Yönetmeliğin ilgili maddesi sürekli tek yönde boşluklu veya boşluksuz asmolen yapıdan bahsetmesine rağmen asıl kastettiği çerçeve etkisi yaratmayan yatık kirişlere sahip yapı tipidir. Problem sadece tek yöne yük aktarması veya düşük döşeme kalınlığı (5-7 cm) sebebi ile rijit diyafram oluşturmaması olsa idi iki yöne yük aktaran ve oldukça kalın döşemelere sahip kirişsiz döşeme sistemleri de sınırlı sünek sayılmaz idi. Tamamı sınırlı sünek kabul edilen bu sistemlerin ortak özelliği çerçeve davranışı gösterecek kolon kiriş birleşimlerine sahip olmamalarıdır.
Hiç diyaframı olmayan döşemesiz çerçeve sistemler yüksek sünek detayları sahip ise yine yüksek sünektir.
Dolayısı ile döşemenin rijit diyafram oluşturup oluşturmaması veya tek ya da iki yöne yük aktarması değil yapının yeterli rijitliğe sahip kolon kiriş birleşimlerine sahip olması süneklik seviyesini yükseltir.
Bu anlamda ben iki yöne dişli döşeme yaptım diyerek yapınızı yüksek sünek yapamazsınız. Yapmanız gereken dik kirişlere sahip kolon kiriş birleşimleri oluşturmaktır. Bunu yapamıyor isek yeterli perde ekleyip karma sistemleri oluşturmaktır.
Asmolen Döşeme Ve R Katsayısı
Yüksek R demek düşük deprem yükü hesaplanması ve buna göre donatılandırma, boyutlandırma anlamına gelir. R katsayısı azaldıkça yapının deprem enerjisini sönümleme kapasitesi azaldığı düşünülerek daha yüksek deprem yükü altında boyutlandırma ve donatılandırma gerektirir. Çerçeveler esnek yapısı ile daha fazla deprem enerjisi sönümlerler ancak tabi bu sönümlemeyi yapabilecek sünekliğe sahip olmaları şartı ile.
İşte asmolen döşeme tipi diye anılan yapıların zayıflığı ve gol yedikleri nokta burasıdır. Zayıf çerçeve davranışı.
ERDEM FİDAN TARAFINDAN HAZIRLANAN ASMOLEN DÖŞEME İNCELEME VİDEOSU
ANALİZ AKADEMİ TARAFINDAN HAZIRLANAN ASMOLEN DÖŞEME PROJE İNCELEME VİDEOSU
